اوضاع معیشت خوب شود رای هم می‌دهیم


آفتاب یزد: چیزی به انتخابات ۱۴۰۰ نمانده است. اگر کمی حوصله به خرج دهیم، با انگشتان دست نیز می‌توان روزهای باقی‌مانده را شمرد. یک انتخابات ریاست جمهوری دیگر که به تبع آن، بخش بزرگی از اعضای کابینه نیز تغییر خواهند کرد. انتخابات‌ها هرچند اندک، تصمیم‌گیری درباره‌ی امور کشور و پیاده‌سازی این تصمیم‌ها را تا حدی دستخوش دگرگونی می‌کنند. این در حالی است که انتخابات ۱۴۰۰ در فضا و سپهری دیگر قرار است اتفاق بیفتد. تحریم‌ها، شرایط بحران‌زده‌ی اقتصادی، کرونا و پاره‌ای واقعیات دیگر بر میدان این انتخابات سایه افکنده است. در این میان، شاید بتوان گفت آن چه بیش از سایر اتفاقات، بر انتخابات ۱۴۰۰ و مشارکت مردم در آن تاثیر گذاشته است، اوضاع اقتصادی کشور است. این گزارش میدانی مصاحبه‌شوندگان را با سوالی مستقیم روبه‌رو می‌سازد؛ اگر از همین امروز تا انتخابات گشایش اقتصادی قابل توجهی حاصل شود، آیا شما حاضر به شرکت در انتخابات هستید؟
در یک سال و نیم اخیر، کرونا رنگ و شکل هر پدیده‌ای را تغییر داده است. در هر گامی که برمی‌داریم، باید نگاه ریزی هم به این مهمان کنگر خورده و لنگر انداخته بیندازیم. آن چنان محکم و مصمم روی صندلی‌اش نشسته که ذهن انسان که حالا گردنش از مو باریک‌تر است، ناخودآگاه هر برنامه، پیش‌بینی و تصمیمی را با ملاحظه‌ی این ویروس هزار چهره، طرح‌ریزی می‌کند و پیش می‌برد. بر این پایه، من نیز برای نگارش این گزارش میدانی، مطابق سیاق پیشین، به تلفن و فضای مجازی توسل جستم و گفت‌وگوی رودررو و اتصال چشم‌ها و در پی آن انتقال احساسات را به مجالی دیگر وانهادم.
> شاید به رای دادن فکر کنم
به رسم روزهای کرونایی، به کنج اتاق خزیدم و به هر برنامه‌ی پیام‌رسان و شبکه‌ی اجتماعی که داشتم سرکی کشیدم. یک دست گوشی تلفن همراه و یک دست قلم. پیامی حاوی سلام و احوال‌پرسی و تبریک سال نو برای نغمه ارسال کردم. بعد از اندکی گپ زدن، آن هنگام که فضا را مناسب یافتم سوال انتخاباتی‌ام را پرسیدم. نغمه ۳۵ سال دارد و متاهل است. او در یک شرکت خصوصی معماری کار می‌کند. نغمه می‌گوید: «من فکر کنم اگر اوضاع اقتصادی تغییر چشمگیری پیدا کند بتوانم به رای دادن فکر کنم. در این چند سال اخیر قیمت‌ها چند برابر شده است. خیلی از کالاهای غیرضروری و حتی بعضا ضروری را از زندگی‌مان حذف کردیم. من و همسرم هر دو معمار هستیم. برای کارمان نیاز به لپ‌تاپ پیشرفته‌تر داریم. الآن قیمت‌ها به قدری بالاست که کلا از خرید لپ‌تاپ صرف نظر کردیم. اگر شرایط اقتصادی بهتر شود و بتوانیم آن‌چه برای زندگی و کارمان ضروری است را تهیه کنیم، احتمالا در انتخابات شرکت کنیم. من فکر می‌کنم بیشتر مردم مثل ما رفتار کنند. اگر اوضاع زندگی خوب و راحت شود، کسی از مشارکت در انتخابات بدش نمی‌آید.»


