روزنامه آفتاب یزد
1398/11/15
استارتاپ‌های اینترنتی مشاغل دیجیتالی را تقویت کرده اند
آفتاب یزد- گروه گزارش: اینترنت در ایران، فضای کسب و کار را متحول کرده و این یک واقعیت است که گسترش این تکنولوژی خود عاملی در توسعه کسب و کارهای مجازی بوده است. این رابطه البته تا حدی هم دوسویه بوده و همانطور که اینترنت کسب و کارهای مجازی را رونق داد کسب و کارهای مجازی و در اصل استارتاپ‌ها هم به نوبه خود در گسترش اینترنت و عرضه باکیفیت این فناوری نقش آفرینی کردند.ﺿﺮﯾﺐ ﻧﻔﻮذ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺑﺎﻻ، اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﭘﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎ ﭘﻬﻨﺎی ﺑﺎﻧﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ، ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺑﻮدن اﺳﺘﻔﺎده از اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ، ﮔﺴﺘﺮش ﺷﺒﮑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ ﺗﻠﻔﻦ ﻫﻤﺮاه، دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ در ﺗﻤﺎم ﻣﮑﺎن ﻫﺎ، ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ و راهﻫﺎ از ﺟﻤﻠﻪ زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎی ﻣﻬﻤﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎرﻫﺎی آﻧﻼﯾﻦ و اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ ﺿﺮوری ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺑﺪون وﺟﻮد دﺳﺘﺮﺳﯽ ﻓﺮاﮔﯿﺮ و ارزان ﺑﻪ اﯾﻨﺘﺮﻧﺖ، اﻣﮑﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اﺳﺘﺎرتاپ ﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ. ﻋﻠﯿﺮﻏﻢ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺸﻮر در ﺣﻮزه زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎی ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ ﻫﺎی ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ، گرچه تردیدی نیست که هنوز ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎی ﺟﻬﺎﻧﯽ اﯾﻦ ﺣﻮزه ﻓﺎﺻﻠﻪ دارﯾﻢ اما استارتاپ‌های اینترنتی امروزه بیش از هر زمان دیگر در توسعه کسب و کارهای مجازی ایفای نقش کرده‌اند.
باید توجه داشت که هر کسبوکاری که بر پایه فناوری است، لزوما استارتاپ نیست ولی همه استارتاپ‌ها به نحوی از وب، موبایل، اینترنت و فناوری‌های جدید استفاده می‌کنند تا رشد بالایی داشته باشند.
در ایران نیز این روزها شاهد ظهور استارتاپ‌های متعددی هستیم. حتی شرکت‌هایی نیز وجود دارند که با تمام توان عزم خود را برای بهبود کیفیت فعالیت خود جزم کرده‌اند که از جمله آنها شرکت‌های اینترنتی است که خدمات اینترنت ارائه می‌کنند.
>وقتی کیفیت خدمات متحول میشود
همه فعالان فضای مجازی خوب می‌دانند که اگر اینترنت خوب و با کیفیتی در کار نباشد توسعه کسب و کار موفق امکان پذیر نخواهد بود.
اﺳﺘﺎرتاپﻫﺎ اغلب در ﺣﻮزه ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت و ارﺗﺒﺎﻃﺎت فعال هستند تا رونقی به کسب و کارها بدهند. اﮐﺜﺮ اﺳﺘﺎرﺗﺎپﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ راه‌اﻧﺪازی ﺷﺪهاﻧﺪ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ فناوری و اﯾﺪه ﻫﺎﯾﯽ در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﻫﺴﺘﻨﺪ. بی شک اﺳﺖ ﯾﮑﯽ از اﻟﺰاﻣﺎت ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اینگونه استارتاپ‌ها، وﺟﻮد زﯾﺮﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎی ﻻزم در ﺣﻮزه ﻓﻨﺎوری اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺖ. زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر این شرکت‌ها ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﻓﺎوا ﺑﺎﺷﺪ و ﭘﺎﯾﻪ اﺻﻠﯽ آن فناوری ﺑﺎﺷﺪ، نیاز است که از وجود زیرساخت‌های لازم مطمئن بود.
