روزنامه جمهوری اسلامی

به بهانه چهلمین سال پیروزی انقلاب نگاهی به دستاوردهای 40 ساله انقلاب اسلامی در استان آذربایجان شرقی

استان آذربایجان شرقی در شمال غرب ایران واقع شده است. این استان 45650 کیلومتر مربع وسعت دارد که 8/2 درصد از کل مساحت کشور را در بر می‌گیرد. از نظر طبیعی، استان آذربایجان شرقی یک منطقه کوهستانی محسوب می‌شود که حدود 40 درصد از وسعت آن را کوهستان، 2/28 درصد را تپه ماهورها و مابقی را که حدوداً 8/31 درصد است مناطق هموار تشکیل می‌دهد.
استان آذربایجان شرقی با جمهوری آذربایجان و ارمنستان مرزی به طول 235 کیلومتر دارد. در این قسمت از حدود استان، شهرستان‌های خداآفرین، جلفا و کلیبر در طول تقریبی 187 کیلومتر با جمهوری آذربایجان و 48 کیلومتر با جمهوری ارمنستان هم مرز می‌باشند که در سراسر آن رودخانه ارس جریان دارد. درحال حاضر ارتباط استان در طول این مرزها تنها از طریق سه نقطه مرزی جلفا، نوردوز و خداآفرین انجام می‌گیرد که در این میان مرز جلفا از اهمیت خاصی برخوردار می‌باشد. شهر مرزی جلفا از طریق خط آهن نخجوان، ایروان، تفلیس به جمهوری اوکراین و بنادر دریاچه سیاه وصل می‌شود. این امر باعث گردیده است که به دلیل نزدیکی و دسترسی استان به دریاهای آزاد خصوصاً دریای سیاه جایگاه ویژه‌ای را در مناسبات بین‌المللی خصوصاً تجارت بین الملل داشته باشد.
جمعیت استان آذربایجان شرقی در سال 1355 براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن 2338896 نفر بوده است که بعد از 40 سال با متوسط رشد سالانه 3/1 درصدی در سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 به 3909652 نفر رسیده است. ضریب شهرنشینی استان در سال 1355 برابر 64/42 درصد بوده است که در سال 1395 به 85/71 درصد رسیده است و در هر دو سرشماری (1395-1355) ضریب شهرنشینی استان کمتر از میانگین کشوری با ترتیب 47 درصد و 74 درصد بوده است.
براساس اطلاعات سرشماری نفوس و مسکن در فاصله سالهای 1355- 1395 جمعیت فعال استان با متوسط رشد سالانه 9/0 درصدی از 901105 نفر در سال 1355 به 1266995 نفر در سال 1395 رسیده است. طی 40 سال گذشته نرخ مشارکت اقتصادی استان از 2/43 درصد در سال 1355 به 56/38 درصد در سال 1395 رسیده است که قسمتی از کاهش نرخ مشارکت اقتصادی مربوط به افزایش سهم گروه دارای درآمد بدون کار در جمعیت غیرفعال بوده است. طی 40 سال گذشته نرخ مشارکت زنان از 4/9 درصد در سال 1355 به 66/10 درصد افزایش یافته است که بیش از افزایش نرخ مشارکت زنان در کشور می‌باشد.


