پس از بیست و یکسال اختلاف و چانه زنی بعد از فروپاشی شوروی سران کشورهای ساحلی خزر  به توافق رسیدند

امضای سند جامع «رژیم حقوقی نوین دریای خزر»
همدلی| گروه سیاسی - کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی، ولادیمیر پوتین، نورسلطان نظربایف، الهام علی یف، قربانقلی بردی محمدوف، به امضاء رسید.مراسم امضای کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر توسط روسای پنج‌ کشور ساحلی روز یکشنبه پس از پایان سخنرانی سران برگزار شد. در این مراسم همچنین کشورهای ساحلی دریای خزر به منظور تقویت همکاری‌های خود در عرصه این دریا، شش سند همکاری به امضاء رساندند. این اسناد در حضور روسای جمهور کشورهای ساحلی دریای خزر توسط مقامات عالی‌رتبه این کشورها امضاء شد. همچنین پنج کشور ساحلی دریای خزر شش سند همکاری امضا کردند. پروتکل همکاری در زمینه مبارزه با تروریست در دریای خزر پروتکل همکاری در زمینه مبارزه با جرایم سازمان یافته در دریای خزر، موافقتنامه بین دولت‌های کشورهای ساحلی دریای خزر در مورد همکاری‌های اقتصادی، موافقتنامه بین دولت‌های کشورهای ساحلی در زمینه حمل و نقل، موافقتنامه پیشگیری از حوادث در دریای خزر و پروتکل همکاری و تعامل نهادهای مرزبانی کشورهای ساحلی دریای خزر اسنادی بود که 5 کشور در راستای تقویت هر چه بیشتر همکاری‌های خود در حوزه دریای خزر به امضاء رساندند.
ایرنا| در بخشی از نامه دکتر ظریف و به عنوان مفاد اعلامیه تفسیری جمهوری اسلامی ایران در خصوص کنوانسیون رژیم حقوقی خزر، آمده است:جمهوری اسلامی ایران مقررات و مفاد مربوطه قرارداد 1921 میان ایران و جمهوری سوسیالیست فدراتیو روسیه و هم چنین قرارداد 1940 بازرگانی و بحرپیمایی میان ایران و اتحاد جماهیر سوسیالیست شوروی را یادآوری کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی ریاست جمهوری، متن کامل این بیانیه مشترک که همزمان در پایتخت های پنج کشور ساحلی دریای خزر منتشر شد، به این شرح است:


«بسم الله الرحمن الرحیم
پنجمین اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر در تاریخ 21 مرداد 1397 هجری شمسی برابر با 12 آگوست 2018 میلادی در شهر آکتائو برگزار گردید. در این اجلاس الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان، حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران، نور سلطان نظربایف رئیس جمهور قزاقستان، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور فدراسیون روسیه و قربانقلی بردی محمداف رئیس جمهور ترکمنستان حضور یافتند.
در اجلاس‌های سران خزر که در عشق آباد (سال 2002)، تهران سال (سال 2007)، باکو (سال 2010) و آستراخان (سال 2014) در فضای سنتی دوستانه، اعتماد و حسن همجواری برگزار گردید، مهمترین مسایل همکاری‌های پنج‌جانبه در منطقه دریای خزر مورد مذاکره قرار گرفت و در خصوص موضوعات مهم بین‌المللی تبادل نظر شد.
مهم‌ترین رخداد این دیدار که در سطح عالی برگزار شد امضای معاهده بین‌المللی بنیادین توسط سران پنج کشور است. این معاهده که براساس اصل اجماع و در نظر گرفتن منافع متقابل همه طرف‌ها حاصل شد، کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر می‌باشد. این سند به عنوان یک سند جامع، رژیم حقوقی نوین دریای خزر را بنا می‌نهد که پاسخ‌گوی الزامات امروز خواهد بود و برای موثر بودن تعاملات همه جانبه آتی کشورهای ساحلی هدف‌گذاری شده است.
