بازگشایی کانال ارزی میان ایران و اروپا

آرمان- سوسن یحیی‌پور: با نزدیک‌شدن به زمان دور دوم تحریم‌های آمریکا که به دنبال خروج یکجانبه دونالد ترامپ از توافق هسته‌ای برجام در اردیبهشت امسال اعمال می‌شود، رئیس کل بانک مرکزی از بازگشایی کانال ارزی میان ایران و اروپا خبر داده است تا از این طریق مشکلات مربوط به انجام پرداخت‌های مالی حل‌وفصل شود و امکانی برای صادرکنندگان ایرانی و اروپایی فراهم آید که بتوانند ارز حاصل از صادرات خود را دریافت کنند. آنطور که عبدالناصر همتی گفته است کارکرد این کانال نوعی پیمان پولی دوجانبه میان ایران و اروپاست. کارشناسان می‌گویند هرچند قدرت یورو در مبادلات جهانی به میزان دلار نیست، اما یورو این توان را دارد که مبادلات چند صد میلیارد یورویی را با ایران پوشش دهد. عده‌ای دیگر نیز معتقدند این کانال یورویی اختراع جدیدی نیست و عملکرد آن همچون اتاق‌های تسویه پایاپای در زمان جنگ تحمیلی خواهد بود.
به‌زودی قرار است دور دوم تحریم‌های آمریکا بر اقتصاد ایران سایه بیفکند. از آنجایی که حوزه‌های بانکی و نفتی ایران از جمله اهداف تحریم‌های آبان اعلام شده است، مسئولان دولتی به دنبال اجرایی‌کردن سازوکارهایی برای دور زدن این تحریم‌ها هستند تا اقتصاد ایران بیش از این آسیب نبیند. همانطور که گفته شده کانال ارزی میان ایران و اروپا کارکرد پیمان‌های پولی دوجانبه را دارد. براساس اطلاعات منتشر شده، پیمان پولی دوجانبه یعنی استفاده همزمان از دو پول ملی کشورهای مبدأ و مقصد در تجارت و تامین مالی بین دو کشور، به گونه‌ای که نیازی به ارزهای ثالث نباشد. برای اجرایی‌شدن این پیمان‌ها نیاز است بانک‌های مرکزی کشور‌های مبدأ و مقصد در تجارت، وارد مذاکره با یکدیگر شوند و پیمان پولی دوجانبه امضا کنند. کاهش مشکلات ناشی از تحریم بانکی، کاهش هزینه انتقال ارز و مدیریت نوسانات نرخ ارز از جمله اهداف اجرای پیمان‌های پولی است و آنطور که خبرگزاری ایرنا در گزارشی منتشر کرده است تاکنون کشور ما موفق شده 10 تفاهمنامه و پیمان پولی مالی با کشورهای مختلف امضا کند که از جمله این پیمان‌نامه‌ها با چین قبل از انقلاب و ترکیه در سال گذشته است.
راه‌اندازی کانال مالی جدید
رئیس کل بانک مرکزی روز گذشته اعلام کرد: قرار است کانال مالی جدید برای صادرکنندگان اروپایی و ایرانی باز شود که کارکرد این کانال نوعی پیمان پولی دو جانبه میان ایران و اروپاست. عبدالناصر همتی طی پستی در اینستاگرام خود گفت: جزئیات کانال مالی اروپا برای انجام تجارت میان ایران و اتحادیه اروپا در نشست هفته گذشته در بروکسل مورد بررسی و تبادل‌نظر قرار گرفت. ایجاد کانال مالی بر این درک مشترک مبتنی است که شرکت‌ها و فعالان اقتصادی ایرانی و اروپایی به‌رغم خروج یکجانبه ایالات متحده آمریکا از برجام تمایل به برقراری و تداوم روابط تجاری با یکدیگر دارند. در این راستا به منظور رفع مشکلات مربوط به انجام پرداخت‌های مالی، ایجاد کانال مالی اروپا در دستور کار طرفین قرار گرفته است. کانال مزبور این امکان را برای صادرکنندگان اروپایی و ایرانی فراهم می‌کند که ارز حاصل از صادرات خود را دریافت کنند. کانال مذکور کارکرد نوعی پیمان پولی دوجانبه میان ایران و اتحادیه اروپا را ایفا می‌کند. هر دو طرف بر تسریع در عملیاتی‌شدن این فرایند تاکید دارند. انتظار می‌رود به زودی جزئیات و نحوه استفاده از کانال مزبور نهایی شده و به اطلاع عموم هموطنان و فعالان اقتصادی رسانده شود.


گفته‌های کارشناسان
آلبرت بغزیان، استاد اقتصاد دانشگاه تهران، در این باره گفت: هرچند قدرت یورو در مبادلات جهانی به میزان دلار نیست و هنوز 80 درصد معاملات جهانی با دلار انجام می‌شود اما یورو این توان را دارد که مبادلات چند صد میلیارد یورویی را با ایران پوشش دهد و مشکلی از این بابت نیست. او به ایرنا، افزود: اگر اروپا بخواهد و از آمریکا ترس نداشته باشد، به راحتی می‌تواند این کانال ارتباط مالی یورویی را با ایران برقرار کند؛ چون حساب‌ها بر پایه یورو نگهداری می‌شود، پس به راحتی می‌توان درآمد حاصل از صادرات ایران را با واردات کالاها و خدمات از حوزه اروپا تهاتر کرد. بغزیان اعتماد را پایه اصلی برقراری این رابطه عنوان کرد. عباس هشی، اقتصاددان و حسابدار رسمی نیز در این زمینه اظهار کرد که این کانال یورویی اختراع جدیدی نیست و عملکرد آن همچون اتاق‌های تسویه پایاپای در زمان جنگ تحمیلی خواهد بود. به گفته او، پس از قطع روابط دیپلماتیک آمریکا با ایران و اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه کشورمان، مشابه چنین روابط مالی با دیگر کشورها ایجاد شد؛ در زمان جنگ، ایران کالاهای خود را که بخش عمده آن نفت بود به کشورهای دیگر می‌فروخت و پول آن را در حساب اتاق‌های تسویه ویژه‌ای که راه‌اندازی شده بود، نزد این کشورها نگهداری می‌کرد و زمانی که می‌خواست کالایی بخرد، واردکننده مجوز آن را از دستگاه‌های دولتی مرتبط دریافت و پس از طی مراحل قانونی ثبت‌سفارش و اخذ پیش‌فاکتور، مجوز تخصیص ارز را از بانک مرکزی دریافت می‌کرد. این اقتصاددان افزود: این بار نیز قرار است کانال مشابهی ایجاد شود که شاید همان کالا در برابر نفت باشد اما گسترده‌تر از زمان جنگ است. هشی در بیان ویژگی‌های این کار برای اقتصاد ایران اظهار کرد: یکی از خوبی‌های این کار، متنوع‌شدن سبد واردات کشور و ورود کالاهای با کیفیت‌تر است؛ همه می‌دانند که چین به عنوان بزرگترین شریک تجاری ایران کالاهای خود را در سه سطح به جهان صادر می‌کند؛ حال اگر اجناس با کیفیت از دیگر کشورها به ایران بیاید، دیگر نمی‌تواند اجناس بنجل و درجه سه خود را به ایران بفرستد.