امریکا پشت در شورای امنیت

سرویس بین الملل جوان آنلاین: دولت امریکا با استناد به بند‌های ۱۰ تا ۱۳ قطعنامه ۲۲۳۱ به در و دیوار می‌زند تا تحریم‌های سازمان ملل را علیه ایران احیا کند، اما به نظر می‌رسد که تاکنون نه تنها نتوانسته شرکای اروپایی را با خود همراه کند، بلکه شورای امنیت هم به شخص مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا، روی خوش نشان نداده است. سخنان روز جمعه استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل متحد، از تفاوت زاویه دید شورای امنیت با امریکا حکایت دارد. دوجاریک با اشاره به اینکه تفسیر زمان‌بندی‌های مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ به عهده اعضای شورای امنیت است، درباره اینکه آیا به فرض موفقیت امریکا در پیشبرد مکانیسم ماشه، چارچوب زمانی ۳۰ روزه برای بازگشت احتمالی تحریم‌ها علیه ایران از روز جمعه آغاز می‌شود، گفت: «اعضای شورای امنیت باید خودشان قطعنامه خودشان را تفسیر کنند.»
شورای امنیت موظف به ارائه قطعنامه نیست
رویترز در گزارشی به اقدام ۱۳ عضو شورای امنیت در نگارش نامه‌هایی به رئیس شورا اشاره کرده که این کشور‌ها به این ترتیب مخالفت خود را با تلاش امریکا برای بازگشت خودکار تحریم‌ها علیه ایران اعلام کرده‌اند. از این ۱۳ عضو، چهار دولت عضو دائم شورای امنیت هستند و ۹ دولت اعضای غیر دائم‌اند، ولی گفته می‌شود این بار حتی جمهوری دومینیکن هم از تلاش امریکا برای فعال کردن مکانیسم حل اختلاف حمایت نکرده است. بنابر گزارش رویترز، اعضای شورای امنیت در این نامه‌ها با استناد به خروج امریکا از برجام در سال ۲۰۱۸، خاطرنشان کرده‌اند واشنگتن نمی‌تواند با استفاده از مفاد این توافق تحریم‌ها علیه ایران را احیا کند.
مکانیسم هنوز فعال نشده


رئیس دوره‌ای شورای امنیت در ماه آگوست اندونزی و در ماه سپتامبر ۲۰۲۰ نیجر است. یک دیپلمات در شورای امنیت که نخواست نامش فاش شود به خبرگزاری رویترز گفت: «با توجه به وجود این دیدگاه قوی در میان اکثریت اعضای شورای امنیت مبنی بر اینکه روند بازگشت خودکار تحریم‌ها آغاز نشده است آن‌ها در کسوت رئیس شورای امنیت موظف به معرفی قطعنامه‌ای با موضوع ادامه لغو تحریم‌های ایران نخواهند بود.» با این حال، پمپئو و برایان هوک، نماینده مستعفی دولت امریکا در امور ایران امیدوارند که اندونزی یا نیجر چنین پیش‌نویسی را ارائه کنند. گزینه دیگری که در برابر امریکا قرار دارد این است که خودش این قطعنامه را ارائه کند یا اینکه از جمهوری دومینیکن بخواهد که این کار را انجام دهد.
بی تدبیری امریکا
پمپئو در ادامه مجموعه اقدامات خود، روز جمعه با گیلعاد ارادان، نماینده تل‌آویو در سازمان ملل دیدار و گفتگو کرد. در این دیدار دو طرف درباره نفوذ ایران صحبت کردند و پمپئو در پیامی در شبکه توئیتر نیز نوشت: «امریکا به مشارکت قدرتمند خود با اسرائیل در سازمان ملل ادامه خواهد داد.» تد کروز، نماینده جمهوریخواه مجلس سنای امریکا با طرح این ادعا که اقدامات حکومت ایران، زندگی امریکایی‌ها و امنیت ملی متحدان این کشور را به خطر می‌اندازد، در حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: «من از دولت ترامپ بابت برداشتن گام نهایی برای لغو توافق هسته‌ای فاجعه‌بار اوباما-بایدن با ایران تقدیر می‌کنم.»
با این حال، نظر جان بولتون، مشاور امنیت ملی سابق امریکا که به اتخاذ سیاست‌های ضد ایرانی شهرت دارد، با وزیر امور خارجه و برخی مقامات کشورش متفاوت است. وی که از مدت‌ها پیش استدلال‌های دولت ترامپ برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران را زیر سؤال برده بود، در مصاحبه با آسوشیتدپرس گفت: «سه یا چهار راه به نظرم می‌آید که طرفداران توافق هسته‌ای ممکن است با استفاده از آن به دنبال ممانعت از تلاش امریکا برای بازگرداندن تحریم‌ها باشند. اطمینان دارم که دیپلمات‌های روسیه و چین و کشور‌های اروپایی همه روی این موضوع کار می‌کنند که ایالات متحده در این خصوص با تدبیر عمل نکرده است.»
