اعتصابات کامیون‌داران سوء‌استفاده‌ها و فرصت‌طلبی‌ها

نیکنام ببری* - بی‌ثباتی و نوسانات فراگیر، وجه مشخصه اصلی اوضاع اقتصادی و مالی کشور است. قیمت کالاها، سکه و دلار هر روز در حال فزونی است و هیچ کورسوی امیدی برای ثبات‌بخشی به این بخش مهم از اقتصاد کشور وجود ندارد. تجربه نشان داده که با رشد نجومی قیمت‌ها، یک دوره کوتاه ثبات بر بازار حاکم می‌شود و دوباره وضعیت به روال سابق خود بر می‌گردد. در بررسی و فهم حال و روز نامساعد اقتصادی کشور دو عنصر مهم بین‌المللی و داخلی تاثیرگذار است. در بعد بین‌المللی که غالب دیدگاه‌ها را شامل می‌شود استدلال بر این است که روابط متخاصم ایران و آمریکا و اعلام بسته‌های جدید تحریمی از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا مهم‌ترین و اثرگذارترین عامل در رشد بی‌رویه قیمت‌ها است. مردم عادی با ترس از کاهش ارزش دارایی‌شان به سمت کالاهای بازاری همچون مسکن، طلا و دلار می‌روند. تلقی عامه مردم این است که در صورت خرید این قسمت از کالاها، ارزش دارایی‌شان متناسب با تورم حفظ می‌شود. طبیعی هم هست که در جامعه‌ای که نوسانات ارزی و مالی بسیار بالا است، بخش اعظم سرمایه‌ها به سمت بخش‌های اقتصادی زودبازده مثل مسکن، طلا و ارزهای معتبر جهانی سوق پیدا می‌کند. در کنار این فاکتور و مولفه‌ها در فهم بازار اقتصادی ایران بایستی به عنصر و مولفه‌ای به مراتب مهم‌تر به نام فرهنگ و ذهنیت روانشناختی مردم ایران اشاره کرد. ذکر این نکته از این جهت اهمیت دارد که در بسیاری از مواقع شاهد این هستیم که با یک تکانه جزئی در بازار، سیل مردم به سمت خرید آن کالا حرکت می‌کند. از منظری این فرهنگ خرید از سوی مردم چه بسا باعث تشدید افزایش قیمت‌ها بیش از عنصر تحریم بین‌المللی می‌شود. اینجانب با ذکر واقعیتی که از نزدیک در جریان هستم به عینه شاهد فرصت‌طلبی و سوء‌استفاده قشر خاصی از فعالان اقتصادی از این اوضاع نامساعد اقتصادی برای منافع خودشان هستم.
هم اکنون مساله مهم اعتصاب کامیون‌داران در کشور مطرح است. طیف کامیون‌داران بر این خواسته تکیه دارند که از حقوق و مزایای کافی برخوردار نیستند و به لحاظ بیمه‌ای و درمانی در مضیقه هستند. مسلما کسی منکر زحمت و نقش ویژه این طیف در عرضه به موقع کالاها و خدمات نیست؛ اما روی سخن با آن بخش از کسانی هست که درصدد سوء‌استفاده از این بازار آشفته برای منافع خودشان هستند. اینجانب که کشاورززاده هستم و از نزدیک در جریان کارهای کشاورزی و عرضه آن به بازار بوده‌ام، یک روال منطقی و با ثبات را در مساله قیمت حمل بار شاهد بودیم. مطابق بازار هر ساله قیمت‌ها حدود ده الی بیست درصد افزایش داشته و کشاورزان هم با این موضوع کنار می‌آمدند و با خیالی آسوده و با رضایت خاطر محصول‌شان را در اختیار کامیون‌داران با تعیین یک نرخ مناسب قرار می‌دادند. امسال هم مثل سایر سال‌های گذشته قیمت عرضه محصول از مبدا مثلا «پارس‌آباد» به مقصد «تهران» نزدیک به بیست درصد در مقایسه با پارسال رشد داشت. اما جنبه تلخ ماجرا در اینجاست که یک باره قیمت‌ها رشد صدرصدی و حتی بیشتر پیدا کرد. رشد افسار گسیخته قیمت‌ها بی‌شک ضربه‌ای بزرگ به کشاوزارن و از همه مهم‌تر به طیف عظیم مصرف‌کنندگان است. در این آشفته بازار بخش مهمی از کامیون‌داران با سوء‌استفاده از عنوان اعتصاب به قیمتی بیش از دو برابر قیمت سابق راضی نیستند. کشاورز هم به خاطر گرمای هوا و ترس از خراب شدن محصولش، چاره‌ای جز رضایت دادن به خواسته کامیون‌داران ندارد. اینجاست که نهادهای نظارتی و تعزیری بایستی وارد ماجرا شوند و مانع از سوء‌استفاده‌های گسترده که به قیمت رشد نجومی کالاها، ضرر و زیان به بخش زحمت‌کش تولیدکننده می‌شود، باشند. بسیار جای تعجب است که کامیون‌داران از تضییع حقوق‌شان صحبت می‌کنند و اینکه مورد توجه جدی از سوی دولت واقع نشده‌اند اما از سوی دیگر قیمت ناعادلانه و غیرمتعارفی را بر روی حمل کالا می‌گذارند که بی‌گمان حقوق قشرهای زیادی از جامعه را مورد تهدید قرار می‌دهند. اگر اعتصاب مفهوم‌اش در ادبیات سیاسی، گرفتن حق و احیای حقوق افراد و طیف‌هاست، در عمل منجر به بی‌حقی و سوء‌استفاده گسترده از سوی خود اعتصاب‌کنندگان شده است. بدین رو ضروری است که بخش‌های نظارتی با ورود جدی، مانع از رشد بی‌محابای قیمت‌ها شوند و از سوی دیگر وزارت راه و شهرسازی و نهادهای مربوطه به جای اتخاذ سیاست‌های مسکن‌زا همچون افزایش قیمت حمل کالاها، به اصلاح اصولی و درست خواسته‌های کامیون‌داران بپردازند. خواسته واقعی کامیون‌داران نه افزایش قیمت بلکه در کاهش عوارض، کاهش هزینه‌های استهلاک، کاهش هزینه درصد باربری‌ها، بیمه تکمیلی و از این قبیل است. متاسفانه در اعتصاب خرداد ماه، وزارت راه و شهرسازی که به نظر متولی اصلی در این حوزه است به جای اقدام برای حل چالش‌های اساسی این طیف، با افزایش دادن بیست درصدی قیمت‌ها، صرفا بحران را به تعویق انداخت و امروزه بار دیگر شاهد این اتفاق تلخ در کشور هستیم.
* کارشناس مسائل سیاسی