روسای جمهور تصمیم گرفتند ساز و کار رایزنی‌های منظم پنج‌جانبه به سرپرستی وزارت‌خانه‌های امور خارجه در سطح معاونین وزرای امور خارجه / نمایندگان دارای اختیار کشورهای ساحلی خزر به منظور اجرای موثر کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر و بررسی ابعاد مختلف همکاری‌ها در خزر ایجاد شود و اولین رایزنی‌های آن حداکثر ظرف شش ماه از تاریخ امضای کنوانسیون برگزار گردد. به عنوان اولین اولویت، مقرر گردید تهیه و توافق پیش‌نویس موافقت‌نامه مربوط به روش تعیین خطوط مبدا مستقیم شروع شود.
امضای موافقت‌نامه بین دولت‌های کشورهای ساحلی خزر در خصوص «همکاری اقتصادی – تجاری» و موافقت‌نامه بین دولت‌های ساحلی خزر در خصوص «همکاری در زمینه حمل و نقل» که موجبات تحکیم آتی و توسعه تعاملات کشورهای ساحلی در زمینه‌های صنعتی، تجاری، انرژی، حمل و نقل و پشتیبانی، نوآوری، گردشگری، اطلاعات و سایر زمینه‌های مورد علاقه را فراهم می‌نماید، موجب خرسندی عمیق گردید. جهت تحقق این موافقت‌نامه‌ها دیدارهایی بین نهادهای ذی‌ربط کشورهای ساحلی خزر به صورت منظم برگزار خواهد شد. به منظور توسعه تماس‌ها میان کارفرمایان و ساختارهای کسب و کار پنج کشور پیشنهاد شد که اولین همایش اقتصادی دریای خزر در سال 2019 در ترکمنستان برگزار گردد.
اهمیت سازماندهی تعاملات پنج‌جانبه منظم مدیریت‌های دریایی کشورهای ساحلی به منظور همکاری موثر و متقابلاً سودمند در زمینه حمل و نقل دریایی در دریای خزر تاکید و لزوم تهیه موافقت‌نامه پنج‌جانبه همکاری در زمینه حمل و نقل دریایی خاطر نشان گردید.
امضای موافقت‌نامه «پیشگیری از حوادث در دریای خزر» در جریان اجلاس سران با هدف تحقق اصول بنیادین تعامل این کشورها، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی، عدم خسارت وارد کردن به امنیت یکدیگرف رعایت اقدامات اعتمادساز هماهنگ شده در حوزه فعالیت نظامی به صورت قابل پیش‌بینی و شفافیت مطابق با مساعی مشترک در زمینه تقویت ثبات و امنیت منطقه‌ای می‌باشد.
روسای جمهور با هدف تامین منافع دولت های ساحلی در زمینه امنیت، بر لزوم تهیه و پذیرش اقدامات هماهنگ اعتمادساز در دریای خزر در زمینه فعالیت‌های نظامی در این دریا تاکید کردند.
روسای جمهور از امضای پروتکل‌های «همکاری در زمینه مبارزه با تروریسم»، «جرایم سازمان یافته» و «همکاری و تعامل نهادهای مرزبانی» الحاقی به موافقت‌نامه «همکاری در زمینه امنیت در دریای خزر» مورخ 18 نوامبر سال 2010 که موجبات مقابله با چالش‌ها و تهدیدهای واقعی و خنثی‌سازی فعالیت‌های غیرقانونی را فراهم می‌آورد، استقبال کردند.