> بزرگترین مسئله، مشکلات اقتصادی است
از نغمه خداحافظی کردم و شروع به بالا و پایین کردن گروه‌هایی که در آن‌ها عضو هستم، کردم. گروهی به نام «گروه خرید و فروش محله‌» توجهم را جلب کرد. یادم می‌آید چند ماه پیش که قصد خرید یک کالای دست دوم را داشتم توسط یکی از دوستانم در این گروه عضو شدم. پروفایلی به نام سیامک توجهم را جلب کرد. به این آقای میانسال با موهای جوگندمی که سفیدی آن بر سیاهیش چیره بود، پیام دادم. چند ساعتی طول کشید تا پیام من را باز کند. پس از معرفی خودم سوال گزارش را از او نیز پرسیدم. البته ابتدا از او خواستم درباره‌ی سن و شغلش اطلاعاتی به من بدهد. سیامک می‌گوید: «من ۶۲ سال دارم و در حال حاضر یک فرهنگی بازنشسته هستم. هر دو فرزندم متاهل هستند و دو نوه دارم. شرایط اقتصادی تاثیر بدی روی زندگی همه ما داشت. اخیرا به خاطر کرونا، رفت‌وآمدهای ما بسیار کمتر شد. حتی فرزندانم با فاصله‌ی زمانی بسیار طولانی به خانه‌ی ما می‌آیند. اما اگر کرونا نبود، شرمنده‌ی بچه‌ها و نوه‌هایم می‌شدم. با حقوق بازنشستگی دیگر نمی‌شود مهمان‌نواز بود. صله‌ی رحم یه سرگرمی پرخرج شده است. یک وقت‌هایی دوست داشتم فرزندانم مهمانی را یک هفته به تعویق بیندازند تا حقوق بازنشستگی‌ام را بگیرم و بتوانم حداقل یکی دو نوع میوه بخرم. همسرم خانه‌دار است و تنها درآمد ما، حقوق بازنشستگی من است.
اگر شرایط اقتصادی بهتر شود، من رای می‌دهم. به نظر من بزرگترین مشکل حال حاضر جامعه‌ی ما همین است. باید بتوانیم حداقل‌های زندگی را تهیه کنیم و شرمنده‌ی فرزندان و خانواده نباشیم.»
> تغییر اقتصادی مثبت و درازمدت
مینا ۴۲ساله است. او از طریق فضای مجازی کسب و کاری برای خودش راه انداخته است. مینا با وجود این که سوال مرا چندان دوست نداشت، در این گزارش میدانی مشارکت کرد. او می‌گوید: «کار من آن چنان به انتخابات ربطی ندارد. من کارم را چند ماه پس از شروع کرونا آغاز کردم. صفر تا صد آن در فضای مجازی است. خدا رو شکر راضی هستم. من مطمئن نیستم که اگر گشایش اقتصای حاصل شود، یک اتفاق همیشگی باشد. ممکن است فقط برای داغ کردن تنور انتخابات باشد. برای همین من رای نمی‌دهم. حتی اگر دلار به پنج هزار تومان برسد. اصلا معلوم نیست که بعد از انتخابات وضعیت اقتصادی بهتر شود. ممکن است بدتر شود. شاید اگر شاهد یک ثبات و تغییر اقتصادی مثبت درازمدت بودم، رای می‌دادم. اما از الآن تا انتخابات، وضعیت اقتصادی به هر اندازه هم که خوب شود، من رای نمی‌دهم.»
> قیمت معقول اجناس
فرزاد از طریق یکی از دوستانم براساس فیلتری که تعیین کرده بودم برای مصاحبه به من معرفی شد. دقیقا همانی بود که می‌خواستم یک دانشجوی کارشناسی و غیرشاغل. فرزاد که ۲۰ سال دارد و در یکی از رشته‌های فنی مهندسی مشغول تحصیل است، می‌گوید: «اگر وضعیت اقتصادی بهتر شود من رای می‌دهم. به زودی درسم تمام می‌شود و می‌خواهم وارد بازار کار شوم. اگر اوضاع کار و درآمد خوب باشد، چرا رای ندهم. اگر اجناس قیمت معقول داشته باشند، چرا رای ندهم؟ به نظر من مسئله‌ی اقتصاد و مشکلات مالی، بزرگترین دغدغه ما جوان‌هاست. هر کسی که بتواند این وضعیت را درست کند، رای من برای او است. خیلی از اطرافیانم مثل من فکر می‌کنند. البته باید اطمینان حاصل کنیم که تغییرات موقتی نیست. الآن خریدن خانه و ماشین برای من مثل یک رویاست. اگر این مشکلات حل شود، بیشتر جوان‌ها مثل دوره‌های قبل در انتخابات مشارکت می‌کنند. تا ابد که قرار نیست دانشجو بمانیم. باید شرایط زندگی مناسب برای جوانان فراهم شود.»