طی سالهای 1395- 1355 جمعیت شاغل استان، متوسط رشد سالانه 4/1 درصد در مقایسه با رشد 4/2 درصدی کشور از 637024 نفر در سال 1355 به 1095397 نفر در سال 1395 رسیده است، به طوری که علی‌رغم افزایش شاغلین کشور طی سرشماری‌های مختلف تعداد شاغلین استان طی سرشماری‌های 1355 تا 1385 افزایش و از سال 1385 به بعد تعداد شاغلین در استان کاهش یافته است. در این مقاطع زمانی نرخ اشتغال استان از 8/92 درصد در سال 1355 به 86 درصد در سال 1395 کاهش یافته ولی در تمام سرشماری‌های این دوره به استثناء سال 1395 نرخ اشتغال در استان از سطح کشوری بالاتر بوده است و به عبارتی نرخ بیکاری استان به استثنای سال 1395 از سطح نرخ بیکاری کشور پایین بوده است. فعالیت پایه استان براساس ضریب مکانی اشتغال طی دوره بعد از انقلاب مربوط به بخش صنعت و معدن حدود 2/1 بوده و نشان می‌دهد که تمرکز اشتغال در استان مربوط به آن بخش است. در مقابل بخش خدمات از نظر این شاخص در وضعیت نسبی ضعیف قرار دارد. طی سال‌های بعد از انقلاب اسلامی ساختار توزیع نیروی انسانی بین بخش‌های مختلف اقتصادی دچار تغییرات قابل ملاحظه‌ای شده است به نحوی که در سال 1355 از مجموع 637024 نفر نیروی انسانی شاغل در استان 33 درصد شاغلین در بخش کشاورزی، 4/41 درصد در بخش صنعت، معدن و ساختمان و 9/24 درصد در بخش خدمات مشغول بودند درحالیکه در سال 1390 از مجموع 1127369 نفر شاغل استان 8/21 در بخش کشاورزی، 7/33 درصد در بخش صنعت، معدن و ساختمان و 45 درصد بخش خدمات مشغول به کار هستند که نشان می‌دهد در دوره مذکور در استان همانند کشور سهم شاغلین در بخش کشاورزی، معدن و ساختمان کاهش و در بخش خدمات افزایش یافته است و از مجموع 490345 شغل جدید ایجاد شده طی دوره 6 درصد مربوط به بخش کشاورزی، 5/23 درصد مربوط به بخش صنعت، معدن و ساختمان و 5/70 درصد مربوط به بخش خدمات است. فعالیت پایه استان براساس ضریب مکانی استان طی دوره بعد از انقلاب مربوط به بخش صنعت، معدن است به طوریکه مقدار این ضریب در دوره مذکور در حدود 2/1 می‌باشد و نشان می‌دهد تمرکز اشتغال در استان مربوط به آن بخش می‌باشد و بخش خدمات از لحاظ این شاخص در وضعیت نسبی ضعیفی قرار دارد.
از ثمرات 40 ساله حاکمیت نظام جمهوری اسلامی در بعد سیاست، اصل مردم سالاری است. در واقع یکی از مهمترین دستاورد انقلاب اسلامی در سیاست داخلی سرنگونی نظام استبدادی شاهنشاهی 2500 ساله و استقرار نظام جمهوری اسلامی بوده است که بر مبنای اصل توحیدی اسلام و رای و نظر مردم در قالب جمهوری بوده است. پیوند دو پدیده اسلام و جم هوری (مردم سالاری) شکل نوینی از حیات و تجربه سیاسی را در جهان معرفی کرده که در نوع خود بی‌نظیر است. جمهوری اسلامی با نفی جدایی دین از سیاست و اعتقاد به سرشت توامان امر دینی و امر سیاسی معتقد است که دیانت و زندگی سیاسی فرد مسلمان در هم تنیده شده است. در دوره قبل از انقلاب و از آغاز شکل‌گیری دولت مدرن در ایران همواره یکی از مشکلات عمده کشور وابستگی زیاد به قدرت‌های خارجی بوده است. به نحوی که