سران به موضوعات مربوط به حفاظت محیط زیست دریای خزر توجه ویژه‌ای مبذول داشتند. اذعان گردید که مهم‌ترین نتیجه تلاش‌های کشورهای ساحلی دریای خزر در این حوزه امضای پروتکل ارزیابی اثرات زیست محیطی فرامرزی در دریای خزر (EIA) به تاریخ 29 تیر 1397 هجری شمسی برابر با 20 جولای 2018 در شهر مسکو است که مربوط به کنوانسیون چارچوبی حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر مورخ 4 نوامبر 2003 می‌باشد. مقرر شد تشریفات قانونی داخلی جهت لازم‌الاجرا شدن پروتکل‌های مصوب آن را همچنین روند استقرار دبیرخانه کنوانسیون در قلمرو کشورهای ساحلی خزر به صورت چرخشی به اتمام برسد.
سران کشورها از لازم‌الاجرا شدن موافقت‌نامه‌های «حفاظت و استفاده بهینه از منابع زنده آبی»، «همکاری در خصوص هشدار به شرایط اضطرار» و «همکاری در زمینه آب و هواشناسی» که در اجلاس سران در تاریخ 29 سپتامبر سال 2014 در آستراخان به امضاء رسید، استقبال نمودند. اجرای عملی این اسناد به افزایش قابلیت حفاظت از دریای خزر در برابر تهدیدات طبیعی و ناشی از دخالت‌های انسانی کمک می‌نماید و موجب کاهش مخاطرات برای محیط دریایی منحصر به فرد این دریا و تنوع زیستی آن می‌گردد.
روسای جمهور با خرسندی شروع کار کمیسیون‌ بین دولت‌ها در زمینه حفظ و استفاده بهینه منابع زنده آبی و مدیریت ذخایر مشترک را خاطر نشان کردند. این کار موجب اجرای مجموعه اقدامات مربوط به بازسازی و حفظ ذخایر مشترک دریای خزر می‌گردد.
به منظور اجرای عملی موافقت‌نامه همکاری در زمینه امنیت در دریای خزر مورخ 18 نوامبر 2010 روسای جمهور لزوم اتمام توافق پروتکل «مبارزه با صید قاچاق منابع زنده آبی» که موجبات حفظ ذخایر دریای خزر و مقابله با صید قاچاق را فراهم می‌نماید و هم‌چنین پروتکل «همکاری در زمینه تامین ایمنی دریانوردی» را خاطر نشان نمودند. مقرر گردید تدوین پروتکل «مبارزه با نقل و انتقال غیرقانونی مواد مخدر، روانگردان و مشتقات آن» تکمیل گردد.
سران کشورها اهمیت توسعه بخش اقتصاد گردشگری در منطقه خزر با توجه به ظرفیت‌های فراوان دریا و سواحل آن در زمینه‌های فرهنگی و تفریحی، استراحت، درمان را خاطر نشان نمودند. مقرر گردید نهادهای مربوط رایزنی‌های پنج‌جانبه در خصوص موضوعات گردشگری در خزر را انجام دهند.
روسای جمهور حمایت خود را از فعال شدن همکاری کشورهای ساحلی خزر در شکل‌های مختلف و از جمله از طریق تماس در سطح منطقه‌ای، تبادل فرهنگی، همایش رسانه‌های گروهی، همایش‌های جوانان، مسابقات ورزشی و... را اعلام کردند.
روسای جمهور اطمینان خود را از تحکیم و توسعه بیش از پیش روابط سنتی دوستانه میان همه دولت‌های ساحلی دریای خزر، با تاکید ویژه بر اینکه دریای خزر دریای صلح، همدلی، حسن همجواری و همکاری‌های موثر بین‌المللی است، ابراز کردند.
از جمهوری قزاقستان به خاطر سطح عالی برگزاری پنجمین اجلاس سران خزر و مهمان‌نوازی‌شان تشکر و قدردانی به عمل آمد.
اجلاس بعدی سران خزر در زمان توافق شده در ترکمنستان برگزار خواهد شد.»
