فرار اتباع افغانستان از دست كرونا

آرمان‌ملي- وحيد استرون: با شيوع کرونا در کشورمان، موج بازگشت مهاجران افغان‌ها به کشورشان از مرز اسلام‌قلعه روند روبه‌رشد 100 درصدي و به‌صورت بي‌سابقه افزايش داشته است. در روزهاي پاياني سال 98، رضا باهر، معاون سخنگوي وزارت مهاجران به رسانه‌هاي محلي افغانستان گفته است که روزانه 2 تا 3 هزار نفر از مهاجران از مرز اسلام‌قلعه به کشورشان باز مي‌گردند. اين آمار در حالي منتشر مي‌شود که بسياري از مهاجران به‌دليل حضور غيرقانوني در ايران، ناچارند مجددا به وسيله خودروهاي باري و قاچاق‌برها رد مرز شوند. چندي پيش يکي از رسانه‌ها افغانستان اعلام کرده بود که روزانه حدود 15 هزار نفر از مهاجران افغانستاني از ايران به اين کشور باز مي‌گردند. سازمان بين‌المللي مهاجرت نيز اعلام کرده است مجموع کساني که در يک ماه اخير از ايران به افغانستان برگشته‌اند، به بيش از 83 هزار نفر مي‌رسد. به نوشته روزنامه گاردين، افزايش شديد بازگشت مهاجران افغان از ايران به افغانستان يکي از بزرگترين ترددهاي مرزي در جهان در زمان شيوع جهاني ويروس کرونا به حساب مي‌آيد. البته افزايش بازگشت مهاجران افغان به کشورشان باعث نگراني‌ها در باره شيوع بيشتر ويروس کرونا را در افغانستان نيز شده است و وزارت بهداشت اين کشور بارها تاکيد کرده که با برگشت روزانه شمار زيادي از مهاجران به افغانستان احتمال شيوع اين ويروس در اين کشور بيشتر مي‌شود. اين در حالي است که طبق اعلام وزارت صحت عامه (بهداشت) افغانستان، تعداد مبتلايان به کرونا در اين کشور تا روز شنبه (16 فروردين) به 299 نفر رسيده است. بازگشت افاغنه به کشورشان دلايل‌ مختلفي دارد، در چند ماه گذشته روند کسب و کار در ايران و همزمان با شيوع کرونا با چالش جدي مواجه شده و از اسفندماه سال 98 بسياري از شرکت‌ها تعطيل شده‌اند، يا به‌دليل کاهش توليد مجبور به تعديل نيروهايشان شده‌اند که امر همين امر موجب شده که بسياري از شهروندان افغان که براي جست‌وجوي کار به ايران آمده بودند، مجبور به بازگشت به کشورشان شوند. از سوي ديگر سازمان بين‌المللي مهاجرت گفته است که بسياري از کارگران نيز به‌خاطر کشت و کار در فصل بهار به افغانستان باز مي‌گردند.
مشکلات درمان کرونا در ميان اتباع
همزمان با موج خروج افغانستاني‌ها از ايران و ابراز نگراني مقامات اين کشور از روند رشد 100 درصدي مهاجرت‌ها به افغانستان، مهدي محمودي، مديرکل امور اتباع و مهاجران خارجي وزارت کشور اعلام کرده بود که براي پيشگيري از گسترش بيماري کرونا در ميان اتباع خارجي تدابيري انديشيده شده و چون اين نهاد در ارائه خدمات و مراقبت‌هاي بهداشتي هيچگونه تبعيضي بين اتباع خارجي و ايراني قائل نيست، چاپ و توزيع بروشورهاي آموزشي ويژه اتباع خارجي، تاکيد بر سرکشي مداوم از مهمان‌شهرها و اردوگاه‌هاي مراقبتي، انجام تست تب‌سنجي از اتباع خارجي و تعطيلي مدارس مهمان‌شهرها طبق مقررات اعلامي از سوي وزارت آموزش و پرورش را مدنظر قرار داده است. اين اقدامات درحالي در دستور کار اداره اتباع قرار گرفته که مهاجران افغانستاني سهمي از سامانه وزارت بهداشت که براي غربالگري کرونا درنظر گرفته شده، ندارند؛ سامانه‌اي که براي کمک به نظام سلامت کشور در پيشگيري، شناسايي و مراقبت افراد جامعه در مقابل بيماري کرونا طراحي شده و براي ثبت‌نام در آن به کدملي نياز است. گرچه مهاجران افغانستاني براي ثبت‌نام در اين باره مي‌توانند به سامانه «سيب» (سامانه معاونت بهداشت وزارت بهداشت) مراجعه و با وارد کردن کد آمايشي يا شماره گذرنامه‌شان در اين سامانه ثبت‌نام کنند، اما اين سامانه هم براي مهاجراني که کارت اقامت دارند مورد استفاده است و ديگر مهاجران غيرقانوني از اين امکان محرومند.
نارسايي سامانه


سمانه اصغري، يک فعال مدني در اين مي‌گويد: متاسفانه در کنار شهروندان ايراني داراي شناسنامه که مي‌توانند از اين طرح ملي استفاده نمايند، شهروندان ايراني بدون شناسنامه و مهاجران قانوني و غيرقانوني که شرايط کار و زندگي‌شان تحت تاثير اين ويروس قرار گرفته، قادر نيستند وارد اين سامانه شوند. وي در ادامه مي‌افزايد: فراهم نمودن شرايطي که اين دسته از شهروندان امکان دريافت خدمات تحت وب مذکور در روزهاي بحراني داشته باشند، با اصلاحات نرم‌افزاري و تغييراتي در برنامه‌ريزي‌ها، قابل اجرا خواهد بود. فارغ از مباحثي همچون برابري و برخورداري از شرايط حداقلي در رابطه با شهروندان ايراني و مهاجرين بدون شناسنامه و کارت ملي، بايد به اين نکته توجه کرد که وقتي افراد مهاجر غربالگري نشوند حتي اگر بيمار نيز نباشند مي‌توانند ناقل بوده و ساير شهروندان را نيز مبتلا کنند. به‌عنوان پيشنهاد مي‌توان اطلاعات مهاجران پاسپورتيو کارتي را از اداره امور اتباع و مهاجران خارجي هر استان استخراج کرد و براي غربالگري استفاده نمود. همچنين در مورد اتباع خارجي بدون مدرک نيز مي‌توان از ظرفيت سمن‌هايي که در اين زمينه فعاليت مي‌کنند، استفاده کرد.