آرزوی بودجه بدون توجه به فروش نفت

 
 
 
 


 
 
اگرچه کشور با چالش‌هاي عديده‌اي در حوزه کاهش بهاي نفت خام در بازارهاي جهاني، تاثير شيوع کرونا بر اقتصاد و تحريم‌هاي يکجانبه ايالات متحده آمريکا دست و پنجه نرم مي‌کند و از اين رو قطعا با چالش کسري بودجه شديد در سال پيش رو مواجه خواهد بود، اما اقتصاد کشور مستعدتر از آن است که به مرز ورشکستگي عمومي کشيده شود. با وجود آنکه ما نتوانستيم بودجه منهاي نفت را به طور واقعي محقق کنيم، اما به واسطه تأثير تحريم‌هاي ايالات متحده آمريکا کشور به ناچار حتي‌المقدور اين وابستگي بودجه به درآمدهاي نفتي را کاهش داده است و ما به سمت صادرات غيرنفتي گرايش پيدا کرديم. اين مساله تا اندازه‌اي مي‌تواند خلأ اقتصادي ناشي از تحريم‌ها را پر کند، اما مساله مهم‌تر به تداوم بيماري کرونا باز مي‌گردد. از اين رو به هر ميزان که شاهد طولاني‌تر شدن وضعيت جاري در تعطيلي کسب و کارهاي خُرد و ميانه باشيم بايد به تبع آن منتظر رکود اقتصادي شديدتر و طولاني‌تري هم باشيم. چرا که دولت علاوه بر عدم تحقق درآمدهاي حاصل از فروش نفت خام نمي‌تواند به تحقق درآمدهاي مالياتي نيز چشم اميد داشته باشد و اين چالش کشور را دو چندان مي‌کند. البته تأکيد مي‌کنم که ما با ورشکستگي عمومي در اقتصاد فاصله بسيار زيادي داريم. اما با قرار دادن فروش روزانه يک ميليون بشکه نفت به قيمت 50 دلار، در بودجه سال آينده حتما براي تامين درآمدهاي حاصل از فروش نفت با چالش‌هاي جدي روبه‌رو خواهيم شد. تحريم‌هاي کنوني کاخ سفيد که در دوران دونالد ترامپ وضع و اعمال شده‌اند نيز دوباره نمي‌تواند فشار جدي بر صنايع تبديلي ما در کشور ايجاد کند، چراکه تحريم محصولات نفتي و پتروشيمي کار چندان آساني نيست، اما بر خلاف آن، تحريم فروش نفت خام به مراتب آسان تر است. چون مبدا، مقصد، کانال فروش، مبلغ و حتي واسطه‌ها در آن کاملا روشن است. لذا ايالات متحده آمريکا مي‌تواند آنها را تحريم کند و مانع از صادرات و فروش نفت خام جمهوري اسلامي ايران شود. اما نمي‌توان صنايع پتروشيمي و محصولات تبديلي نفت را به سادگي پيگيري کرد. از طرف ديگر حجم بالا و ميزان تنوع و گستردگي محصولات در صنايع تبديلي به قدري زياد است که نمي‌توان همه شرکت‌ها را تحريم کرد. باتوجه به ويژگي‌هاي تحريم ناپذيري صنعت پتروشيمي و صنايع تبديلي نفتي ما بايد به شکل بسيار جدي به موازات تحقق بودجه منهاي وابستگي به درآمدهاي حاصل از فروش نفت خام بايد گام‌هاي جدي و اساسي براي جلوگيري از صادرات و فروش نفت خام و خام فروشي برداريم تا بتوان اين نفت خام را در سايه رونق و گسترش صنايع تبديلي به محصولاتي گسترده، متنوع و صد البته با ارزش افزوده بسيار تبديل کرد. در اين صورت، هم تحريم‌ها نمي‌تواند روي اقتصاد ما کارگر باشد و هم اينکه درآمدهاي ارزي کشور به شکل بسيار چشمگيري افزايش پيدا مي‌کند. بنابراين ما هيچ راهي نداريم غير از اينکه اول بودجه منهاي نفت خام را توسط دولت‌ها تدوين و محقق کنيم و در گام دوم اينکه به شکل راهبردي و عملياتي به فکر گسترش صنايع تبديلي در حوزه نفت خام باشيم؛ نمي‌توان سرمايه‌هاي کشور را با قيمت‌هاي بسيار نازل اين روزها در بازارهاي جهاني نفت بفروشيم تا درآمدي ناچيز کسب کنيم. اين يک خيانت به نسل‌هاي آينده کشور است.