پیام ظریف
در بخشی از نامه دکتر ظریف و به عنوان مفاد اعلامیه تفسیری جمهوری اسلامی ایران در خصوص کنوانسیون رژیم حقوقی خزر، آمده است:
- جمهوری اسلامی ایران مقررات و مفاد مربوطه قرارداد 1921 میان ایران و جمهوری سوسیالیست فدراتیو روسیه و هم چنین قرارداد 1940 بازرگانی و بحرپیمایی میان ایران و اتحاد جماهیر سوسیالیست شوروی را یادآوری و خاطرنشان می کند.
- در کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر، محدوده بستر و زیربستر تعیین نشده است؛ این کار می بایستی متعاقبا و طی توافق میان طرف های ذیربط انجام شود.
- بند سوم از بخش مربوط به تعریف خطوط مبداء مستقیم در ماده یک کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر به وضعیت ساحل جمهوری اسلامی ایران در دریای خزر اشاره دارد و هدف از نگارش این بند، مدنظر قرار دادن و توجه به وضعیت ویژه ایران بوده است. به علاوه، همان گونه که در کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر تصریح شده است، روش تعیین (ترسیم) خطوط مبداء مستقیم بایستی در یک موافقتنامه جداگانه میان همه طرف های ذیربطِ کنوانسیون معین گردد.
توییت ظریف: «امروز روز همبستگی دولت‌های ساحلی خزر است. وضع مقررات برای همکاری در زمینه محیط زیست، کشتیرانی، ماهیگیری، توسعه پایدار و امنیت بدون حضور نظامی خارجی. بر ادامه گفت‌وگوی دوستانه درباره موضوعات حل نشده تحدید حدود، تقسیم دریا و منابع آن توافق داریم.»
روسیه- ایران
از جمله مواردی که در حاشیه نشست پنجمین اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر اتفاق افتاد؛ تبادل نظر روسای جمهوری اسلامی ایران حسن روحانی و فدراسیون روسیه ولادیمیر پوتین در زمینه مهمترین مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین المللی گفت‌وگو بوده است.
روحانی رئیس جمهور همکاری‌های مشترک ایران و روسیه در دریای خزر را به نفع دو ملت دانست و گفت: باید تلاش کنیم تا خزر به عنوان دریای صلح و دوستی و عاملی برای تقویت مناسبات، همکاری ها و دوستی بیشتر کشورهای ساحلی تبدیل شود.
او افزود: همکاری‌های دوجانبه و چند جانبه ایران و روسیه در مسائل مختلف منطقه ای و بین المللی از جمله در زمینه امنیت منطقه ای و مبارزه با تروریسم داعش در سوریه آثار مثبتی در منطقه به دنبال داشته و باید این همکاری ها تا ریشه کنی کامل تروریسم ادامه پیدا کند.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهور فدراسیون روسیه نیز در این دیدار با اشاره به روابط روبه گسترش دو کشور در زمینه‌های گوناگون تاکید کرد: مسکو آماده توسعه هرچه بیشتر روابط و مناسبات با تهران در زمینه های مورد علاقه طرفین و در راستای منافع مشترک است.
رئیس جمهور روسیه برجام را توافقی بین المللی و مهم دانست و با اشاره به ضرورت تلاش در راستای حفظ و استحکام برجام از سوی همه طرف‌ها پس از خروج یکجانبه آمریکا از آن، بر ادامه رایزنی‌ها و همکاری مسوولان دو کشور درباره حل و فصل مسائل و موضوعات مختلف منطقه ای و بین المللی تاکید کرد.
ایران- قزاقستان
ایسنا| حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی روز یکشنبه در دیدار نور سلطان نظربایف رئیس جمهور قزاقستان، در حاشیه اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر در شهر آکتائو قزاقستان، با بیان اینکه اراده دولت جمهوری اسلامی ایران برقراری روابط صمیمانه و پایدار با قزاقستان است، گفت: تهران برای توسعه روابط با آستانه اهمیت زیادی قایل است چرا که این روابط از ارتباط عمیق تاریخی و اشتراکات فرهنگی دو ملت نشات می‌گیرد.
