رد پای آرامکو در قطعنامه علیه ایران

آرمان ملي- اميد کاجيان: گزارش اخير دبيرخانه سازمان ملل درباره نقش ايران در حملات انجام‌گرفته در تاسيسات نفتي عربستان سعودي در کنار قطعنامه اخير شوراي حکام عليه تهران بهانه خوبي شده است براي آنکه آمريکا يکبار ديگر براي آنچه تا چند هفته پيش نااميدانه مطرح مي‌کرد دست‌به‌کار شود. خبرها حاکي از آن است که آمريکا رونوشت قطعنامه‌اي را به اعضاي شوراي امنيت سازمان ملل داده است که موجب تمديد تحريم تسليحاتي عليه ايران به طور نامحدود خواهد شد. از قرار معلوم شوراي امنيت مذاکرات بر سر قطعنامه را قرار است از امروز آغاز کند. طبق مفاد برجام قرار بود تا ماه اکتبر يعني مهرماه امسال، تمديدهاي تسليحاتي ايران برداشته شود اما قطعا روزي که توافق هسته‌اي بسته مي‌شد، نه کسي به خروج ترامپ از برجام فکر مي‌کرد، نه پنج گام ايران در کاهش تعهدات برجامي. آمريکا از مدت‌ها قبل با استناد به همين موضوع -پنج گام ايران- به آب و آتش مي‌زد تا با پيش‌نويسي مانع رفع اين تحريم‌ها شود و از تامين، فروش و انتقال مستقيم يا غيرمستقيم تسليحات به ايران و از ايران به کشورهاي ديگر خودداري کند.
روياهاي ترامپ در سازمان ملل
موضوع تلاش‌هاي ايالات‌متحده در اين زمينه آنقدر جدي بود که در اوايل ارديبهشت امسال برخي مدعي بازگشت آمريکا به برجام براي تمديد اين تحريم‌ها شدند. البته ايالات‌متحده برخلاف اين القا که براي تمديد اين تحريم‌ها، بايد به برجام بازگردد، تا قادر به صدور قطعنامه‌اي دراين زمينه عليه ايران شود، اعلام داشت براي تمديد تحريم تسليحاتي عليه ايران هنوز طبق قطعنامه 2231 سازمان ملل آمريکا از حق بازگرداندن تحريم‌هاي ايران برخوردار است، بي‌آنکه نيازي به بازگشت به برجام باشد. محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه آن روزها در ارتباط با اين تلاش‌ها بيان داشته بود که «باتوجه به شکست مفتضحانه سياست فشار حداکثري، آمريکا تصميم به تصويب چنين قطعنامه‌اي گرفته است». دليل اين اقدام آمريکا هرچه باشد، پرسش اينجاست که به ثمر نشستن اين قطعنامه را بايد يک روياپردازي از سوي ترامپ دانست يا يک نقشه حساب‌شده که به نتيجه خواهد رسيد؟ تا پيش از اينکه تروئيکاي اروپايي عزم خود را جزم کند تا شوراي حکام عليه ايران راي صادر کند، کمتر کسي متصور بود که تلاش‌هاي آمريکا در زمينه تصويب قطعنامه تمديد تحريم‌هاي تسليحاتي در سازمان ملل به سرانجام برسد، اما با توجه به گزارش سازمان ملل در مورد حوادث آرامکو و اين ادعا که ايران در آن نقش داشته و اقدام اخير شوراي حکام به نظر مي‌آيد که آمريکا اميد بيشتري براي رسيدن به اهدافش دارد. اين در حالي است که بعد از آنکه قطعنامه پيشنهادي سه کشور بريتانيا، آلمان و فرانسه عليه ايران در شوراي حکام آژانس بين‌المللي اتمي تصويب شد طرف‌هاي اروپايي برجام طي بيانيه‌اي تلويحا از خواسته آمريکا براي تمديد تحريم‌هاي تسليحاتي شوراي امنيت عليه ايران حمايت کردند و اعلام داشتند که تحريم‌هاي اتحاديه اروپا بر صادرات سلاح‌هاي متعارف و فناوري موشکي به ايران تا سال 2023 برقرار خواهد بود. به نظر مي‌آيد آنها مطمئن از اينکه روي حداقل‌هاي خواسته‌هايشان عليه ايران مي‌توانند به توافق برسند چشم به اين قطعنامه دارند. البته اين احتمال وجود دارد که در شورا تغييراتي روي پيش‌نويس انجام شود، مثلا لفظ نامحدود به سال مشخصي، مثل آنچه اروپايي‌ها از 2023 ياد کردند، تبديل شود يا اينکه لغو رفع تحريم‌هاي تسليحاتي شامل انواع خاصي از تسليحات شود يا آنطور که زمزمه‌هاي آن به گوش مي‌رسد، هرگونه ردوبدل تسليحاتي از طريق شوراي امنيت و کميسيون ناظر صورت بگيرد.
