روزنامه کيهان

انقلابِ جمهوری اسلامی در احداث زیربناها

  انقلاب در کشورهای بزرگ و دارای تمدن رخ می‌دهد. تاریخ نشان می‌دهد، کشورهای انقلاب کرده، اگر دچار شکست یا انحراف نشوند، تا 30 سال نخست با حفظ وضع به ارث رسیده، صرفا به تثبیت و تقویت امنیت خارجی و داخلی کشور می‌پردازند. در مرحله بعد به سراغ پیشرفت اقتصادی می‌روند که آنهم 30 تا 50 سال طول می‌کشد و بعد اقتدار سیاسی داخلی و خارجی و رشد فرهنگی و... را پیگیری می‌کنند. کشورهای انقلاب کرده موفق، 200 سال طول کشیده تا ابرقدرت یا قدرت بزرگی شده‌اند و ایران شاید تنها کشوری باشد که پیشرفت در تمام ابعاد را از اول انقلاب با هم شروع کرد؛ آنهم زیر سنگین‌ترین فشارهای جنگ و تحریم.
در بحث زیرساخت‌ها، کشاورزی، حمل‌ونقل، نفت و گاز و پتروشیمی و دیگر حوزه‌های اقتصادی به پیشرفت‌های زیادی رسیده است که کامل و کافی نیست. خدمات انقلاب اسلامی به ایران و ایرانی، آن‌قدر ملموس است که فقط بی‌انصاف‌ها، می‌توانند منکر آن شوند و البته ملت دیندار و آزاده ایران هم متقابلا در 43 سال گذشته، خدمات کم نظیری به اسلام و کشورهای مسلمان کرده‌اند. کشوری که پهلوی‌ها بجا گذاشتند 70 درصد جمعیت 36 میلیونی‌اش در روستاها زندگی می‌کردند که نزدیک به 90 درصدشان فاقد امکانات اولیه برای زنده ماندن بودند. به همین دلیل به دلایل پیش پا افتاده و در سنین پایین فوت می‌کردند. نوشتن از خدمات متقابل و بی‌نظیر انقلاب اسلامی و ملت ایران، در چند هزار جلد کتاب هم نمی‌گنجد و در این گزارش، به چند مورد ملموس و بدیهی و البته بصورت کلی و خلاصه از احداث زیربناها و برخی شاخص‌های اقتصادی براساس آمارهای رسمی می‌پردازیم.
رشد درآمد سرانه
یکی از مهم‌ترین معیارهای شاخص توسعه انسانی به درآمد سرانه و توزیع آن بازمی‌گردد، از لحاظ درآمد سرانه، در سال ۱۳۵۷ که جمعیت کشور به ۳۶ میلیون و 707 هزار نفر رسیده، میزان درآمد سرانه ۱۷۱۸ دلار به نرخ روز یعنی هفت تومان بوده است.


در طول سالیان پس از انقلاب اسلامی با وجود اینکه جمعیت ما دو و نیم برابر شده و اکنون از 85 میلیون نفر تجاوز کرده است، براساس گزارش سال ۲۰۱۶ سازمان ملل، درآمد سرانه کشور براساس برابری قدرت به ۱۷۴۰۰ دلار می‌‌رسد که نسبت به سال پایانی حکومت پهلوی 10 برابر شده است.
افزایش درآمد سرانه، خود را در میزان دارایی‌های مردم هم نشان داده به‌طوری که در سال 57 حدود دو میلیون و 500 هزار خودرو در اختیار حدود 10 درصد خانوارها بوده حال آنکه بیش از 20 میلیون خودرو در اختیار 50 درصد خانوارهاست، آنهم با افزایش دو و نیم برابری جمعیت. البته در چند سال گذشته و به دلیل کم‌کاری ها، سیاست‌های غلط، افزایش بی‌سابقه تحریم‌ها و افزایش قیمت ارز در کشور، درآمد سرانه تا حدودی افت کرده است.
براساس آمارهای بجا مانده از دوران پهلوی و مقایسه با شرایط فعلی، سال ۵۴ در اوج درآمدهای نفتی دولت پهلوی با ۳۰ میلیون جمعیت نان سنگک پنج ریال مزد کارگر روزی ۶۰ ریال بود و می‌شد ۱۲ نان سنگک خرید و الان با ۸۵ میلیون نفر و سخت‌ترین فشارهای تحریمی، سنگک چهار هزار تومان و حقوق کارگر روزی ۱۰۰ تا ۱60 هزار تومان است؛ معادل ۲۵ تا 40 سنگک.
