مردم گرفتار بازی های پوپولیستی
کورش شرفشاهی
روزنامه نگار
یک ضرب المثل قدیمی می گوید "به جای آنکه به مردم ماهی بدهیم، بهتر است ماهیگیری را به آنها یاد بدهیم". هدف از این ضرب المثل آن است که مردم را به سوی بی نیازی سوق بدهیم تا راهکار بدست آوردن درآمد بدون نیاز را فرا بگیرند. اما هدف از طرح این مطلب، تصویب طرح تامین کالاهای اساسی با رای بیش از ۲۱۴ نماینده است. در قالب این طرح قرار شده ۳۰ هزار میلیارد تومان منابع اختصاص یابد که از این منابع به ۲۰ میلیون نفر در کشور که در تهیه غذای روزمره خود با مشکل مواجه هستند، کالاهای اساسی ارسال شود و سبد کالا با ۵۰درصد قیمت برای ۵۰ میلیون نفر دیگر تأمین شود. اما براستی این طرح تا چه اندازه منطقی و درست است؟ در شرایطی که دولت با کسری بودجه شدید روبرو شده و در عمل توان کنترل قیمت ها را ندارد، تصویب چنین طرح هایی بیش از آنکه تصمیمی کارشناسی و برای رفع مشکلات مردم باشد، رویکردی پوپولیستی برای اثبات انقلابی بودن نمایندگان مجلس یازدهم است. به راستی در سال ۶۰۰ هزار تومان چه دردی را از مردم دوا میکند که بدین اندازه نسبت به آن اصرار می شود؟ اما در این طرح به چالشهای اصلی توجه نشده است. در روزی که این طرح به تصویب نمایندگان رسید، رئیس مجلس از مشکلات توزیع کالا به شدت انتقاد و بر رفع آنها تاکید کرد. آنچه امروز مردم را با چالش جدی روبهرو کرده، کمک های نقدی مانند یارانه ناچیز یا کمکهای این چنینی نیست، بلکه اشکال در توزیع کالاهاست. هنگامی که دولت ارز ۴۲۰۰ تومانی را برای تهیه کالاهای اساسی اختصاص داده، انتظار می رود کالاهای اساسی بر اساس این مبلغ تهیه و عرضه شود، اما با کمال تاسف شاهد این هستیم که کالاها را با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد می کنند، اما در بازار چندین بار دست به دست می شود و در نهایت با قیمتی عرضه می شود که سود دلالان را تضمین کند. این در حالی است که اگر دولت سیستم توزیع را به درستی مدیریت کند، دست فرصتطلبان و دلالان سودجو از بازار کوتاه میشود. نکته دیگر اینکه از طرح توزیع کالاهای اساسی به عنوان سیستم کوپنی یاد میشود، درصورتی که این طرح تفاوت های فاحشی با توزیع کوپنی کالا دارد.
در سیستم کوپنی که سابقه آن را در گذشته نیز داشتیم، بابت هر کوپن کالایی در نظر گرفته می شود که پول آن را مردم می دهند، اما قیمت بر اساس آن چیزی است که برای دولت تمام می شود. به عبارت بهتر دولت برنج، کره، روغن و کالاهای اساسی مردم را که با ارز دولتی وارد می کند، در قالب سیستم کوپنی با قیمت دولتی به دست مردم می رساند. از آنجا که در تجربه کوپنی در گذشته، اشکالاتی بود، مورد انتقاد شدید قرار داشته و دارد. اگرچه در تجربه کوپنی دوران جنگ، مردم در بسیاری از موارد کوپنهای خود را می فروختند و بازار دلالی کوپن فروشی داغ بود، اما بخش بزرگی از جامعه که توان مالی بالایی نداشتند و کالای کوپنی برای آنان فرصتی محسوب میشد، به جای آنکه کوپن را بفروشند، کالای کوپنی را دریافت می کردند و حتی شاهد بودیم که مردم در صف می ایستادند تا کالای کوپنی را با قیمت مناسب دریافت کنند. اکنون نیز بهتر آن است که نمایندگان مجلس به جای آنکه در فکر تحمیل بار مالی شدید برای دولت باشند، به فکر اصلاح سیستم توزیع باشند تا کالایی که با هدف حمایت از اقشار آسیب پذیر به قیمت دولتی تهیه می شود، به دست مردم با همان قیمت دولتی برسد. این که دولت را مکلف کنیم ۳۰ هزار میلیارد تومان اعتبار بگذارد تا به مردم کالای اساسی بدهد، چاره کار نیست چرا که همچنان بازار کالاهای اساسی دست فرصتطلبان و دلالان است و کالاهایی که با ارز دولتی تهیه می شود، به هر مبلغی که میخواهند، عرضه می کنند تا جیب های خودشان را از این آشفته بازار پر کنند.