به دلیل عدم استقلال کشور در برهه‌های تاریخی حکومت کشور به راحتی توسط دیگران مورد دستکاری قرار می‌گرفت و افراد مختلف حسب نیت قدرت‌های خارجی می‌توانستند از قدرت عزل و یا در قدرت قرار بگیرند. نمونه متاخر این موارد در دوره قبل از انقلاب به قدرت رسیدن خاندان پهلوی بود که در طی آن دوره تاریخی در سال 1304 رضاخان با حمایت قاطع انگلیسی‌ها به قدرت رسید و سپس با اراده آن‌ها از قدرت پایین کشیده شد. همچنین در کودتای 1332 نیز محمدرضا پهلوی با حمایت امریکایی‌ها از طریق کودتای نظامی قدرت مطلقه را به دست آورد. انقلاب اسلامی در واقع پاسخ به این فرایند مزمن و دردناک تاریخی وابستگی سیاسی بوده است که توانست استقلال سیاسی را مجددا به کشور برگرداند. در واقع انقلاب اسلامی با تکیه به مردم و کسب مشروعیت مردمی توانست با شعار (نه شرقی و نه غربی) مرجع مشروعیت حکومت‌های قبلی را که عموما قدرت‌های خارجی بود به خود مردم برگرداند و از این لحاظ یکی از مردمی‌ترین تحولات سیاسی تاریخ معاصر محسوب می‌شود که برخی از اقدامات مهم در این راستا به شرح ذیل است: برگزاری بیش از 40 انتخابات سراسری در استان شامل انتخابات ریاست جمهوری، مجلس خبرگان قانون اساسی، همه پرسی، مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا؛فعالیت 48 حزب دارای مجوز قانونی در سطح استان و تشکیل خانه احزاب استان با مشارکت 34 حزب سیاسی (در مقایسه با سیستم تک حزبی قبل از انقلاب)؛فزایش مشارکت بانوان در مدیریت‌های میانی و عالی؛حمایت از تشکل‌های دانشجویی و مقابله با تک صدایی در محیط‌های دانشگاهی و...
شاید بتوان در دنیای امروز ارتباطات را مهمترین عامل و ابزار بشر دانست از این رو نگاهی اجمالی به دستاورد‌های مواصلاتی انقلاب در طول 40 سال خواهیم داشت: شبکه‌های دسترسی بخصوص شبکه‌های جاده‌ای در فرایند توسعه کشورها از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار هستند و در توسعه روابط اجتماعی، تجاری و فرهنگی مناطق مختلف نقش مهمی را ایفا می‌کنند. در استان آذربایجان‌شرقی طول راههای ارتباطی استان با 413 درصد رشد از 1928 کیلومتر در سال 1357 به 9878 کیلومتر در سال 1396 افزایش پیدا کرده است میزان تغییر در انواع مختلف راههای ارتباطی استان طی دوره زمانی مورد بررسی به شرح زیر بوده است: طول راههای اصلی با 350 کیلومتر افزایش و 55 درصد رشد از 642 به 992 کیلومتر رسیده است؛طول راههای فرعی با افزایش سالانه حدود 26 کیلومتر از 8860 کیلومتر به 1920 کیلومتر افزایش پیدا کرده است؛طی 40 سال بعد از انقلاب 236 کیلومتر آزاد راه و 453 کیلومتر بزرگراه در سطح استان احداث شده است. درحالی که قبل از انقلاب کل راههای روستایی استان محدود به 400 کیلومتر راه شنی بوده است در 40 ساله بعد از انقلاب به طور متوسط سالانه حدود 147 کیلومتر به طول راههای روستایی استان اضافه شده است بطوریکه طول راههای روستایی استان در سال 1396 در مجموع 6277 کیلومتر شامل 5505 کیلومتر راه آسفالته روستایی و 772 کیلومتر راه شنی روستایی می‌باشد.
