بسته جديد توافق هسته‌اي دو سناتور آمريكايي

آرمان ملي- محمدحسين لطف‌الهي: دو سناتور آمريکايي در قالب بسته‌اي پيشنهادي براي توافق هسته‌اي ايران، خواستار تامين کامل چرخه سوخت هسته‌اي براي رآکتورهاي ايران و ديگر کشورهاي خاورميانه و در مقابل ممنوعيت غني‌سازي در اين رآکتورها شده‌اند. در اين بسته پيشنهادي همچنين شروطي پيرامون برنامه موشکي و سياست‌هاي منطقه‌اي جمهوري اسلامي مطرح شده است. شيوع بيماري 19- COVID و به تبع آن تشديد فشارها بر اقتصاد تحريم‌‌شده ايران، باعث شده است که گروهي از محافظه‌کاران آمريکايي گمان برند که مي‌توانند از فرصت پديد آمده بهره برده و دولت ايران را وادار به پذيرش شرايطي جديد در حوزه سياست خارجي کنند. افزايش تحريم‌ها در شرايطي که جامعه جهاني خواستار تعليق اين اقدامات در شرايط شيوع ويروس کرونا است و همچنين اتهام‌زني عليه ايران درباره اتفاقاتي که در منطقه خاورميانه و به‌ويژه عراق رخ مي‌دهد، از جمله اقدامات کاخ سفيد در راستاي تشديد فشارها عليه ايران به منظور تحميل يک توافق جديد است. در ادامه اين وضعيت، روز شنبه دو سناتور آمريکايي بسته‌اي پيشنهادي پيرامون توافق هسته‌اي جديد با ايران ارائه دادند. ليندسي گراهام و باب منندز در چارچوب اين بسته پيشنهادي ابتدا «تهديدهايي» را که از جانب ايران متوجه آمريکا است تشريح کرده‌ و سپس راه‌حل‌هايي براي رفع اين تهديدها ارائه داده‌اند. به گزارش نشنال اينترست «اولين تهديد، توانايي موشکي و پهپادي ايران است که مي‌تواند هر هدف منطقه‌اي را نابود کند. تهديد دوم، پذيرفته شدن حق غني‌سازي هسته‌اي ايران است که از سوي کشورهاي 1+5 در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک پذيرفته شده است. تهديد سوم، فعاليت‌هاي مخفي هسته‌اي ايران است که در گزارش نهايي آژانس به آن اشاره شده و آمده است که ايران اجازه دسترسي به برخي سايت‌ها را به بازرسان آژانس نمي‌دهد. چهارم فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران در عراق، سوريه و يمن است که بايد متوقف شود و در نهايت تهديد پنجم، تحريم‌هاي تسليحاتي سازمان ملل عليه ايران است که در اکتبر 2020 براساس بندهاي غروب توافق هسته‌اي لغو خواهد شد». در بسته پيشنهادي جديد، اين دو سناتور که يکي از حزب دموکرات و ديگري از حزب جمهوري‌خواه است، خواستار لغو کامل توافق هسته‌اي وين از سوي شوراي امنيت سازمان ملل متحد و جايگزين کردن آن با توافقي جديد شده‌اند که براساس آن تمامي فعاليت‌هاي موشکي و منطقه‌اي ايران محدود شده و همچنين يک معاهده منع گسترش هسته‌اي نيز عليه کشورهاي خاورميانه اعمال شود. به پيشنهاد اين دو سناتور آمريکايي، سوخت هسته‌اي اين کشورها براي توليد الکتريسيته تامين مي‌شود و در مقابل هيچ‌کدام از اين کشورها اجازه غني‌سازي را نخواهند داشت.
