روزنامه اعتماد
1399/04/02
مهره جمهوريخواهان
در بحبوحه بحران ويروس كوويد ۱۹ و در حالي كه اعتراضات مردمي به نابرابري و نژادپرستي ايالات متحده امريكا را فرا گرفته، نظر قاضي دادگاه امريكايي در عدم ممانعت از انتشار كتاب خاطرات جان بولتون، شرايط داخلي امريكا و وضعيت ترامپ رييس‌جمهور اين كشور از حزب جمهوريخواه را به مراتب پيچيده‌تر و با مشكلات بيشتري روبه رو كرده است. سوال اساسي امروز افكار عمومي داخلي امريكا و شايد هم در بسياري از كشورهاي دنيا در علت و چرايي اتهاماتي نهفته است كه در اين مقطع حساس، توسط مشاور امنيت ملي سابق ترامپ از حزب جمهوريخواه و وابسته به جناح تندرو و «نئوكان» اين حزب عليه رييس‌جمهور و در آستانه انتخابات رياست جمهوري ماه نوامبر در اين كشور مطرح شده است. به‌رغم اذعان قاضي امريكايي بر وجود مطالب مضر براي امنيت ملي امريكا در نوشته‌هاي جان بولتون، وي تصريح مي‌كند كه ادعاهاي كاخ سفيد نيز نمي‌تواند ناظر بر ممنوعيت انتشار كتاب باشد. هر چند متعاقب اين راي و نظر قاضي، ترامپ رييس‌جمهور امريكا جان بولتون را به شدت مورد تهديد قرار داده و عواقب ناگواري را از رهگذر نگارش كتابش براي او پيش‌بيني كرده است. علاوه بر اين، اتهاماتي كه جان بولتون عليه پمپئو وزير خارجه در كتابش مطرح كرده و نوع اعلام موضع و پاسخگويي وزير خارجه امريكا در رد ادعاهاي مشاور امنيت ملي سابق كاخ سفيد و عدم اشاره صريح به اظهاراتي كه مشخصا به او نسبت داده شده، مسلما روابط وزير خارجه و رييس‌جمهور را بايد بيش از پيش خدشه‌دار كند. پمپئو تنها عضو دولت ترامپ است كه از سوي جان بولتون به صراحت مورد اتهام و افشاگري قرار گرفته و از اين بابت در مقابل رييس‌جمهور بايد پاسخگو باشد كه قطعا با خلقيات و سوابق ترامپ در قبال اعضاي ناسازگار دولتش سازگاري چنداني نخواهد داشت. اگرچه ممكن است در اولين برداشت‌ها از انتشار كتاب جان بولتون اين فرضيه مدنظر قرار گيرد كه در فضاي سياسي پيش از انتخابات رياست‌جمهوري در امريكا، «معمولا هر گونه اظهارنظر و نگارش مطلبي در بي‌اعتبار كردن رقبا از حزب مخالف، جايز شمرده مي‌شود. ليكن ارتباطات درون حزبي و محاسبات هر حزب براي كانديداي انتخاباتي خود و ظرفيت و تاثيري كه احتمالا كتاب جان بولتون عليه ترامپ ايجاد خواهد كرد، فرضيه‌اي نيست كه بتوان در محاسبات دروني حزب جمهوريخواه از كنار آن به راحتي گذشت. طي روزهاي اخير و در پاسخ و تعادل بخشي به مطالب جان بولتون عليه رييس‌جمهور امريكا طرفداران وي در مطالب خود اين ايده را ترويج مي‌دهند كه ادعاهاي جان بولتون تاثير چنداني براي انتخاب شدن مجدد ترامپ نداشته و او مجددا انتخاب خواهد شد. به ادعاي اين محافل، عملكرد و سياست‌هاي ترامپ تا قبل از بحران ويروس كوييد ۱۹، براي يانكي‌ها هرگز به اين خوبي نبوده است. بر پايه همين منابع رييس‌جمهور امريكا طي سال‌هاي حكومتش، وراي سياست‌هاي متداول و معمول در ايالات متحده، به عملي كردن آنچه اظهار داشته و گفته، پايبند بوده و اين كارنامه به عنوان دستاوردي است در برابر سياست‌هاي متداول و عمومي روساي جمهور پيشين امريكا كه همواره قولش را مي‌دادند و كمتر عملياتي مي‌كردند.نكته بعدي كه مي‌تواند مورد توجه باشد نگاه كاسب‌كارانه و منفعت‌جويانه جان بولتون در نگارش كتاب است كه برخي محافل داخلي امريكا معتقدند وي با جنجال‌آفريني در آستانه انتخابات، درصدد بالا بردن تيراژ كتاب خود و كسب دلار‌هاي بيشتر است. اگر چه مي‌توان اين فرض را نيز مدنظر قرار داد ليكن پيچيدگي شرايط سياسي داخلي امريكا و اهميت انتخاب رييس‌جمهور آينده باز هم فرضي نيست كه با درآمد ناشي از فروش اين كتاب به توان معاوضه كرد.
