روزنامه همدلی
1398/08/12
«همدلی» سیاست‌های بانک مرکزی درخصوص کنترل نرخ ارز را ارزیابی کرد تازیانه دلار بر تن تولید
همدلی| فاطمه آقایی‌فرد: به نظر می‌رسد اقتصاد برای ایجاد آرامش این‌روزهای چهارراه‌استانبول، هزینه‌های سنگینی را پس داده است؛ هزینه‌هایی‌که بیشتر از جیب تولیدکننده‌ها بوده تا خود بانک مرکزی. چند وقت پیش بود که سکانداران اقتصادی برای مدیریت منابع ارزی، ابتدا واردات هزار و 339 قلم کالا و سپس واردات 143 قلم کالای غیر ضروری را ممنوع اعلام کردند تا با جلوگیری از خروج منابع ارزی از کشور، دلار هیچ بهانه‌ای برای رشد نداشته باشد.چند ماهی از اجرای این سیاست گذشته بود که این ممنوعیت صدای بخش خصوصی را درآورد. مرداد همین امسال بود که نایب رئیس مجمع واردات ایران از آثار بخشنامه‌های مقطعی انتقاد کرد و به ایرنا‌پلاس گفت: «بیشتر ممنوعیت‌هایی که به نام حمایت از تولید اعمال شده، عملا مربوط به کالاهایی هستند که تولید داخلی آنها کافی نیست. از طرف دیگر، در طول حدود یک سال و نیمی که از صدور بخشنامه‌های ممنوعیت واردات می‌گذرد، گزارش مثبتی از افزایش سطح کمی یا کیفی تولید داخلی این کالاها ارائه نشده است». سیامک پیربابایی، در ادامه گفته بود: «ممنوعیت واردات، مشکلاتی را هم برای جامعه و هم برای کسب‌وکارهای فعال در این زمینه ایجاد می‌کند. این مسئله یکی از دلایل مشکلاتی مانند کاهش نرخ اشتغال است و همچنین شیوع قاچاق را هم دامن می‌زند»؛ نکته‌ای که باعث ایجاد این ذهنیت شد که تولیدکننده‌ها با چنین بخش‌نامه‌ای با محدودیت نقدینگی و مواد اولیه مواجه هستند؛ یعنی با وجود اینکه شرایط اقتصادی برای تولید فراهم است، اما موانعی همچون نبود قطعات دست تولیدکننده‌ها را برای فعالیت بسته است.
جلوگیری از واردات این کالاها به کشور در حالی است که بسیاری از تولیدکننده‌ها به دلیل کمبود قطعات و مواد اولیه مورد نیاز روزهای سختی را سپری کرده و تولید برای آنها با قیمت بالاتری تمام میشود. مدت‌ها از ورود قیمت دلار به کانال 11هزار تومانی می‌گذرد و بارها رئیس کل بانک مرکزی بر کنترل قیمت ارز تاکید کرده است، اما سوالی که برای بسیاری از آگاهان اقتصادی ایجاد شده این است که بانک مرکزی در ازای چه چیزی اقدام به مهار قیمت دلار کرده و برای اجرای این سیاست چه بهایی را پرداخته است؟ به باور بسیاری از کارشناسان اقتصادی، با جلوگیری از واردات کالاها به کشور هر چند می‌توان از خروج منابع ارزی جلوگیری کرد، اما باید توجه کرد که این سیاست به دلیل کاهش مواد اولیه منجر به کاهش تولید و در نتیجه کاهش قیمت ارز شده است.
بر اساس این تحلیل‌ها به نظر می‌رسد بانک مرکزی به دلیل اینکه هیچ اقدامی در زمینه حمایت از تولید نکرده است، قیمت ارز نزولی شده. نکته قابل‌توجه این است که یکی از مهمترین اقدامات بانک مرکزی برای کنترل قیمت ارز، جلوگیری از واردات چند قلم کالا به کشور بوده است؛ کالاهایی که هر چند نام غیر ضروری را با خود یدک می‌کشند، اما برای تولیدکننده‌ها محدودیت‌های زیادی را ایجاد کرده و چوب لای چرخ تولید
گذاشته است.