ﭼﯿﺰی ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﮐﺴﺐ وﮐﺎرﻫﺎی اﺳﺘﺎرتاﭘﯽ اﻫﻤﯿﺖ خاصی دارد، ﺳﺮﻋﺖ در اراﺋﻪ ﮐﺎر اﺳﺖ در نتیجه اگر محصول با کیفیت و سرعت مناسب از سوی یک استارتاپ به مشتری عرضه نشود و به عبارتی روند کار با قطعی مداوم یا اختلال شبکه روبرو باشد طبعا مشتری‌ها راضی نخواهند شد.
>زیرساختها مشتری‌ها را راضی کرده اند؟
بیشتر کارشناسان حوزه‌ای تی معتقدند افرادی که اﻗﺪام ﺑﻪ راه اﻧﺪازی اﺳﺘﺎرتاپ اینترنتی می‌کنند، باید مسائل مهمی را مدنظر داشته باشند اول اینکه از کیفیت مناسب محصول خود مطمئن باشند و ایرادهای موجود در فرآیند کار را به سرعت شناسایی و به طور مداوم رفع اشکال کنند؛ چرا که مشتری‌هایی که با کار فروش در فضای مجازی سر و کار دارند سرعت انجام کار برایشان از اهمیت زیادی برخوردار است.
استارتاپ‌های اینترنتی هم باید محصول با سرعت و پشتیبانی مناسب را در اختیار مشتری قرار دهند که البته وجود زیرساخت‌های لازم در عرصه فناوری این امکان را برای آنها فراهم آورده است.
امروزه حتی در شهرستانها نیز استارتاپ‌ها توسعه یافته‌اند و می‌توان گفت که همه امکانات در شهرهای بزرگ تجمیع نشده است. در واقع وجود این زیر ساخت‌های مناسب است که توانمند‌سازی یک استارتاپ را به دنبال دارد.
>فرمول خاص رشد و 4 هدف مهم
کارشناسان‌ای تی می‌گویند اگر فضای رشد و توسعه استارت آپ‌ها در کشور تقویت شود، زمینه شکل گیری و رشد فعالیتهای کارآفرینی فراهم میشود و متقابلاً اگر شاخص‌های کارآفرینی در کشور بهبود یابد، زمینه بروز و رشد استارت آپ‌ها برای ورود به فضای کارآفرینی امکان پذیر میشود.
این یک رابطه دوسویه تاثیر‌گذار در اقتصاد ملی کشور است که نمی‌توان به سادگی از کنار آن گذشت. استارتاپ‌ها در این میان فرمول خاص خود را دارند. به غیر از زیرساخت که بخش‌های مهم آن را وزارت ارتباطات برای این شرکت‌ها فراهم کرده، خود استارتاپ‌ها هم برای آنکه ارتباط بهتری با مشتری برقرار کنند 4 هدف مهم را برای خود طراحی کرده‌اند که عبارتند از نیاز سنجی، نگاه مشتری مدارانه، توجه به مشکلات و ارایه ایده برای رفع مشکلات که این 4 عامل مهمترین گام در روند کار برای جذب اقبال عمومی است.
در واقع در یک شیوه مدیریتی استارتاپی بخصوص در حوزه‌هایی چون فن آوری اطلاعات، اگر بدون توجه به این 4 عامل وارد کار شویم صرف انرژی، زمان و هزینه، بیهوده تلف شده است چرا که از کار استقبال خوبی صورت نمی‌گیرد در نتیجه پروژه به سمت شکست رهنمون میشود.