حلب روغن ۲۹ تومان بود یعنی برابر با حقوق پنج روز کارگر اما الان ۹۰ هزار تومان است یعنی کمتر از حقوق یک روز کارگر. حداقل حقوق کارمند ۲۰۰ تومان معادل ۲۰ دلار آزاد و الان ۵.۵ میلیون معادل نزدیک ۲۰۰ دلار کف خیابان است. پیکان ۱۸ هزار تومان و معادل ۹۰ ماه پایه حقوق کارمند بود و الان، پراید 180 میلیون معادل ۳3 ماه درآمد همین افراد است.
نکته دیگری که باید به آن‌ اشاره کرد، مسئله توزیع درآمد در سال‌های پیش و پس از انقلاب است. این مسئله نیز نسبت به سال‌‌های ۵۶ و ۵۷ بهتر شده است؛ ضریب جینی که یکی از شاخص‌های نابرابری است، صدم 51 بوده که در سال‌ 92 به حتی 36 ‌صدم نیز رسید اما اکنون حدود 39 صدم است.ضریب جینی در اتحادیه اروپا بین 30 تا 35 و در آمریکا 41 صدم است.
تولیدات کشاورزی
تولیدات کشاورزی ایران پس از انقلاب اسلامی 500 درصد و صادرات محصولات کشاورزی یکهزار درصد رشد داشته است. در حالی که پیش از انقلاب تأمین ساده‌ترین محصولات وابسته به واردات بود اما امروز بخش عمده‌ای از نیاز کشور در داخل تامین می‌شود.
مردم به یاد دارند که ویترین مغازه‌ها از شیر و پنیرهای خارجی پُر بود، دامداری سنتی بود، کارخانه‌های فناوری برای تولید پنیر و کره و محصولات لبنی کافی نبود؛ کل خرید گندم از کشاورزی به 500 هزار تن می‌رسید و برای تامین این محصول بسیار اساسی هم وابسته به واردات بودیم. ﻛﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺑﺨﺶ ﻛﺸﺎورزی در فاصله سال‌های ۱۳۵۶ تا ۱۴۰۰ از ۲۶ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﺑﻪ ﺣﺪود ۱۳۳ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ که رشد ۵۰۰ درصدی داشته یعنی میزان تولید چهار برابر شده است.
‌در این میان، جمعیت کشور با 140 درﺻﺪ رشد از ﺣﺪود ۳6 ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از 84 ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ افزایش یافته است به این ‌ترتیب ﺳﺮاﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ محصولات کشاورزی نیز ﺑﺎ رﺷﺪی ﻣﻌﺎدل 109 درﺻﺪ از حدود ۷۴۰ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم ﺑﻪ 1550 ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. همچنین ﺻﺎدرات ﻛﺸﺎورزی ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﺰﻳﺖ‌ﻫﺎی نسبی و رﻗﺎبتی بیش از ۱۰ برابر شده و از ۴۴۳ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﻪ ۵۵۰۴ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر رسیده است.
در دوران پس از انقلاب اسلامی تولید گندم به‌عنوان راهبردی‌ترین محصول کشاورزی بیش از سه برابر شده و از چهار میلیون و 72 هزار تن در سال ۱۳۵۶ به حدود ۱۳ میلیون و 400 هزار تن در سال ۱۳۹۷ رسیده است. در حالی که سطح زیر کشت این محصول در این مدت فقط یک میلیون هکتار افزایش یافته است. تولید گندم در سال‌های پس از انقلاب دو بار خودکفا شد. تولید قند و شکر نیز از ۶۳۰ هزار تن به بیش از دو میلیون تن رسیده و کشور در آستانه خوداتکایی قرار گرفت. تولید شکر هم یکی دو بار به خودکفایی رسید اما به‌دلیل تعیین قیمت خرید تضمینی پایین برای گندم، نیشکر و چغندر از سوی دولت قبل، این خودکفایی‌ها سال گذشته از دست رفت. همچنین با توسعه صنایع روغن‌کشی و فناوری‌های کشت، تولید دانه‌های روغن با رشد بیش از ۲۱۰۰ درصدی از سال 1356 تاکنون مواجه شده است. تولید گوشت مرغ نیز رشد ۱۳۳۰ درصدی را تجربه کرده و از ۱۶۳ هزار تن به بیش از دو میلیون و 300 هزار تن و تولید تخم مرغ با رشد ۳۲۰ درصدی به بیش از یک میلیون تن رسیده است. ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺗﺒﺪﻳﻠی هم از ۳.۳ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﺟﺬب ﻣﻮاد ﺧـﺎم در ﺳـﺎل ۱۳۵۶ ﺑـﻪ ﺑﻴﺶ از 50 ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﺟﺬب ﻣﻮاد ﺧﺎم ﻛﺸﺎورزی در ﻛﺸﻮر اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ.