در حمل و نقل پایانه‌ها نقش مراکز تخلیه و توزیع کالا و مسافر را در سطح خرد به عهده دارند و از این لحاظ نقش مهمی در جابجایی جمعیت، کمیت و کیفیت آن ایفا می‌کنند. اهم عملکرد حمل و نقل جاده‌ای استان در طول سالهای بعد ازانقلاب به شرح زیر می‌باشد؛قابل ذکر است با توجه به اینکه برخی از اطلاعات مربوط به سال 1357 در دسترس نبوده است. عملکرد شاخصه‌های بخش در مقایسه با اولین سال وجود اطلاعات مورد بررسی قرار گرفته است بر این اساس: در سال 1357 تعداد 9 پایانه مرزی امورات جابجایی برون مرزی کالا و مسافر را عهده‌دار بوده است که این آمار در حاضر به 21 فقره رسیده است؛میزان جابجایی بار توسط ناوگان حمل و نقل جاده ایی کشور از حدود 69 میلیون تن در سال 1357 به بیش از 400میلیون تن رسیده است. میزان کالای جابه جا شده در استان در سال 1396 بالغ بر 18 میلیون تن معادل 5/4 درصد کل کشور می‌باشد؛جابجایی مسافر توسط ناوگان حمل و نقل عمومی کشور در سال 1357 در حدود 54میلیون نفر بوده است که این مقدار در پایان سال 1396بمیزان 180میلیون نفر رسیده است از کل 180 میلون مسافر جابجا شده در سطح کشور در سال 1396 حدود 16 میلیون نفر مربوط به استان آذربایجان شرقی می‌باشد؛تعداد ناوگان حمل و نقل جاده‌ای استان در سال 1396 در مقایسه با سال 1386، 38 درصد رشد پیدا کرده و از 17137 دستگاه به 23608 دستگاه رسیده است؛تعداد ناوگان مسافر بری عمومی استان در سال 1396،2616 دستگاه بوده که در مقایسه با سال 1386 حدود 25 درصد افزایش نشان می‌دهد؛پایانه بار تبریز در زمینی به مساحت 62 هکتار، در کیلومتر 14 محور تبریز صوفیان در سال 1374 احداث و بهره‌برداری شده است که عمده اهداف آن تجمیع شرکت‌های حمل و نقل و رانندگان فعال در بخش حمل و نقل داخلی زمینی کالا و راه‌اندازی سیستم اعلام بار بوده است.
همچنین در حمل و نقل هوایی از آن رو که در سرعت انتقال مسافر و بار نقش ایفا می‌کند به پاره‌ای از آنها نیز می‌پردازیم. در این میان فرودگاه تبریز بنا به اهمیت آن در منطقه شمالغرب کشور، از ظرفیت بالایی برای جابجایی مسافر و بار برخوردار است. مقایسه عملکرد حمل و نقل هوایی استان در سال 1396 با سال 1357 نشان می‌دهد: در سال 1357 همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی سالانه 1460 پرواز در فرودگاه تبریز انجام می‌شد که به طور متوسط روزانه 4 پرواز را شامل می‌شد. این تعداد پرواز در سال 1396 حدود 11 برابر شده و به 15740 پرواز افزایش پیدا کرده است.بطوریکه در سال 1396 روزانه بطور متوسط 43 پرواز شامل 36 پرواز داخلی و 7 پرواز خارجی از فرودگاه تبریز انجام شده است؛در سال 1396 تعداد مسافر جابجا شده توسط فرودگاه تبریز نسبت به سال 1357 بیش از 2/10 برابر شده و از حدود 190 هزار نفر به 1937 هزار نفر شامل 1635 هزار نفر مسافر پروازهای داخلی و 302 هزار نفر مسافرین پروازهای خارجی افزایش یافته است؛میزان بار جابجا شده توسط سیستم حمل و نقل هوایی استان در سال 1396، 14608 تن بوده که در مقایسه با عملکرد سال 1357 بیش از 5 برابر شده است؛درحالی که در سال 1357 شرکت هواپیمایی ملی تنها شرکت فعال در حمل و نقل هوایی استان بوده است در سال 1396، 14 شرکت هواپیمایی فعال بوده‌اند. همچنین در سال 1357 تنها مسیر پروازی فرودگاه تبریزمسیر تبریز- تهران و بالعکس بوده و پرواز به مقصد خارجی وجود نداشته است. در سال 1396 از فرودگاه تبریز برای 10 فرودگاه داخلی و 14 فرودگاه خارجی پرواز برقرار بوده است.