از طرفی دیگر کار استارتاپی ویژگی‌های تیمی خاص خود را هم دارد به این معنی که ایده پردازی در آن نقش قابل توجهی دارد. استارتاپ‌ها اگر نیازسنجی درست و ایده مناسب را در کنار کار تیمی دقیق و هدفمند نداشته باشند قطعا آسیب خواهند دید چرا که در کنار زیر ساخت مناسب و مولفه‌های تجهیزاتی حتما و قطعا باید از تاکتیک‌های شتابدهنده به سمت هدف نیز بهره گرفت.
>جایگاه دانش بنیان‌ها
در توسعه کسب و کارها
توسعه شبکه اینترنت در اقصی نقاط کشور این امکان را فراهم کرده که شرکت‌های دانش بنیان چهره بارزتری از خود در این زمینه نشان دهند.
شرکت‌های دانش بنیان به عنوان بنگاه‌های اقتصادی از ارکان مهم توسعه و تحول در عرصه اقتصادی به شمار می‌روند و با توجه به شرایط و زیرساخت‌های مناسب کشور و وجود فاکتورهایی چون نیروی کار تحصیلکرده و وجود دانشگاهها و مراکز آموزش عالی، بستر خوبی برای فعالیت این شرکت‌ها فراهم شده است.
شرکت‌های دانش بنیان همچنین از ظرفیت غنی توسعه و اشتغال زایی برخوردارند.از یک سو مانند گذشته تولیدات سنتی توانایی پاسخگویی به نیازها و ظرفیتهای کشور را ندارد بر همین اساس تغییر نهادهای تولید و حرکت به سمت تولیدات دانش بنیان امری ضروری و حیاتی به نظر می‌رسد.
این شرکت‌ها در زمینه فن آوری اطلاعات با توجه به ظرفیتهای خود که بعضا بهره گیری از به روز ترین دانش و خدمات زیرساختی در حوزه توسعه اینترنت است، به انتقال دانش نسل جدید در این زمینه مبادرت می‌کنند که این اتفاق تاثیر زیادی در رونق کسب و کارهای مجازی دارد. این مساله رشد توسعه و تقویت بستر اشتغال و رونق اقتصادی و صرفه اقتصادی تولید را هم به همراه دارد.
>اقتصاد دیجیتال آماده جهش
یکی از حوزه‌هایی که چشم امید اقتصاد دیجیتال به آن است، استارتاپ‌های حوزه فناوری اطلاعات و آی تی هستند که البته از زمان راه‌اندازی تا رسیدن به مرحله‌ی سوددهی راه زیادی پیش رو دارند و حتی بعضی از این شرکت‌های نوپا در ابتدای مسیر شکست می‌خورند، اما برخی دیگر می‌توانند تا مراحل سودهای چند میلیاردی هم برسند که البته نمونه آن در ایران هم وجود دارد.
استارتاپ یا شرکت نوپا، کسبوکاری است که به تازگی و در نتیجه کارآفرینی ایجاد شده، رشد سریعی دارد و برای تولید راه‌حلی نوآورانه و دوام‌پذیر برای حل یک نیاز در بازار شکل گرفته است. استارتاپ‌ها معمولاً مبتنی بر ایده‌هایی ریسک‌پذیر هستند و اگرچه می‌توانند در هر حوزه‌ای ایجاد شوند، اغلب به شرکت‌هایی گفته میشود که رشد سریعی دارند و در زمینه فناوری فعالیت می‌کنند.
>دولتی یا خصوصی؟
اما آیا استارتاپ‌ها و دانش بنیان‌ها با کمک‌های مالی دولتی رشد می‌کنند؟
به نظر می‌رسد یکی از بخش‌هایی که تصدی گری دولتی در آن چندان راه نداشته و بخش خصوصی در آنجا فعال است بخش‌های‌ای تی دانش بنیان‌ها و استارتاپ‌هاست. بنا به اظهار مسئولان فضای مجازی کشور تصدی‌گری دولتی در استارتاپ‌ها وجود خارجی ندارد. بر اساس این اظهارات، درحقیقت نقش دولت‌ها تسهیل‌گری است و البته در این مسیر وزارت ارتباطات کمک‌های زیرساختی مناسبی را به سرمایه گذاران ارائه می‌دهد تا خدمات با کیفیت تری ارائه دهند.
