روزنامه بهار
1396/03/10
چرا رکود بازار مسکن در ایران پس از لغو تحریمها تشدید شد؟
پایگاه خبری المانیتور آمریکا در گزارشی رکود بازار مسکن در ایران را مورد توجه قرار داد و نوشت، بعید به نظر میرسد بخش مسکن در ایران به این زودیها به روزهایی برگردد که خرید ملک بهترین گزینه برای سرمایه گذاری بود.المانیتور نوشت: تداوم بحران مسکن در ایران به زیان بسیاری از خانواده هایی است که رویایشان خانه دار شدن است، در حالی که قدرت خرید آنها به دلیل افزایش اجاره بها، مرتب در حال کاهش است. خانوادههای ایرانی سخت کار میکنند تا صاحب جایی شوند که بتوانند آن را خانه بنامند صرف نظر از اینکه یک آپارتمان کوچک در تهران باشد یا خانهای ساخته شده از گل و سنگ در یک روستا. تا سالهای اخیر، اقتصاد ناپایدار موجب تشدید تقاضای مسکن میشد، زیرا املاک و مستغلات، ایمنترین گزینه سرمایه گذاری بود. این مساله سبب شده بود مسکن یکی از موفقترین بخشهای اقتصادی ایران شود. در سال 2012 معادل 20 درصد تولید ناخالص داخلی ایران ناشی از بخش مسکن بود وهشت درصد تولید ناخالص داخلی کشور در این بخش هزینه میشد.
این امر، نشانه پایدار بودن رشد بخش مسکن تلقی میشد. در طول دهههای 1990 و 2000، بیشتر سال ها، سهم سرمایه گذاری در بخش مسکن از تولید ناخالص داخلی حدود پنج درصد نوسان داشته است. همزمان با افزایش قیمتهای نفت در دهه 2000 میلادی، بخش مسکن به طور چشمگیری گسترش پیدا کرد و به دلیل افزایش درآمدهای نفتی، ساخت و سازها به ویژه در تهران رونق گرفت. اما سپس، بحران اقتصادی ناشی از کاهش قیمتهای نفت و تحریمهای بین المللی این وضع را تغییر داد. افزایش تورم و کاهش قدرت خرید مردم کاملا اوضاع را خراب کرد. بخش مسکن یک مثال کلاسیک از سرمایه گذاری بیش از حد در ساختمانسازی است که در مدت کوتاهی سبب فراتر رفتن عرضه از تقاضا میشود، تقاضایی که افزایش تورم و کاهش قدرت خرید آن را کاهش نیز داده است.
در سال 2011 تعداد مجوز ساختهای صادره شروع به کاهش کرد. این کاهش در ابتدا چشمگیر نبود به طوری که در سال 2012 تنها 2. 4 درصد نسبت به سال پیش از آن کاهش پیدا کرد. با این حال، در سال 2014، تعداد مجوز ساختهای صادره 32. 1 درصد در مقایسه با سال 2013 کاهش پیدا کرد. پس از افزایش صادرات نفت به دلیل لغو تحریم ها، زمان آن بود که رونق به بازار مسکن بازگردد. با کاهش قیمت مسکن، تعداد معاملات نیز کاهش یافت، زیرا بسیاری از صاحبان مسکن از اینکه ملک خود را ارزانتر بفروشند خودداری میکردند. در این معادله، باید توجه داشت که مسکن سهم قابل ملاحظهای از مخارج شهرنشینان را تشکیل میدهد. بنا به محاسبات بانک مرکزی ایران، به طور متوسط خانوارهای شهری تقریبا یک سوم بودجه خود را صرف مسکن شامل اجاره بها و هزینه آب و برق میکنند. برخی محققان معتقدند، هزینههای مرتبط با مسکن، بیش از نصف میانگین هزینههای سالانه خانوارها را تشکیل میدهد. به علاوه، در سالهای اخیر، هزینههای مسکن نیز متناسب با افزایش سایر هزینه ها، افزایش پیدا کرده است. ارقام بانک مرکزی ایران نشان میدهند که سهم مسکن از سبد مصرفی خانوار در سال 2005 معادل 26. 9 درصد بوده است، در حالی که 10 سال بعد، این رقم به 35 درصد افزایش پیدا کرد. رکود بخش مسکن با کاهش قدرت خرید خانوارهای ایرانی توام شد و با افزایش تقاضا برای مسکن اجارهای نمود پیدا کرد، تجربهای که در آمریکا نیز پس از بحران وام بدون پشتوانه خرید مسکن رخ داد.
در حقیقت در سال 2016، یک سوم (33 درصد) ایرانیها در خانههای اجارهای زندگی میکردند در حالی که در سال 2011 معادل 26. 6 درصد آنها اجاره نشین بودند.
بر اساس برآورد ، اجاره بها 70 درصد مخارج خانوارهای ایرانی را تشکیل میدهد. با وجود افزایش تقاضای مسکن اجاره ای، تعداد خانههای خالی در ایران نیز افزایش پیدا کرد. مرکز آمار ایران سال گذشته اعلام کرد، از هر 10 خانه در سطح کشور، یک خانه خالی است و تعداد واحدهای مسکونی خالی به بیش از 2. 5 میلیون واحد میرسد که 55 درصد بیش از سال 2011 است. یکی از دلایل افزایش چشمگیر واحدهای مسکونی خالی در کشور که کمتر مورد توجه قرار گرفته این است که همزمان با کاهش تقاضای مسکن، عرضه آن 17 درصد بیشتر شد. در تهران که همواره افراد زیادی در آن به دنبال خانه میگردند، 13 درصد واحدهای مسکونی در دسترس خالی هستند. اما دلیل اصلی این پدیده این است که صاحبخانهها از فروش واحد مسکونی خود به قیمیت کمتر از قیمت مورد انتظارشان خودداری میکنند. منتقدان دولت روحانی، سیاستهای پولی دولت بهویژه در بازار اوراق قرضه را عامل رکود بخش مسکن میدانند. آنها میگویند، ساخت مسکن میتواند اشتغال ایجاد کند و به کاهش بحران بیکاری کمک کند.درست است که دولت روحانی نقش بازار اوراق قرضه به عنوان ابزاری برای تامین مالی پروژههای دولتی را پررنگتر کرد اما، سیاستهای پولی منظبط وی نقش مهمی در کاهش تورم داشت.
سایر اخبار این روزنامه
مردم توهین کنندگان را به یاد میسپارند
منتظر قانونی شمردن قانون هستم
بازی پیچیده مستقلین
کارآمدی فروشی نیست
تداوم افزایش نرخ رشد
چرا رکود بازار مسکن در ایران پس از لغو تحریمها تشدید شد؟
او یک زن است
نگرانی از رواج استفاده از رحم اجارهای در کشور
پرکردن خلاءهای فرهنگی با تلفیق هنرها
واکنش هنرمندان به نامه لاریجانی در مورد ربنا
ناراستی اصولگرایان در پذیرش رأی مردم
افسانه کَتهای بسته
دوراهی تصمیم؛ همسو یا همسود با امید؟
عاقبت تیمی که حقش را نمیدهند
ناراستی اصولگرایان در پذیرش رأی مردم
اعتراض مبتذل؛ کارآمدی فروشی نیست
افسانه کَتهای بسته