رئیس جمهور حضور فعال آستانه در تحولات منطقه بویژه مذاکرات صلح سوریه و سایر موضوعات امنیت منطقه ای را تاثیرگذار توصیف کرد. در حوزه ترانزیتی می‌توانند مکمل یکدیگر باشد به نحوی که قزاقستان از طریق ایران به آبهای جنوب و ایران نیز از طریق قزاقستان می‌توان به چین متصل شود. رئیس جمهور قزاقستان با اشاره به نقش تاریخی و تمدنی ایران در منطقه، گفت به رغم مشکلات خارجی که برای ایران ایجاد می‌شود، مطمئن هستیم ایران، مشکلات را پشت سر گذاشته و به پیش خواهد رفت. نظر بایف تصریح کرد: قزاقستان از پایداری و اجرای کامل برجام حمایت می کنیم.ضمن حل مشکلات بانکی معتقدیم تجارت بیشتر با پول ملی به نفع دو کشور است.
22 دور مذاکره
آقای رحیم پور در گفت و گو با روزنامه اعتماد چاپ تهران گفته است “من به عنوان فردی که در خط مقدم مذاکره می کردم نظرات تصمیم گیرندگان اصلی را به جلو بردم و به اینجا رساندم و تمام این موارد در اختیار رهبری، رئیس جمهور و شورای عالی امنیت ملی است و همگی موافق امضا هستند”.
او گفته است: “به عنوان فردی که در ۲۲ دور از این مذاکرات حضور داشتم، اختیاری در این زمینه برای امضا نداشتم”.
شورای عالی امنیت ملی ایران به ریاست رئیس جمهور تشکیل می شود اما تصمیمات آن برای نافذ شدن باید به تایید آیت الله علی خامنه ای رهبر نظام جمهوری اسلامی ایران برسد.
به گفته آقای رحیم پور در اجلاس یکشنبه ۲۱ مرداد ۱۳۹۷ در قزاقستان، سندی که امضا می شود درصد سهم کشورها از دریای خزر را مشخص نمی کند. او گفته “هرفردی به این کنوانسیون ایراداتی را در هر بند مطرح می کنند ما هم در پاسخ به آنها می گوییم برای هر نقطه آن شاید ده ها جلسه، بحث، قهر، دعوا و نشست و برخاست های متعددی داشتیم که به این نتیجه رسیدیم”.
آقای رحیم پور گفته سهم کشورها از دریای خزر پس از گفت و گوهای دوجانبه مشخص و سند آن بعدا امضا می شود.
سایر اخبار این روزنامه
در ستایش مردی که زندگی را عاشقانه زندگی کرد؛ طـاریِ روشـن پس از بیست و یکسال اختلاف و چانه زنی بعد از فروپاشی شوروی سران کشورهای ساحلی خزر  به توافق رسیدند مسایل آقازادگی باعث شد برخی مسئولان در کمپین مجازی «فرزندت کجاست» حضور یابند و خود را از کارکردهای ژن خوب تبرئه کنند «همدلی» در گفت‌وگو با فعالان بازار خودرو، از دلایل عمده افزایش قیمت‌ها گزارش می‌دهد «همدلی» مانیفست نواصولگرایی را که توسط کمیته سیاسی جمعیت پیشرفت و عدالت ایران اسلامی تهیه شد، مورد بررسی قرار داد ده سال پس از بحران مالی 2008، اکونومیست بر اساس مطالعات آدام توز، به بازخوانی این رخداد پرداخته است پیشنهاد شهرام ناظری برای برگزاری کنسرت رایگان اگر سرپوشی بر مشکلات دیگر نباشد، هستم! مسعودرضا بلادری شرحی بر یک شیوه سازمان ملل: چین منطقه مسلمانان اویغور را به اردوگاه بدل کرده است نامه رئیس قوه قضائیه به رهبر انقلاب برای اقدامات ویژه در برخورد با اخلالگران اقتصادی؛‌