> اگر اقتصاد درست شود، رای می‌دهیم
شبکه‌های مجازی را بیش از پیش زیر و رو کردم. می‌خواستم سن و سال افراد را از روی عکس پروفایلشان حدس بزنم و بر آن اساس مورد بعدی را برای مصاحبه انتخاب کنم. در حال وارسی پروفایل‌ها بودم که چشمم به عکس جوانی خورد که توپ تنیس در دست داشت. آرش ۳۲ساله است و تنیس را به عنوان یک سرگرمی حرفه‌ای دنبال می‌کند. او می‌گوید: «من کارشناسی ارشد آی‌تی دارم و درآمدم را از همین طریق به دست می‌آورم. به طور همزمان در دو شرکت کار می‌کنم. راستش نظر من این است که تحت هر شرایطی باید رای داد. صندوق انتخابات که قهر کردن ندارد. مثل کسی که قهر کند و غذا نخورد. خب خودش ضرر می‌کند. به نظرم ما باید در انتخابات مشارکت کنیم. اگر شرایط اقتصادی بهتر شود خیلی‌ها رای می‌دهند. در حال حاضر شاید کسانی مثل من که تحت هر شرایطی رای می‌دهند، زیاد نباشند. اما قطعا بهبود شرایط اقتصادی نتیجه را تغییر می‌دهد. همه به دنبال یک رفاه نسبی در زندگی هستند. حق مردم است. من همیشه دیگران را به رای دادن تشویق می‌کنم، ولی وقتی کسی به نان شب محتاج است اصلا به چیز دیگری جز نان فکر نمی‌کند. اوضاع اقتصادی را درست کنند تا ببینند چقدر مردم مشارکت می‌کنند.»
> قیمت خانه ارزان شود
پروین در یک بیمارستان کار می‌کند. او در روزهای کرونایی، بیش از همه‌ی ما خطر و سختی را حس کرده است. پروین که به همراه همسر و فرزندش در یکی از محله‌های شرق تهران زندگی می‌کند می‌گوید: «من ۵۶ سال دارم و راحت بگویم، دو سه سال اخیر سخت‌ترین سال‌های زندگی‌ام از نظر مشکلات مالی را گذراندم. دو سال پیش می‌خواستیم بعد از سال‌ها کرایه‌نشینی خانه بخریم که ناگهان قیمت‌ها بالا رفت. دیگر باید خانه خریدن را در خواب ببینیم. من و همسرم سال‌هاست داریم کار می‌کنیم ولی هنوز کرایه‌نشینیم. اگر شرایط اقتصادی بهتر شود، قیمت خانه و مسکن ارزان‌تر شود، من رای می‌دهم. ما مردم از زندگی چه می‌خواهیم؟ یک سرپناه امن و همیشگی. هم قیمت مسکن بالاست هم کرایه‌ها. خانه‌ها هر روز کوچیکتر می‌شود. اگر بهبود اوضاع اقتصادی روی وضعیت مسکن اثر مثبت داشته باشد، حتما در انتخابات شرکت می‌کنم.»
> ساختار اقتصادی اصلاح شود
محسن مهندس صنایع است و ۳۰ سال دارد. او در حال سپری کردن سال اول سربازی‌اش است. او می‌گوید: «مگر می‌توان اقتصاد را یک روزه درست کرد؟ مگر بهتر شدن اقتصاد یک دکمه دارد که ما آن دکمه را بزنیم و همه چیز بهتر شود؟ باید ساختار اقتصادی اصلاح و بازسازی شود. من امیدی ندارم که به این زودی این اتفاق بیفتد. در غیر این صورت هر تغییری رخ دهد موقتی است و احتمالا بعدش شرایط چند برابر بدتر می‌شود مانند اتفاقی که در ماجرای بورس رخ داد. من هیچ امیدی به گشایش اقتصادی زودهنگام ندارم و در این دوره از انتخابات شرکت نمی‌کنم. بهبود اقتصاد نیازمند برنامه‌های بلندمدت است نه تصمیمات هیجانی یک شبه.»
اوضاع اقتصادی بحران‌زده، همه مردم کشور را درگیر کرده است. مرد و زن و پیر و جوان ندارد. حتی طبقه‌ی فرودست و فرادست نمی‌شناسد. این شرایط تمام لحظات زندگی شهروندان را تحت الشعاع قرار می‌دهد و بیشتر لحظاتی جمعی مانند روز انتخابات را. برپایه‌ی بیشتر مصاحبه‌هایی که در این گزارش بازتاب داده شد، با بهبود اوضاع اقتصادی یا ایجاد یک گشایش اقتصادی قابل اعتنا، می‌توان امید زیادی به مشارکت مردم در انتخابات داشت؛ پدیده‌ای که مایه‌ی مباهات هر نظام سیاسی است.