دبیر شورای عالی فضای مجازی چندی قبل درباره مشکل سرمایه‌گذاری و تامین مالی در استارتاپ‌ها گفته بود مشکلی که در حال حاضر وجود دارد، مشکل تامین مالی است که در ایران بسیار گران است. این باعث میشود استارتاپ‌ها ملزم شوند از خودشان خلاقیت زیادی نشان دهند.
از همین رهگذر می‌توان گفت که کسب‌وکارهای نوپا در زمینه آی تی و اینترنت گرچه به زیرساخت‌های خوبی دسترسی دارند اما با چالش‌های عمده‌ای هم روبرو هستند که در بررسی این چالش‌ها طی نشست‌های متعدد مشخص گردید که مسائلی همچون تامین اجتماعی، مالیات، ثبت شرکت‌ها، انحلال، ایجاد هویت از جمله این مشکلات هستند.
در مقطعی وزیر ارتباطات و مدیران وزارتخانه به شدت پیگیر رفع مشکلات این شرکت‌ها بودند و تا مسیرهای خوبی این پیگیری‌ها را پیش بردند.
همین پیگیری‌ها موجب رشد و تحول سریع در این بخش‌ها شد بطوریکه معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات چندی قبل با اشاره به رشد ۳برابری استارتاپ‌ها در حوزه آی.تی در کشور گفت: حضور استارتاپ‌های کشور در بستر ملی شبکه اطلاعات موید این موضوع است.
هاشمی معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات معتقد است در ارتباط با فعالیت استارتاپ‌ها، نگاه وزارت ارتباطات این است که مراکزی که منشا عمل هستند مورد حمایت واقع شوند.
این استراتژی وزارت ارتباطات نشان می‌دهد حمایت از کارآفرینی‌های اینترنتی از سوی این بخش دولتی جدی است و اساسا تحولات چند سال اخیر در حوزه استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان به مدد همین نگاه و پیگیری‌های مُجدانه در دولت اتفاق افتاده است.
زیرساخت‌های تامین شده توسط وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در روستاها و شهرهای کوچک نیز همین تحول را ایجاد کرده بطوریکه مطابق آمار در حال حاضر 1868 روستای استان از اینترنت پرسرعت برخوردار هستند که این تعداد حاکی از رشد و پیشرفت بحث‌ای تی در کشور است. از سوی دیگر این توسعه، موجبات رشد کار آفرینی را هم به همراه داشته بطوریکه مشاغل متعددی از این رهگذر به معرفی محصول و درآمدزایی پرداختند.
>دست به جیب شدن وزارتخانه
به گفته کارشناسان اهمیت فضای مجازی در رشد کسب و کارهای نوپا و بازاریابی دیجیتال تحولی بزرگ را در کشور رقم زده است که این اتفاق بیانگر توسعه زیرساختها در این بخش است.
طبق آماری که اخیرا از سوی وزارت ارتباطات ارائه شده این وزارتخانه حتی دست به جیب هم شده و کمک‌هایی را برای توسعه کارآفرینی در بخش‌ای تی در نظر گرفته که مشخصا در راستای کمک به رشد اینگونه مشاغل از جمله با پرداخت تسهلات در قالب طرح‌های فناورانه با مبلغی بالغ بر 28میلیارد ریال و همچنین پرداخت تسهیلات به توسعه‌دهندگان نرم افزارهای کاربردی و محتوای تلفن همراه به میزان 3 میلیارد و 750 میلیون ریال به 25 شرکت و شخص حقیقی در برخی استانها گام‌هایی را برداشته است که این امر نشان می‌دهد این توسعه ورزی تک بعدی و منحصر به کلانشهرها نبوده است.
>شتاب دهنده‌ها معجزه کردند
با این حال برخی کارشناسان و آگاهان که ارتباط نزدیکتر و عمیق تری با بخش فناوری ارتباطات دارند، می‌گویند شتاب دهنده‌ها تاثیر بسیار جامعی در توسعه استارتاپ‌ها داشته‌اند.