تولید بدون واردات امکان‌پذیر نیست
اقتصاد ایران بارها ممنوعیت واردات را تجربه کرده است، اما حداقل نگاهی به تجربه سال‌های گذشته در این زمینه نشان می‌دهد که در تمامی این سال‌ها نه تنها تولید تقویت نشده، بلکه وضعیت وخیم‌تر شد. البته این ممنوعیت با ابعاد گسترده‌تری برای اقتصاد همراه بود و حتی زمینه را برای افزایش قاچاق نیز فراهم کرد.
سال‌های زیادی است که در رابطه با انواع کالاهای خارجی محدودیت‌هایی اعمال میشود؛ از خودرو و لوازم خانگی گرفته تا مواد غذایی، پوشاک و لوازم آرایشی. گاهی با شعار حمایت از تولید داخلی، واردات را ممنوع کردند و زمانی دیگر برای حفاظت از ذخایر ارزی بانک مرکزی. در مواردی این ممنوعیت‌ها نه‌تنها حامی تولید داخلی نبودند، بلکه مصرف‌کننده را به خرید کالاهای گران، قاچاق و تقلبی سوق داده است. دلار هم مدت‌هاست بهانه‌ای به دست سکانداران اقتصادی داده تا مرزهای کشور به روی واردات بسیاری از کالاها بسته شود.
در این شرایط، دولت از مدت‌ها پیش ممنوعیت واردات بیش از هزار قلم کالا را اعلام کرد و در توضیح دلیل این تصمیم گفت که باید از خروج ارز از کشور جلوگیری کرد. پرسش اینجاست که آیا به سیاست‌های قبلی که در دولت دهم اجرا و برای تجارت محدودیت و ممنوعیت قائل شدند، برگشته‌ایم؟ یا سیاستی اتخاذ شده که در شرایط کنونی چاره‌ای جز این نبود و باید برای صرفه‌جویی ارزی واردات برخی کالاها ممنوع می‌شد؟ به باور بسیاری از آگاهان اقتصادی واردات به عنوان یکی از ارکان و پایه‌های تجارت در تمام دنیا شناخته میشود که باید قانونی و مورد نیاز اقتصاد باشد، چرا که واردات صحیح همیشه حامی تولید است و پویایی تولید را به همراه دارد؛ ضمن اینکه تولید قابل عرضه با واردات انجام میشود. از صحبت‌های کارشناسان اقتصادی این‌طور برمیآید که جلوگیری از واردات، هدف رونق و ارتقای تولید داخلی بوده و خواهد بود، اما به‌طور قطع با ممنوعیت و بگیروببند نمی‌توان راه به جایی برد. چرا که به همان اندازه که واردات بی‌رویه آسیب جدی به اقتصاد و منابع ارزی کشور می‌زند، واردات اصولی و در مسیر درست می‌تواند کمک خوبی به بخش تولید و توسعه صادرات کشور باشد.
اما کارشناسان اقتصادی تنها منتقد این بخش از سیاست‌های بانک مرکزی برای کنترل نرخ ارز نیستند. بسیاری از آگاهان اقتصادی بر این باورند که یکی از عوامل اصلی در مدیریت نرخ ارز، ممنوعیت واردات هزاران کالا است و از سوی دیگر نیز بانک مرکزی برنامه بلندمدتی در زمینه مدیریت ارزی ندارد. به گفته کارشناسان بانک مرکزی در ماه‌های اخیر مانند پزشکی رفتار می‌کند که با مُسکن به بیمارش آرامش می‌دهد؛ آرامشی که از جهات زیادی به نفع تولید نیست و به نظر می‌رسد دلار بازی جدیدی را با تولیدکننده‌ها آغاز کرده است.