واکنش ايران
منابع ديپلماتيک ايران در شرايط کنوني اظهارنظر پيرامون اين طرح را رد مي‌کنند و تمايلي به رد يا تاييد آن ندارند اما کارشناسان تاکيد دارند اين طرح نکات مثبت و منفي دارد که بايد به آن توجه شود. عبدالرضا فرجي راد، استاد ژئوپلتيک و سفير اسبق ايران در کشورهاي نروژ و مجارستان معتقد است: «اصل طرح با همين شرايط به دلايل مختلف قابليت اجرائي شدن ندارد اما در صورتي که آمريکا بپذيرد پيش از مذاکره تحريم‌ها را لغو کند، مي‌توان بر سر جزئيات آن وارد مذاکره شد». فرجي راد به «آرمان ملي» مي‌گويد: «ليندسي گراهام از نزديکان ترامپ است و احتمالا اين پيشنهاد با خط دهي کاخ سفيد مطرح شده است. ايرادات زيادي در طرح وجود دارد. اولين ايرادي که از سوي نه تنها ايران که کشورهاي خاورميانه مطرح خواهد شد، اين است که آيا اسرائيل نيز بخشي از اين توافق خواهد بود يا خير. تل‌آويو بيشترين فعاليت هسته‌اي را در خاورميانه دارد و به بمب هسته‌اي نيز دست يافته است. براي کشورهاي خاورميانه نظير ترکيه و مصر اين بخش از پيشنهاد قابل پذيرش نخواهد بود». او مي‌افزايد: «در حوزه موشکي نيز ايران زير بار نخواهد رفت که يکي از اصلي‌ترين مزيت‌هاي دفاعي خود را از دست بدهد. با اين وجود انعطاف در اين حوزه از سوي ايران وجود داشته و تهران پيش‌تر اعلام کرده بود که به‌دليل ملاحظات سياسي و امنيتي برد موشک‌هاي خود را به بيش از 2‌هزار کيلومتر افزايش نخواهد داد». اين استاد دانشگاه تاکيد دارد اگر قرار است توافقي به نتيجه برسد بايد در يک حوزه خاص نظير حوزه هسته‌اي باشد. به گفته عبدالرضا فرجي راد، به‌رغم همه اين ايرادات اگر اين بسته پيشنهادي بتواند بن‌بست روابط ايران و آمريکا را که پس از برجام ايجاد شده بشکند و کاخ سفيد حاضر شود پيش از آغاز مذاکرات تحريم‌ها را لغو کند، مي‌توان بر سر ايرادات اين بسته پيشنهادي و جزئيات آن مذاکره کرد.
وقت‌کشي و فشار حداکثري


هرچند که رفع تحريم‌ها پيش از مذاکره و همچنين لغو تحريم در زمان شيوع کرونا از جمله خواسته‌هاي اصلي ايران بوده است، آمريکايي‌ها اما مي‌کوشند با صحبت‌هاي تکراري زمان را به نفع بدتر شدن شرايط در ايران و تشديد فشارهاي اقتصادي از بين ببرند. رئيس‌جمهوري آمريکا در اين زمينه ادعا مي‌کند ايران هيچ‌درخواستي براي کاهش تحريم‌ها نداشته تا اجازه داده شود تجهيزات پزشکي به تهران ارسال شود. دونالد ترامپ با اشاره به اينکه مشکلي براي ديدار با مقامات ايران ندارد، مي‌افزايد: «اگر ايراني‌ها نيازمند کمک هستند، من هيچ‌مانعي براي ديدار با آن‌ها در زمينه حل موضوع تحريم‌ها ندارم. ما توانايي ارسال کمک‌هاي پزشکي به آن‌ها را داريم. تنها کافي است با ما تماس بگيرند». اين اظهارات دونالد ترامپ در حالي مطرح مي‌شود که مقامات ايران بارها از جامعه جهاني خواسته بودند براي رفع تحريم‌هاي ايران به آمريکا فشار بياورند. به‌نظر مي‌رسد آمريکا قصد دارد بار ديگر ايران را به چرخه باطل «اول لغو تحريم بعد مذاکره يا اول مذاکره بعد لغو تحريم» بکشاند؛ اتفاقي که نشان از عزم آمريکا براي ادامه فشار و مذاکره نکردن دارد.