از طرف ديگر جان بولتون متعلق به نسل جنگ‌افروزان و جنگ‌طلبان جناح تندرو و نئوكاني است كه امتحان خود را در دوران رياست‌جمهوري بوش پسر و به راه انداختن جنگ‌ها و مناقشات متعدد در عراق به بهانه وجود سلاح‌هاي كشتار جمعي، افغانستان و طالبان و در ساير مناطق خاورميانه پس داده‌اند. لذا اينكه با طراحي خود بايد تامين منافع كارخانجات تسليحاتي امريكا كه در كنترل جمهوريخواهان باشد را در نظر داشته باشد، دور از انتظار نيست. بر اساس پاره‌اي اظهارنظرها و نوشته‌هاي «كتاب»، مخالفت‌هاي ترامپ با ايده‌هاي جنگ افروزانه بولتون و به ويژه نظر وي براي حملات نظامي عليه جمهوري اسلامي ايران از دلايل اصلي اخراج بولتون از كاخ سفيد بوده است. همچنين به استناد بسياري از اظهارنظرها در افكار عمومي، ترامپ طي سال‌هاي رياست‌جمهوري‌اش درصدد بازگرداندن سربازان امريكايي مستقر در كشورهاي مختلف دنيا بوده كه مورد خواست مردم امريكا است و اين كار اندك‌اندك در حال تحقق يافتن بوده است. لذا چنانچه از رهگذر اين سياست‌هاي كاخ سفيد، منافع اسلحه‌سازان امريكايي حزب جمهوريخواه به خطر افتاده باشد طبيعي است براي آينده اين روند در تدارك تحولات ديگري باشند.
جان بولتون با نوشتن خاطرات ۱۷ ماه حضورش در شوراي امنيت ملي كاخ سفيد به اين واقعيت اعتراف كرده است كه همواره در جريان سياست‌هاي غلط و نادرست ترامپ قرار داشته و لذا بايد به اين سوال پاسخ دهد كه چرا در جريان استيضاح ترامپ توسط كنگره حاضر نشد به عنوان شاهد، اطلاعات خود را در اختيار مسوولان پرونده قرار دهد.
چنانچه جان بولتون در جريان پرونده استيضاح ترامپ در كنگره حاضر مي‌شد و مطالب خود را درخصوص نقش ترامپ در عدم فروش اسلحه به اوكراين و سوءاستفاده‌هاي رييس‌جمهور امريكا از روابط خارجي اين كشور براي بهره‌برداري‌هاي انتخاباتي، افشا مي‌كرد طبيعتا وضعيت داخلي حزب جمهوريخواه براي تداوم حكومت رياست‌جمهوري آينده، دستخوش تحولاتي مي‌شد و با سناريويي كه امروز جان بولتون در جست‌وجوي آن است در تعارض قرار مي‌گرفت. وضعيت فعلي حزب جمهوريخواه امريكا در آستانه انتخابات رياست‌جمهوري در ماه نوامبر از برخي جوانب شبيه وضعيتي است كه در سال ۲۰۱۶ و قبل از انتخابات رياست‌جمهوري فرانسه، حزب سوسياليست اين كشور با آن روبرو بود. در آن مقطع و با فاصله نه چندان زيادي از انتخابات ماه مه سال ۲۰۱۷ فرانسه، آقاي امانوئل مكرون وزير اقتصاد وقت دولت فرانسه از مقام خود با مقدماتي كناره‌گيري كرد و با طرح پاره‌اي اختلاف نظرات با دولت و رييس‌جمهور وقت - آقاي فرانسوا اولاند - جدايي خود را از دولت و حزب سوسياليست فرانسه كه در جايگاه نه چندان مطلوبي در افكار عمومي قرار داشت، ابراز نمود.
مكرون به خاطر عملكرد و اظهارنظراتش در مورد دولت و حزب سوسياليست، از طرف رييس‌جمهور وقت خائن لقب گرفت. اما با مقدماتي كه از قبل تدارك ديده شده بود و تحولاتي كه طي ماه‌هاي بعد و قبل از انتخابات ماه مه ۲۰۱۷ رخ داد، مكرون پيروز انتخابات شد و قدرت را در فرانسه به دست گرفت. به هر صورت و با اذعان به تفاوت‌هاي شكلي و ماهوي دو وضعيت ياد شده و با توجه به مكانيزم انتخابات در امريكا و شيوه برگزيده شدن كانديدا‌هاي هر حزب و حضور افراد مستقل و بالاخره تحولات پيش رو در اوضاع داخلي امريكا در ماه‌هاي آتي، نقل قول‌هاي علني و غيرعلني برخي از سران شاخص و برجسته حزب جمهوريخواه و جدا شدن آنها از دونالد ترامپ، به نظر مي‌رسد جايگزين‌ها و راه‌حل‌هاي ديگري مدنظر قرار گرفته كه جان بولتون با نوشتن و انتشار كتاب خود و افشاگري عليه رييس‌جمهور امريكا بخش مهمي از اين سناريوي احتمالي را آغاز كرده كه آينده گواهي بر چگونگي تداوم آن خواهد بود.
سایر اخبار این روزنامه
ايران در خاطرات بولتون
مسدود مي‌كنم پس هستم
معماي همسرطبري و ويلاي لاكچري
حاضريم ورود افغان‌ها را تسهيل كنيم
فساد يا صلاح؟
همسايه ماندني است
اصلِ پذيرش نظارت مردم
سياست شكست خورده
ساختار يا ساختمان ؟!
خط و نشان برجامي
نوآوري در ديپلماسي؛ تنها راه باقي مانده
روز ملي ايلام و سالروز آزادي مهران
مهره جمهوريخواهان