دکتر روشنی کارشناس و از آگاهان حوزه‌ای تی و فن آوری ارتباطات در گفتگو یا آفتاب یزد در خصوص تحولات صورت گرفته در حوزه‌های استارتاپی مرتبط با آی‌تی گفت: بله تا حد زیادی در جریان این تحولات هستم البته اینکه بخواهیم تحولات مثبت را به یکی دو سال اخیر مرتبط کنیم درست نیست بلکه درست‌تر آن است که بگوییم از سال 93 که شتاب دهنده‌ها رشد 100 درصدی پیدا کردند سرمایه‌گذاری‌های استارتاپی هم رشد خیره‌کننده‌ای پیدا کردند، این تحولات بخصوص در بخش خدمات بسیار چشمگیر بود چرا که جذابیت در این بخش‌ها همچون حوزه‌های مدیا، رسانه، اخبار و پلتفرم بسیار چشمگیر بوده است.
>کارآفرینی نه چندان موفق
وی در پاسخ به این سوال که در زمینه کارآفرینی و ایجاد اشتعال، کارنامه استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش بنیان تا چه حد قابل دفاع است، گفت: باید در نظر داشت که مفهوم کار آفرینی با مقوله اقتصاد تعریف میشود اما به نظر من استارتاپ‌ها در بخش ایجاد شغل چندان موفق عمل نکردند و به نظر می‌رسد اشتغال چشمگیری تا حالا رخ نداده است بنا بر این من معیاری در اختیار ندارم که بتوانم با استناد به آن بگویم رشد خاصی به لحاظ اشتغال یا ایجاد شغل به واسطه فعالیتهای استارتاپی یا شرکت‌های دانش بنیان رخ داده است.
>دولت پای کار است
روشنی در خصوص برنامه دولت برای حمایت از شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ‌های اینترنتی گفت: فکر می‌کنم همه آنچه بارها رئیس جمهور، آقای جهرمی و آقای ستاری در این باره مطرح کرده‌اند در کنار برنامه‌های وزارت ارتباطات برای توسعه این بخش و تقویت کارآفرینی در قالب طرح نوآفرینی و با یک نگاه سیستمی در حال پیشرفت است و تلاش میشود این حوزه با گسترش فعالیت روبرو شود.
وی تصریح کرد: اطلاع دارم که دولت در قالب آئین نامه حمایت از اینگونه شرکت‌های نوپا در حال حمایت از اینگونه مشاغل است و حتی با ایجاد صندوق نوآفرینی در صدد تقویت بیشتر این فعالیت‌هاست.
این کارشناس فن آوری ارتباطات یاد آور شد: بودجه این صندوق بالغ بر 100 میلیارد تومان است و تخصیص وام‌هایی که از این رهگذر در نظرگرفته شده طبق پیش بینی‌ها باعث ایجاد 68 هزار شغل خواهد شد که این موضوع مرتبط با توسعه فعالیت استارتاپ‌هاست.
وی در پایان گفت: طرح نو آفرین هم که یک مصوبه سامانه است که انواع مختلف حمایت‌ها را در بر می‌گیرد و در حال حاضر مورد توجه جدی قرار دارد.
اهمیت استارتاپ‌ها و دانش بنیان‌ها
ایرنا: توسعه فعالیت شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ‌های فعال در بخش آی تی می‌تواند جهشی به سمت اقتصاد مولد و کارآمد ایجاد کند.
بر همین مبنا می‌توان گفت تحقیق و پژوهش ضرورت و ارکان مهم کارآفرینی و اشتغالزایی به شمار می‌رود و توسعه بدون توجه به آن امکان‌پذیر نیست و بسیاری از شرکت‌های تولیدی موفق در مجموعه خود واحد تحقیق و توسعه را راه اندازی کردند و در بهبود کیفیت، کاهش هزینه‌ها و رقابت پذیری محصولات خود موفق بودند.
