راهبردهای کنترل فساد اداری

قربانعلی تنگشیر‪-‬ فساد اداری پدیده‌ای است که کم و بیش در همه کشورهای جهان وجود دارد. اما نوع شکل و میزان گستردگی آن در هر کشوری متفاوت است. این معضل اقتصاد داخلی را فلج و جریان توسعه را مختل و حاکمیت قانون را مخدوش می‌سازد.
سطح اول مفاسدی است که بیشتر با نخبگان سیاسی مرتبط است کارمندان عالی رتبه و مقامات ارشد دولت‌ها درگیر این نوع فساد هستند. احزاب سیاسی در این نوع فساد درگیرند. این نوع از مفاسد در بخش‌های واردات، مزایده‌ها، مناقصه‌ها، خریدهای خارجی و داخلی کلان و بخش‌های مرتبط با فروش منابع زیرزمینی رخ می‌دهد.
فساد در سطح دسته دوم غالباً در میان کارمندان رده پایین شکل می‌گیرد که رشو ه‌های عمومی و کار سازهای غیر قانونی قابل ذکر است. فساد در سطح دوم اصولاً با بخش خصوصی و سطوح عمومی جامعه درگیر و در ارتباط است.
علل موثر در بروز فساد اداری: دو عامل سیاسی و اداری از مهم‌ترین عوامل بروز فساد اداری است.


عوامل سیاسی: عدم استقلال کامل برخی نهادهای نظارتی، فساد سیاستمداران عالی، جو سازی، توصیه برای در امان ماندن مدیران مختلف از مجازات و سرانجام ناآگاهی مردم از حقوق سیاسی خود در برابر قانون و فشار گروه‌‌های
ذی نفوذ در داخل و خارج سازمان از مهمترین عوامل سیاسی فساد اداری است.
عوامل اداری: تعدد بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های اداری مدیران غیر موثر، فقدان نظام شایسته‌سالاری، وجود تبعیضات در زمینه‌های استخدام، انتصاب و ارتقای افراد، نا رسایی در حقوق و دستمزد نظام پاداش و تنبیه به ویژه نظام نظارت و ارزیابی تشکیلات و ساختار اداری غیر کارآمد، پیچیدگی قوانین و مقررات از عوامل اداری تسهیل‌کننده تخلفات هستند.
راه‌های کنترل فساد اداری: دو نوع راهبرد پاسخگویی مدیریتی، پاسخگویی سیاسی برای کنترل فساد پیشنهادمی شود.
۱- پاسخگویی مدیریتی: شفافیت در حوزه‌های عملکردی مدیریت کلان بسیاری از شایعات و سوء برداشت‌ها را از بین می‌برد. در نظام سیاسی مدیریت کلان هر کشور تاثیرات مهمی در ابعاد سیاسی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگیو ... دارد. بخش‌های گوناگونی از کشور به طور مستقیم تحت نظارت این مدیریت فعالیت می‌کنند. باید سعی شود مشروعیت مردمی، رضایت مردم، اعتماد مردم و پاسخگویی مردمی به خوبی اجرا و دیده شود که باعث عملکرد موثر در حوزه مالی اقتصادی می‌شوند. زیرا شفافیت عملکرد سازمانهای کلان، سبب شفافیت در سایر مراکز و سازمان‌ها می‌شود.
۲- پاسخگویی سیاسی: باید میزان پاسخگویی سیاسی مسئولان افزایش یابد. پاسخگویی سیاسی تا حد زیادی بر اثر بخشی مجازات و ظرفیت نهادها متکی است که در حوزه‌های تقویت مشارکت مردمی، تقویت نقش رسانه‌ها و اصلاح مدیریت دولتی عملکرد خوبی خواهد داشت. تقویت مشارکت مردمی، نقش سازمان‌های مردم نهاد یا سازمان‌های غیردولتی نقش مهمی در محدود کردن فساد ایفا می‌کنند. با تشکیل کانون‌ها و اتحادیه های مردمی و تقویت نقش رسانه هابا افشای سوءاستفاده‌ها به بازبینی سطح فساد کمک می‌کنند. به همین دلیل رسانه‌ها نهاد عمومی کلیدی در مبارزه با فساد
تلقی می‌شوند.
اصلاح مدیریت دولتی: فساد اداری با اصلاح مدیریت دولتی اصلاح نمی‌شود باید در کنار اصلاح مدیریت دولتی نگاهی کل‌نگر برای مبارزه با فساد اداری فراهم کرد. با کمک و دادن قدرت تخصصی بالا و استفاده از تجربیات و تخصص‌های ارزشمند دانشگاهیان در قالب نظامی فراگیر که در نفس خود از بروز فساد جلوگیری می‌کند، باعث کاهش هزینه‌های فساد در جامعه و تقویت اعتماد مردم و
مسئولان می‌شود.