در پایان به حمل و نقل ریلی یعنی امنترین و قدیمیترین راه ارتباطی مردمان می‌پردازیم: راه ‌آهن منطقه آذربایجان به دلیل امکان ارتباط با سایر کشورهای همجوار از نقش و اهمیت بالایی در شبکه حمل و نقل ریلی کشور برخوردار است. راه‌آهن آذربایجان از یک طرف به عنوان پل ارتباطی، شبکه ریلی کشورمان را از طریق ترکیه به راه‌آهن اروپا و خاورمیانه و از طریق جمهوری خودمختار نخجوان به راه‌آهن کشورهای قفقاز و ماوراء قفقاز متصل نموده و از طرف دیگر امکان ارتباط راه‌آهن کشورهای مزبور را از طریق کریدورهای ملی به کشورهای منطقه آسیای میانه (CIS)، بنادر دریای خزر و خلیج فارس و دریای آزاد میسر می‌سازد. برخی از مهمترین عملکرد حمل و نقل ریلی در سالهای 96-1357 به شرح زیر می‌باشد: طول خطوط راه آهن از 468 کیلومتر با 96 درصد رشد به 720 کیلومتر افزایش پیدا کرده است؛در سال 1396 حدود 1086 هزار تن بار و 2597 هزار نفر مسافر توسط شبکه ریلی استان جابجا شده است و انتظار می‌رود با تکمیل خط آهن میانه-تبریز عمکرد این بخش افزایش قابل ملاحظه ایی داشته باشد؛طول خطوط تجاری و صنعتی راه‌آهن آذربایجان از 2/36 کیلومتر در سال 1357 به 81 کیلومتر در سال 1396 افزایش پیدا کرده است که حاکی از 5/2 برابر شدن این خطوط نسبت به قبل از انقلاب است.
تبریز- خبرنگار روزنامه جمهوری اسلامی
*در استان آذربایجان‌شرقی طول راههای ارتباطی استان با 413 درصد رشد از 1928 کیلومتر در سال 1357 به 9878 کیلومتر در سال 1396 افزایش پیدا کرده است
*در سال 1357 تعداد 9 پایانه مرزی امورات جابجایی برون مرزی کالا و مسافر را عهده‌دار بوده است که این آمار در حاضر به 21 فقره رسیده است؛میزان جابجایی بار توسط ناوگان حمل و نقل جاده ایی کشور از حدود 69 میلیون تن در سال 1357 به بیش از 400میلیون تن رسیده است
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
عشق و خیانت در «قطب شمال » «مست عشق » عام هپسند و صعود سخت فوتسال (خراسان) تعطیلی شنبه یا پنج‌شنبه؟ (جوان)رد اولتيماتوم قاليباف (اعتماد)رسوایی دموکراسی و آزادی بیان آمریکایی در دانشگاه‌ها (شهروند)
سایر اخبار این روزنامه
سومین شرکت ژاپنی بارگیری نفت ایران را کلید زد رئیس سازمان دامپزشکی کشور: 260 هزار تن گوشت قرمز وارداتی ثبت سفارش شد رئیس قوه قضاییه: دادستان‌ها با قاچاق دام به شدت برخورد کنند بانک مرکزی: تخصیص ارز 4200 تومانی مانع رشد شتابان قیمت کالاهای اساسی شد تظاهرات مردم کاراکاس در حمایت از مادورو هشدار سازمان ملل درباره فاجعه انسانی در یمن راهپیمایی «شال قرمزها»ی پاریس علیه «جلیقه زردها»ی فرانسه به بهانه چهلمین سال پیروزی انقلاب نگاهی به دستاوردهای 40 ساله انقلاب اسلامی در استان آذربایجان شرقی در دهه فجر امسال 30 طرح در بخش آب و فاضلاب اصفهان با اعتباری بیش از 1275میلیارد ریال افتتاح می‌شود بازار کساد بازی سیاسی ورشو سفر معاون اول رئیس جمهور به سوریه به منظور رایزنی و تبادل دیدگاه‌ها با مقامات بلندپایه این کشور پاسخ‌های وزیر خارجه به سه سوال نمایند گان،مجلس را قانع کرد ظریف: ایران در برجام آمریکا را در موضع بغرنجی قرار داده است این چهره نورانی