ارز رمزها ابزاری برای دوران تحریم‌ها

آرمان- فریبا نهاوندی: نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران، با اشاره به وجود محدودیت در نقل و انتقال بانکی برای تجارت گفت: یکی از ابزارهایی که می‌توان برای انجام معاملات تجاری از آنها بهره برد، ارز رمزها هستند. 18 اردیبهشت سال جاری بود که رئیس‌جمهوری ایالات متحده در یک اقدام یکجانبه خروج آمریکا از برجام را اعلام کرد. دونالد ترامپ در سخنرانی که به این منظور انجام داد، عنوان کرد که پس از مشورت با شرکای آمریکا به این نتیجه رسیده است که آمریکا باید از این توافق خارج شود. بعد از این سخنرانی بود که رئیس‌جمهوری آمریکا فرمانی را امضا کرد که تحریم‌های هسته‌ای ایران را بازگردانده و تحریم‌های اقتصادی را در بالاترین سطح اعمال می‌کند. البته این اقدام ترامپ، مورد حمایت اتحادیه اروپا و شخص فدریکا موگرینی، مسئول هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا قرار نگرفت. با این حال، اعمال تحریم‌های اقتصادی موجی از نگرانی در میان فعالان اقتصادی ایران برانگیخته است و هر کدام از آنها به دنبال راه‌های جایگزین در صورت اعمال تحریم‌ها هستند.
اعمال تحریم‌ها در دوران ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد فشار زیادی را بر بدنه اقتصادی کشور وارد ساخت که در این میان شبکه بانکی کشور لطمات جدی دید و دچار محدودیت‌های زیادی شد. با اجرای برجام و رفع محدودیت‌ها، یکی از مهم‌ترین آثار در بخش بانکی و برقراری مجدد روابط کارگزاری دیده شد. آنطور که سایت اقتصادآنلاین گزارش کرده است توقف همکاری اکثر بانک‌ها و مؤسسات مالی بین‌المللی با سیستم بانکی کشور در دوران تحریم‌ها تبعاتی از جمله، عدم امکان افتتاح و نگهداری حساب‌های ارزی، ایجاد وقفه در نقل و انتقالات ارزی برای واردات و صادرات کالا و همچنین انجام امور خدمات، عدم امکان انجام تبدیلات ارزی، خرید و فروش اوراق قرضه و سپرده‌گذاری نزد بانک‌های کارگزار، عدم فروش اسکناس به بانک مرکزی و عدم فروش طلا را به همراه داشت. همچنین افزایش هزینه‌ها و ریسک‌های عملیاتی، به دلیل عدم امکان استفاده از ارزهای جهان‌روا و متعاقب آن نگهداری ذخایر ارزی صرفا به چند ارز و در چند کشور محدود موجب افزایش قابل‌ملاحظه هزینه‌های عملیاتی شد. در سال ۱۳۸۵(پیش از تحریم‌ها)، ۶۳۳ بانک با ایران روابط کارگزاری داشتند که در سال ۱۳۹۳(پیش از برجام) این تعداد به ۵۰ بانک کاهش یافت. با لغو تحریم‌ها این روند بهبود یافت و آنطور که بانک مرکزی سال گذشته اعلام کرد از تاریخ اجرای برجام (دی 94) تا پایان سال 95 در مجموع شبکه بانکی کشور 704 رابطه کارگزاری با 249 بانک دنیا ایجاد کرده است. با تصمیم آمریکا مبنی بر خروج از برجام و احتمال بازگشت تحریم‌های سختگیرانه، شبکه بانکی نیز مورد هدف قرار می‌گیرد که در این میان، ادامه ارتباط بانک‌های ایرانی با سوئیفت مورد توجه قرار گرفته است. به گزارش ایسنا، پویا جبل عاملی، کارشناس امور بانکی با اشاره به اینکه شرایط پیش‌رو و از جمله آینده سوئیفت بستگی به مذاکرات ایران با اروپایی‌ها که در حال انجام است دارد، گفت: سوئیفت بیش از آنکه در دست آمریکایی‌ها باشد در اختیار اروپاست. مسلما آنچه که مورد خواست ما است تضمین ملموس در مورد تداوم برجام و منافع اقتصادی ایران خواهد بود که یکی از آنها سوئیفت است. اگر قرار است اروپا تضمینی به ایران بدهد باید در حوزه بانکی سوئیفت را نیز نگه دارد و این حداقل خواسته ایران در برجام باید باشد. این کارشناس امور بانکی همچنین به این موضوع اشاره کرد که قطع سوئیفت روال غیرمعمولی را ایجاد می‌کند، یادآور شد: اصولا اگر سوئیفت نباشد رابطه ما دیگر غیرمعقول بوده و انگار تحریم شدیم که این حالت مطلوب ما نیست، چراکه حتی اگر بانک‌های خارجی بخواهند با بانک‌های ایرانی کار کنند، مساله مهم مبادلات پیام‌هاست که اگر سوئیفت نباشد با مشکل مواجه شده و زمانبر خواهد بود. به گفته او، اگر قرار باشد اروپا در برجام بماند باید سوئیفت برقرار باشد.
ارز رمزها ابزاری برای دور زدن تحریم‌ها
یکی دیگر از روش‌هایی که به گفته نایب رئیس اتاق بازرگانی می‌تواند در دوران تحریم‌های اقتصادی به کمک تجارت خارجی کشور با وجود محدودیت در نقل و انتقال بانکی، بیاید، استفاده از رمز ارزهاست. البته پدرام سلطانی معتقد است که استفاده از این روش، انتخاب بین بد و بدتر است و از آنجایی که ارز رمزها نظارت‌پذیر نیستند و بانک‌های مرکزی نظارتی بر آنها ندارند، امکان پولشویی یا موارد تخلف دیگر با استفاده از آنها بالاست. به گزارش پژوهشکده پولی و بانکی، او افزود: با این حال زمانی که یک کشور تحریم اقتصادی می‌شود و امکان استفاده از نظام بانکی بین‌المللی را ندارد، باید به ابزارهای غیربانکی برای انجام معاملات تجاری خود متوسل شود. پیش‌تر هم یک عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اعلام این مطلب که با ارز رمزها می‌توان تحریم‌ها را دور زد، گفته بود: اولویت فعلی در بازار ارز و اقتصاد کشور ایجاد ثبات و کاهش قیمت‌هاست و باید رونمایی و استفاده از ارز رمزنگاری شده بومی در آینده در دستور کار قرار گیرد. معصومه آقاپور علیشاهی درباره وضعیت تصمیم‌گیری کمیسیون اقتصادی مجلس برای ارزهای رمزنگاری شده، افزوده بود: بر اساس اعلام شورای عالی مبارزه با پولشویی در دی سال ۹۶ معامله هرگونه رمز ارز از جمله بیت‌کوین در کشور غیرمجاز است و بانک مرکزی به عنوان رگولاتور پولی و مالی می‌تواند در این حوزه با اعمال قوانین جدیدی تصمیم‌گیری داشته باشد و مجلس نیز در چند وقت اخیر در جلسات این موضوع را مطرح کرده است.