اقتصاد سیستم است ، سیستم اجزای به‌هم‌پیوسته

ادامه سخن روز/ در کنار بازار سرمايه، بازار مسکن منکوب شد و اين بازار در حداقل فعاليت خودش طي دهه‌هاي گذشته قرار گرفت به‌صورتي‌که طي 5 ماهه ابتداي امسال، پروانه ساخت با هيچ 5 ماهه سال‌هاي قبل قابل مقايسه نيست و سرمايه‌گذاري در اين بازار در حداقل خود قرار گرفت. از طرفي سرمايه‌ها به سمت توليد هم که انگيزه نداشت، نرفت و نقدينگي به سمت ايجاد فعاليت‌هاي جديد صنعتي و توليدي حرکت نکرد و آمارهاي کشور گوياي کمترين ميزان سرمايه‌گذاري طي دو، سه سال گذشته است. دولت و بانک مرکزي در ابتداي سال، نرخ سود بانکي را 15 درصد اعلام و به بانک‌ها ابلاغ کرد در سررسيد قرارداد سپرده‌گذاران نرخ بالاتر از 15 درصد داده نشود و اين سوال کارشناسان اقتصادي که با وجود تورم 2/41 درصدي چطور نرخ سود بانکي بايد 15 درصد باشد، بي‌پاسخ ماند و تنهاگوياي اين سيگنال بود که نه در بانک، نه در توليد و نه در مسکن مي‌توان سرمايه‌گذاري کرد و تنها بازار سرمايه است که رونق گرفته. بازار سرمايه‌اي که ايجاد ظرفيت بالاي 50ميليون نداشت و سيستمش به‌گونه‌اي طراحي نشده که پاسخگوي معاملات اين حجم کار باشد و به همين دليل معمولا در مراودات دچار اشکال مي‌شود.
دستاورد دولت چه بود؟
از فروش سهام طي سه‌ماهه ابتداي امسال بيش از 3500ميليارد تومان ماليات نصيب دولت شد که اين مقدار با کل سال 98 و يازده برابر ماليات اخذشده سال 97 در حوزه بازار سرمايه برابري مي‌کند. الان هم در معاملات مرتبا خريد و فروش صورت مي‌گيرد و ماليات نصيب دولت مي‌شود. دولت با اخذ ماليات از فروش و بالا بردن شاخص و قيمت سهم، بخشي از دارايي خود را به فروش رساند و وجوهي که لازم داشت از اين بازار دريافت کرد، در کنار اوراق بدهي که متولي آن بانک مرکزي بوده و مازاد منابع بانک‌ها را بردوش گرفته از جمله مواردي است که تنها حمايت از يک بازار صورت گرفت. علت اصلي برهم خوردن اين مکانيسم، تعطيلي بازارهاي ديگر بود. درحالي‌که دولت وظيفه دارد از همه بازارها حمايت کند ولي در اين بازار نه حمايت بلکه دخالت کرد. اگر در بازار پول و سپرده‌گذاري نرخ واقعي گذاشته مي‌شد، اگر در سال جهش توليد بخش مسکن فعال مي‌شد، در اين اقتصاد هم اشتغال ايجاد مي‌شد، هم نرخ بيکاري کاهش پيدا مي‌کرد و از کارگر ساده گرفته تا مهندس مشغول کار مي‌شدند و حداقل 500 محصول صنعتي به کمک صنعت مي‌آمد و مسکن هم به حرکت واداشته مي‌شد. اما نقدينگي که به سمت بازار سرمايه رفت تبديل به اشتغال و سرمايه‌گذاري در هيچ‌کدام از واحدها نشد و سفته‌بازي را رونق داد. تنها يک برگ کاغذ دست به دست مي‌شد بدون اينکه در بافت شرکت‌هاي بورسي تحولي مثل ارتقاي تکنولوژي و افزايش توليد محصول صورت گرفته باشد و قيمت‌ها به نادرستي افزايش مي‌يافت. شاخص 330هزار ديماه سال گذشته با ناباوري به دوميليون رسيد و اين سوال که چه تحولي در اين مدت ايجاد شد که به بيش از هفت برابر رسيد و الان که پايين آمد به سطح يک‌ميليون و 600 رسيد. چه اتفاقي غير از اينکه تمام بازارها قفل شد تا به اين بازار توجه شود. از طرفي فروش سهام عدالت که با مشکل مواجه شد وETF با اختلاف‌نظر کابينه به‌تازگي مرحله دومش را تا 19 شهريور مهلت داده‌، اعتماد مردم را سلب کرد. واقعيت اين است که وقتي دولت به يک بازار توجه مي‌کند ولي مورداعتماد مردم واقع نمي‌شود و شروع به ريزش مي‌کند، نقدينگي سيل‌آساي اين بازار به سمت ساير بازارها حرکت و آن بازارها را هم مختل مي‌کند. ما اعتقاد داريم که اقتصاد سيستم است و سيستم هم اجزاي به‌هم پيوسته است و اگر يکي از اجزا در تعادل نباشد تعادل تمام بازارها را به‌هم مي‌زند و امروز هم همين اتفاق افتاد. وقتي يک بازار خراب مي‌شود، اثر تخريبي آن به سمت ساير بازارها سرازير مي‌شود و بازار ارز، سکه، مسکن، کالا و توليد را به‌هم مي‌زند. دولت و مجلس بدون برنامه‌ريزي تنها به حرف‌درماني بسنده کردند و مردم در اين ميان از سيستم و روش‌هايي که نوشته و جاري مي‌شود، مات و مبهوت مانده‌اند.