خروج از ان‌پي‌تي و حل مشکل


اين اتفاق در حالي صورت مي‌گيرد که اکنون در مجلس يازدهم به‌ويژه بعد از اقدام شوراي حکام، سخن از رويه‌هاي تندي مانند خروج از NPT نيز هست؛ موضوعي که بي‌ترديد مي‌تواند نه‌تنها به کمک آمريکا در تصويب اين قطعنامه بيايد، بلکه حتي احتمال کشيده شدن پرونده ايران به شوراي امنيت را پيش کشد. مرتضي مکي، کارشناس مسائل بين‌الملل دراين‌باره به «آرمان ملي» مي‌گويد: «گزارش سازمان ملل در خصوص نقش ايران در کمک به حوثي‌هاي يمن در هدف قرار گرفتن تاسيسات آرامکو اولين گامي بود که آمريکا در اين شرايط براي نشان دادن بي‌ثبات شدن منطقه از سوي ايران برداشت. گام ديگر آنها، اقدام شوراي حکام بود که به نوعي اين ادعا را مطرح مي‌کند که ايران به تعهداتش در برجام عمل نکرده است. اين اتفاقات هم‌پيماني اروپا و آمريکا و سازمان ملل را نيز به نمايش مي‌گذارد که قطعا در قطعنامه آمريکا عليه ايران نيز به کار خواهد آمد». وي اضافه مي‌کند: «اکنون فضاي رواني براي تداوم تحريم‌هاي تسليحاتي ايران شکل گرفته است. اما فراموش نکنيم در اين ميان همچنان چين و روسيه با برنامه آمريکا براي مقابله با لغو تحريم‌هاي تسليحاتي ايران مخالفند. حال آنکه گويي برخي در داخل ايران تلاش دارند تا حتي اين همراهي چين و روسيه با ايران را نيز برهم بزنند». اين کارشناس با بيان اينکه قطعنامه‌اي که اخيرا در شوراي حکام آژانس تصويب شد الزام‌آور نبوده و فشار سياسي محسوب مي‌شود، مي‌گويد: «گام بعدي که مي‌تواند به موازات قطعنامه برداشته شود به واسطه برخي تندروي‌ها در داخل ايران است. تندروي‌هايي که کار ايران را حتي به شوراي امنيت بکشاند. مثلا سخناني که اخيرا در مجلس مانند خروج از «ان‌پي‌تي» شده، سخنان و مواضعي نيست که در اين شرايط بتواند به تامين مواضع ملي کمک کند، هر شعاري که گفته مي‌شود قطعا بايد با پيش‌بيني و دورانديشي به زبان بيايد. خروج ايران از «ان‌پي‌تي» در اين شرايط حتي ادامه همراهي روسيه و چين با ما را نيز تحت‌الشعاع قرار مي‌دهد و تنها فشارها به ايران را بيشتر مي‌کند.»
در نهايت...
فارغ از موضوع طرح قطعنامه آمريکا در مورد تداوم تحريم‌هاي تسليحاتي و اينکه سرنوشت آن به کدام سمت و سو مي‌رود، نکته ديگري را نيز که در اين ميان نبايد از ياد ببريم اين است که اصل طرح مساله در شوراي امنيت و ثبت آن و تشکيل جلسه برايش خود باعث مي‌شود تا اين موضوع براي هميشه به يکي از پرونده‌هاي فعال شوراي امنيت تبديل ‌شود و چه بسا همين سابقه‌سازي بد ضد ايران نيز يکي از اهداف آمريکا باشد.