نگاه متفاوت ایران و روسیه به انتخابات آمریکا

پيروزي جو بايدن يا دونالدترامپ مي‌تواند به‌طور غيرمستقيم بر مناسبات تهران و مسکو اثرگذار باشد. تداوم رياست‌جمهوري دونالد ترامپ روي مناسبات ايران و روسيه هم اثرگذار خواهد بود. اما نکته اينجاست که مساله تحت‌الشعاع قرار گرفتن ازسرگيري معاملات تسليحاتي ايران و ورسيه در صورت پيروزي ترامپ تنها يکي از مسائل و دغدغه‌هايي است که براي روسيه مطرح است. مسکو به‌عنوان يک ابرقدرت جهاني در يک چهارچوب راهبردي‌تر به انتخابات آمريکا مي‌نگرد و در همين راستا به فکر تامين منافع خود در سطح منطقه و جهان است. همانگونه که ايران به‌دنبال پيروزي بايدن براي بازگشت آمريکا به برجام، لغو بخشي از تحريم‌ها و کاهش تنش ميان تهران و واشنگتن است، پوتين هم به‌دنبال پيروزي مجدد ترامپ است تا بتواند منافع و اهداف کلان خود را پيگيري کند. واقعيت آن است که مساله و دغدغه روسيه تنها ايران نيست. به عبارت صريح‌تر، روسيه در يک ارزيابي کلي و براساس منافع و مصالح خود در يک هزينه و فايده به اين نتيجه رسيده است که قطعا پيروزي يک گزينه جمهوريخواه مانند دونالد ترامپ سود و منافع بيشتري براي روسيه نسبت به پيروي جو بايدن دموکرات دارد، اگرچه اين خواست کرملين درست در تقابل با سناريوي مطلوب دولت روحاني در ايران است. البته در آن‌سو بايد به اين نکته هم اشاره داشت که در طول ربع قرني که از شکل‌گيري روسيه جديد مي‌گذرد، آمريکا از هر فرصتي براي ايجاد فاصله ميان مسکو با تهران استفاده کرده است. پيرو اين مساله يقينا در طول تقريبا بيش از سه سالي که دونالد ترامپ رياست‌جمهوري آمريکا را برعهده گرفته، کاخ سفيد از هر فرصتي درخصوص ديدار با روس‌ها براي ايجاد گسل ميان مسکو و تهران استفاده کرده است. هرچند به‌واسطه سايه مداخله روسيه در انتخابات رياست‌جمهوري آمريکا و احتمال همکاري ترامپ با مسکو، رئيس‌جمهوري آمريکا نتوانست از نزديکي با روسيه به دنبال جدايي مسکو از تهران باشد. نکته بسيار مهم ديگري که در سوال شما مطرح شد ناظر بر اين واقعيت بود که روسيه و چين از احياي مجدد برجام در صورت پيروزي بايدن به دليل ترجيح ايران براي برقراري روابط با غرب نسبت به شرق نگران است. اين مساله را چندان به واقعيت نزديک نمي‌دانم. چون باوجود‌ اينکه پکن و مسکو همواره گلايه خود را از تهران به دليل برقراري روابط ديپلماتيک و اقتصادي با کشورهاي اروپايي در دوران برجام داشته و دارند و اين نگراني هم وجود دارد که در صورت احياي مجدد برجام در صورت پيروزي بايدن دوباره ايران به‌سمت برقراري روابط با اروپايي‌ها برود، اما به‌هرحال روسيه و چين از حاميان جدي شکل‌گيري برجام و تداوم حيات آن بوده و هست، چراکه پايان حيات برجام نگراني جدي را در روس‌ها شکل خواهد داد. به‌هرحال در همين مدتي که از خروج ترامپ از برجام مي‌گذرد، اين روسيه است که بيش از ديگر کشورها نگران برهم خوردن يکباره توافق هسته‌اي است. چون با ازميان‌رفتن برجام از يک‌سو بستر و فضا براي درگيري و تنش در منطقه شکل خواهد گرفت که همجوار با مرزهاي روسيه است و اين مساله مي‌تواند دامنه ناامني را به خود روسيه تسري دهد. از طرف ديگر اين احتمال وجود دارد که در آينده نيز با ايجاد گسل ميان تهران و مسکو، روسيه يکي از مهم‌ترين متحدين خود در غرب آسيا را از دست بدهد. لذا کرملين، هم انگيزه و هم توان لازم براي حفظ و تداوم برجام و پيگيري همکاري‌هاي هسته‌اي در آينده به کار خواهد بست. البته ما هم در اين مدت نتوانستيم از اين حساسيت مسکو استفاده لازم را ببريم.