میزان تولید برنج سفید کشور در سال زراعی 98 - 99 به دو میلیون و ۹۰۰ هزار تن رسیده که براساس اطلاعات رسمی مرکز آمار، نیاز سالانه کشور به برنج نیز همین میزان است اما امسال میزان تولید در حد دو میلیون تن شده.
آبرسانی
زیربناها، پایه رفاه زندگی مردم و موجب زمینه‌سازی برای رشد اقتصادی کشور است. مهم‌ترین زیربنا، شبکه آب سالم است. تا سال ۱۳۵۷ حدود 74 و شش دهم درصد جمعیت شهری حدودا 11 میلیون نفری تحت پوشش شبکه آبرسانی بوده است. یعنی حدود ۲۵ درصد جمعیت شهری دسترسی به آب با کیفیت و شبکه آبرسانی نداشتند و امروز 100 درصد جمعیت شهری 68 میلیون نفری از این نعمت
برخوردارند.
در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی ۲۷ تصفیه خانه آب شهری وجود داشت که این رقم در زمان حاضر به حدود ۱۴۰ تصفیه‌خانه رسیده است. همچنین فقط چهار تصفیه‌خانه فاضلاب فعال بود که در شهرهای دارای این شبکه، بخشی از مناطق را پوشش می‌داد نه همه مناطق را.
امروزه با ۲۱۷ تصفیه‌خانه فاضلاب حدود ۵۰ درصد جمعیت تحت پوشش این شبکه قرار دارند. سال 57 فقط ۱۲ درصد جمعیت روستایی از آب آشامیدنی شبکه‌ای برخوردار بودند که این رقم در زمان حاضر به 83 درصد رسیده است. ۱۹ سد ملی و بزرگ با حجم ۱۳میلیارد متر مکعب ذخیره آب در کشور وجود داشت که در زمان حاضر ۱۷۲ سد بزرگ با ظرفیت ۵۲ میلیارد مترمکعب ذخیره در دست بهره‌برداری است.
شبکه‌های آبیاری و زهکشی در ۴۰ سال پیش حدود ۵۵۲ هزار هکتار بود که در سال ۹۷ به بیش از دو میلیون و ۳۵۰ هزار هکتار افزایش یافته است. در سال ۱۳۵۷ تعداد انشعاب آب دو ميليون و 700 هزار مشترک بود و فقط ۴۵ شهر آب سالم لوله‌کشی داشتند که حالا همه شهرها به این امکان دسترسی دارند.
در زمان سقوط رژيم شاهنشاهي در سال 1357 تنها یک ميليون و 500 هزار نفر(چهار درصد) از جمعيت ايران، تحت پوشش شبكه فاضلاب قرار داشتند؛ اما در جمهوري اسلامي اين وضعيت تغيير كرده و هم‌اكنون حدود 23 ميليون نفر(40درصد) از جمعيت تحت پوشش سيستم فاضلاب قرار دارند.
برق رسانی
برق، دومین زیربنای مهم هر کشوری است. ظرفیت اسمی تولید برق نیروگاه‌های کشور به استناد گزارش روزنامه اطلاعات مورخ 19 اردیبهشت ماه سال 57 معادل 2500 مگاوات برآورد شده است. بنابر آخرین اظهارات مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق حرارتی، ظرفیت اسمی نصب شده نیروگاه‌های کشور تا پایان سال 99 به حدود ۸۵ هزار مگاوات رسیده و با جهشی 34 برابری مواجه شده است. اگر ظرفیت عملکردی نیروگاه‌ها که حدود 41 هزار مگاوات است را در نظر بگیریم ظرفیت تولید برق بیش از 16 برابر افزایش یافته است.
این رشد تولید موجب دسترسی 100 درصدی جمعیت شهری کشور به شبکه برق شده است و تمام روستاهای بالای ۱۰خانوار از این نعمت برخوردار هستند. به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، در زمان پیروزی انقلاب اسلامی چهار هزارو ۳۶۷ روستا دارای برق بودند که اکنون به ۵۷ هزار و 644 روستا رسیده است که 13 برابر شده. به این ‌ترتیب 99 و هفت دهم درصد از روستاها از نعمت برق پایدار بهره‌ می‌برند. در منطقه خاورمیانه میزان دسترسی به برق در مناطق شهری 98 درصد و در مناطق روستایی 78 درصد است.