منفعت‌طلبی پس از خروج از توافق
روسیه و چین به شدت در برابر تحرکات امریکا موضع گرفته‌اند. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین، با انتشار توئیت‌هایی در توصیف فضای شورای امنیت سازمان ملل در پی تقاضای امریکا برای بازگرداندن تحریم‌های این سازمان علیه ایران نوشت: «مقاومت قابل توجهی در شورای امنیت سازمان ملل علیه تلاش امریکا برای بازگرداندن سریع تحریم‌ها وجود دارد. اعضای [شورای امنیت]از به رسمیت شناختن امریکا به عنوان یکی از مشارکت‌کنندگان در برجام خودداری می‌کنند. ادعا‌های امریکا مخالف عقل سلیم ابتدایی است.» در بیانیه وزارت خارجه روسیه نیز با انتقاد از اقدامات امریکا علیه ایران و تأکید بر خروج واشنگتن از توافق هسته‌ای، آمده است: «ایالات متحده، به تحرکات خطرناک در شورای امنیت به امید اجرای ایده‌های ضد ایرانی خود ادامه می‌دهد.»
دیمیتری پولیانسکی، معاون نماینده روسیه در سازمان ملل، دیگر منتقد روس اقدامات امریکا در این زمینه بود. پولیانسکی در توئیتر نوشت: «مثل اینکه دو سیاره وجود دارند. یکی سیاره‌ای افسانه‌ای و مبتنی بر قانون جنگل که امریکا در آن مجاز است بدون مجاب کردن دیگران هر کاری را که دلش می‌خواهد انجام دهد، توافق‌ها را نقض کرده و از آن‌ها خارج شود و باز هم به دنبال منفعت بردن از آن باشد. دوم، سیاره‌ای دیگر که بقیه دنیا در آن زندگی می‌کنند و در آن قانون بین‌المللی و دیپلماسی حاکم است.»
در جریان دیدار روز جمعه کاظم جلالی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در مسکو با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه و مذاکره‌کننده این کشور در برجام، ریابکوف نیز بر غیرقانونی بودن اقدام امریکا برای استفاده از مکانیسم ماشه تأکید و عنوان کرد روسیه به صورت رسمی نظر خود را در این زمینه اعلام کرده و به همکاری‌های خود با ایران ادامه خواهد داد.
وانگ‌یی، وزیر خارجه چین هم تقاضای امریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را کاملاً غیرمنطقی توصیف کرد و با توجه به اقدام امریکا در خارج شدن از توافقی امضا شده، این سؤال را مطرح کرد که چه کسی دیگر حاضر می‌شود با امریکایی‌ها وارد توافق شود. این مقام چینی گفت که امریکا تنها منافع خود را مد نظر قرار داده و قانون بین‌المللی را تنها جایی به کار برده که با نیاز خودش مطابقت داشته و جایی که نداشته آن را کنار گذاشته است.
موضع امریکا واقعی نیست
گیلعاد ارادان، نماینده رژیم صهیونیستی در سازمان ملل متحد که با پمپئو، کلی کرافت نماینده امریکا در سازمان ملل متحد و برایان هوک دیدار کرد، روز جمعه خواستار توقف حمایت کشور‌های اروپایی از ایران است شده و نوشته است: «من تأکید کردم که اسرائیل کاملاً از اقدام امریکا برای بازگرداندن خودکار تحریم‌ها علیه ایران حمایت می‌کند. ما هرگز اجازه نمی‌دهیم امریکا تنها بماند. به ویژه زمانی که سایر کشور‌ها به ایران کمک می‌کنند تا برنامه‌های وحشیانه‌اش را پیش ببرد.»
روزنامه امریکایی واشنگتن‌پست درباره تکاپوی این کشور برای احیای تمامی تحریم‌ها علیه ایران در فضای فقدان اجماع جهانی نوشت که کشور‌های اروپایی نشان دادند قصدی برای همراهی امریکا در این خصوص ندارند. شکاف به وجود آمده میان دولت ترامپ و انگلیس، آلمان و فرانسه عمیق‌ترین شکاف و اختلافی است که در طول یک سال و نیم گذشته میان آن‌ها شکل گرفته است. یکی از مقام‌های اروپایی در این خصوص گفت: «موضع دولت امریکا در زمینه مکانیسم ماشه در جهان واقعی وجود خارجی ندارد، مگر آنکه در جهان موازی چنین قانونی وجود داشته باشد. این در حالی است که مقام‌های اروپایی هم خواهان آن هستند که به ایران اجازه خرید و فروش سلاح‌های پیشرفته متعارف را ندهند. آن‌ها حتی پیشنهاد تمدید موقت تحریم‌های تسلیحاتی را داده‌اند.»
نیویورک‌تایمز هم در گزارشی وضعیت موجود را به «بن بست دیپلماتیک برای احیای تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران» تعبیر کرد و نوشت که احتمالاً آشکار‌ترین نمونه انزوای ایالات متحده از نظم جهانی است؛ کشوری که به ویژه در زمان دولت ترامپ تلاش کرده تهران را به انزوا بکشاند. به عبارتی باید گفت هر اقدام دولت ترامپ برای تخریب توافق هسته‌ای با ایران از سوی اروپا به عنوان قوی‌ترین متحدان امریکا با مخالفت روبه‌رو شده است و این مخالفت روز پنج شنبه به تضاد آشکار اروپا با مواضع واشنگتن بدل شد.