کنترل قیمت دلار در کنار واردات
آلبرت بغزیان- تا قبل از روی کار آمدن عبدالناصر همتی به ریاست بانک مرکزی، قیمت ارز به بازار آزاد سپرده شده بود. یعنی این بازار بود که قیمت ارز را کشف می‌کرد و در تعیین نرخ واقعی ارز نقش داشت. با چنین روندی نرخ دلار افزایش یافت و بانک مرکزی نیز به تبع بازار آزاد قیمت ارز را قبول کرده بود. اینکه چه عواملی در بازار آزاد در تعیین قیمت ارز نقش داشتند نیز برای بانک مرکزی مشخص بود و این بانک در جریان اینکه کدام صرافی‌ها در تعیین قیمت ارز نقش داشتند، قرار داشت.
بعد از روی کار آمدن همتی وضعیت برعکس شد و این‌بار بانک مرکزی بود که در تعیین قیمت دلار نقش ایفا کرد. بر اساس سیاست‌های این بانک حالا نرخ ارز توسط بانک مرکزی اعلام میشود و ورود و خروج ارز نیز تحت کنترل است. بانک مرکزی حالا ارزی به واردکننده کالاهای غیر ضروری اختصاص نمی‌دهد و این موضوع در جلوگیری از افزایش قیمت دلار تاثیرگذار بوده است. یعنی از یک سو بانک مرکزی نرخ ارز را خود تعیین می‌کند و از سوی دیگر ارزی برای واردات کالاها اختصاص نمی‌دهد. بنابراین ارز بهانه‌ای برای افزایش قیمت ندارد.
به نظر می‌رسد که بانک مرکزی با همین سیاست‌ها نرخ ارز را کنترل خواهد کرد، اما توصیه‌ای که به مسئولان ارشد می‌توان کرد این است که در کنار کنترل قیمت ارز سیاست‌هایی برای رونق تولید نیز در نظر گرفته شود.
وقتی دولت واردات قطعات مورد نیاز برای صنایع را محدود می‌کند، این باعث ایجاد مشکلاتی برای تولید کننده است، چرا که تولیدکننده به درستی نمی‌داند که قیمت تمام شده کالا چقدر است.
از سوی دیگر قیمت تمام شده قطعات نیز برای تولیدکننده بالا است که باید سیاست‌هایی برای جلوگیری از آسیب بیشتر به بخش تولید اتخاذ شود، به نظر می‌رسد دولت باید اجازه دهد تا واردات صورت گیرد و در کنار آن نیز قیمت ارز را کنترل کند.
سایر اخبار این روزنامه
یک فعال سیاسی در گفت‌وگو با «همدلی» احتمالا نورچشمیها برای انتخابات نقشه بکشند
کنترل قیمت دلار در کنار واردات
ایمن‌آبادی: خواب اصول‌گرایان برای مجلس یازدهم تعبیر نمی‌شود
«همدلی» سیاست‌های بانک مرکزی درخصوص کنترل نرخ ارز را ارزیابی کرد تازیانه دلار بر تن تولید
سید‌جواد میری در گفت‌وگو با همدلی اسطوره‌سازی در جامعه ایرانی را تبیین کرد: اسطوره‌‌ها شکل‌دهنده مجموعه‌ای از عواطف ملت‌ها
همدلی تاثیر منفی نورچشمیها را بر روند کنش‌‌‌های سیاسی و اجتماعی بررسی کرد بلای نوکیسه‌‌‌های سیاسی
همدلی به بهانه حوادث ورزشگاه یادگار امام تبریز پیامد تلخ برخی رفتارهای ساختارشکنانه را بررسی کرد
جعفر جعفری گلدیر عراق و آزمون سیاست ورزی ما
«آشنا» و توییت‌هایش
گزارشی از تلاطم اقتصادی یک تصمیم در انگلستان؛ ثروتمندان با آمدن برگزیت، لندن را ترک می‌کنند
جعفر جعفری گلدیر عراق و آزمون سیاست ورزی ما
مسیر‌های‌دشوار تهران در پیوستن به شانگهای
بغداد و بیروت، اصلاح مقدم بر تغییر