علم و دانش به عنوان اساس فعالیت شرکت‌های دانش بنیان علاوه بر جنبه‌های فنی در سایر حوزه‌های موثرکسب و کار شامل بازاریابی، مالی، مدیریتی، حقوقی و غیره تاثیر مثبت دارد که این خود منجر به افزایش کارآیی فعالیت آنها میشود.
برای افزایش سطح کارآیی و توسعه و رونق فعالیتهای اقتصادی و تولیدات باید اساس بخش تولید مبتنی بر علم و دانش و پژوهش شکل گیرد تا کسب و کارهای موجود را حفظ و ارتقاء یابد و چه بستا برخی مشاغل فراموش شده را دوباره احیاء کرد.
یکی از اساسی‌ترین زیرساخت‌های اقتصاد دانش بنیان سرمایه انسانی خلاق، نوآور و دانش متکی است که در این راه می‌توانند منشا تحولات بزرگ باشند.
شرکت‌های دانش بنیان که اساس آنها بر پایه تحقیق و دانش شکل گرفته است، زیربنای توسعه اشتغال و کارآفرینی به شمار می‌روند و ارتباط تنگاتنگ آنها با بخش صنعت ضرورت توسعه و رونق اقتصادی محسوب میشود.
ارکان شرکت‌های دانش بنیان هم جهت با اهداف تحقق اقتصاد مقاومتی است و به هر اندازه به این شرکت‌ها بیشتر توجه شود در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی گامهای موثرتری برداشته میشود.
شرکت‌های دانش بنیان و دانش محور با قابلیتهای خاص از جمله توسعه فعالیت اینترنتی می‌توانند دغدغه عمومی جامعه و مسوولان ذیربط برای کاهش وابستگی‌های اقتصادی و ضرورت افزایش بهره‌وری تولید را جامه عمل بپوشانند و راههایی برای تحقق اهداف اقتصادی کشور پیدا کنند.
کارشناسان می‌گویند تولید فناوری، استفاده از نتایج تحقیقات و نوآوری‌ها، تولید کالاهای با ارزش افزوده بالا حاصل فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان است و یکی از اصول اقتصاد این شرکت‌ها سرمایه گذاری و تامین زیرساختها مبتنی بر فناوری است.
بنا بر این می‌توان گفت یکی از عوامل اساسی رشد تولید سرانه ملی، اقتصاد و بنگاه‌های اقتصادی دانش‌بنیان است و از راهکارهای اساسی خودکفایی پایدار در محصولات استراتژیک، ارتقاء فناوری و افزایش بهره‌وری عوامل تولید از طریق دانش‌بنیان نمودن اقتصاد و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان است.
سایر اخبار این روزنامه
شفافیت زمینه بسیاری از انحرافات را در حوزه اقتصاد خواهد گرفت
عربستان همچنان مجری بی‌چون و چرای سیاست‌های ترامپ
دیدار اعضای شورای‌عالی حوزه‌های علمیه با رهبر معظم انقلاب
وزارت بهداشت: پروازها متوقف نشود ورود می‌کنیم
چرا برخی دختران ازدواج با مردان دارای سابقه تاهل را به پسران مجرد ترجیح می‌دهند؟
استارتاپ‌های اینترنتی مشاغل دیجیتالی را تقویت کرده اند
درصدد رشد گورگردی در گورستان‌های تهران هستیم
جوزف بورل به پرسش‌های مقامات ایرانی در قبال بی‌عملی اروپا در مورد تعهدات برجامی پاسخ داد
انتقاد شدید ایران نسبت به نشست خبری سفیر سوئیس و نمایش داروهایی که با پول مردم ایران خریداری شده بود نه لطف آمریکایی‌ها
سختی‌های یک تصمیم بدیهی
شکوه انتخابات اول
از تحریم فرصت بسازیم
پرسش‌های لب سوزِ ورزش دوستان!
خبرتلگرامی