محمد یگانه؛ وزیر اقتصاد و دارایی در سال‌های 1356 تا 1357، پیرامون قطعی برق گسترده در دهه پنجاه تصریح می‌کند: «این (قطعی برق) بیشتر در ۱۳۵۶ خیلی هم بیشتر شد. تقاضا در کشور رفت بالا، در عین حالی‌که تقاضا بلافاصله به انواع مختلف دیگر بالا می‌رفت، زیربناهای اقتصادی کشور به آن سرعت نمی‌توانست جلو برود.»
گازکشی
مردم ایران در دوران قبل از انقلاب تقریبا گازکشی نداشتند. به گزارش شانا، «فقط پنج شهر و یک روستا آنهم به شکلی ناقص گاز داشتند. به عبارت دقيق‎تر، تا سال 1357 تعداد 51 هزار خانوار ايراني از نعمت گاز طبيعي برخوردار بودند» و بقیه مجبور بودند زیر برف و سرما، در صف نفت بایستند یا کپسول بر دوش به‌دنبال ماشین حمل گاز بدوند. این معضل، در استان‌های سردسیر موجب مشکلات طاقت‌فرسا برای مردم می‌شد. تجربه صف نفت و دویدن به‌دنبال خودروی حمل کپسول گاز را متولدین دهه 60 هم در سال‌های پس از انقلاب و تا نیمه دهه 80 تجربه کرده‌اند اما با جهشی که از سال 84 به‌وجود آمد، گازکشی در ایران 95 و یک دهم درصد جمعیت کشور را پوشش داد که رقمی بی‌نظیر در دنیاست. 98 و چهار دهم درصد جمعیت شهری و ۸۴ و شش دهم جمعیت روستایی و در مجموع بیش از ۹۵ درصد کل جمعیت کل کشور از نعمت گاز طبیعی بهره‌مند هستند و اين رقم تا سال 1400 از مرز 24 ميليون خانوار گذشته است.
به‌عنوان مثال  آن‌طور که آمار نشان می‌دهد در سال 57 هیچ‌کدام از شهرهای استان سردسیر زنجان پوشش گازرسانی نداشته است. اما امروز تمام مناطق شهری و 80 درصد روستاهای استان زنجان تحت پوشش گاز طبیعی قرار دارد.
توسعه مخابرات و تلفن
آمار دقيق تلفن‎هاي كشور در سال ۱۳۵۷به تعداد ۸۵۰ هزار شماره بود؛ که در حال حاضر از مرز 38 ميليون شماره گذشته که 29 میلیون شماره فعال است. این خدمات در کنار فعال شدن نزدیک به 200 میلیون خط تلفن همراه و 101 میلیون مشترک اینترنت پهن باند ارائه شده است.
راه و ‌ترابری
طبق اطلاعات وزارت راه و شهرسازی، هم‌اکنون ۲۲۰ هزار و ۳۴۳ کیلومتر مجموع طول راه‌های کشور است که در سال 57 حدود 36 هزار کیلومتر بود. از راه‌های فعلی کشور، دو هزار و ۷۲۶ کیلومتر را آزادراه‌های موجود در کشور تشکیل می‌دهند. این در حالی است که تا سال ۱۳۹۹ شاهد رشد ۳۶ برابری طول آزادراه‌ها هستیم. بر این اساس طول آزادراه‌های کشور از ۷۶ کیلومتر در سال ۱۳۵۷ به دو هزار و ۷۲۶ کیلومتر در سال ۱۳۹۹ رسیده است. طول بزرگراه‌های کشور هم از ۳۵ کیلومتر در سال ۱۳۵۷ به ۱۹هزار و ۲۸۲ کیلومتر در سال ۱۳۹۹ رسیده است. بر این اساس در بخش بزرگراه‌ها با رشد ۵۵۱ برابری روبه‌رو هستیم.
در حوزه راه‌های فرعی و اصلی نیز کشور هم‌اکنون در مجموع از ۶۲ هزار و ۷۹۳ کیلومتر راه برخوردار است. بر این اساس ۲۵ هزار و ۱۹۳ کیلومتر راه اصلی و ۳۷ هزار و ۶۰۱ کیلومتر راه فرعی در کشور وجود دارد. این درحالی است که در سال ۱۳۵۷ طول راه‌های اصلی و فرعی کشور در مجموع ۴۷ هزار کیلومتر بود. بنابراین کشور با رسیدن این راه‌ها به ۶۲ هزار و ۷۹۳ کیلومتر، رشد یک‌وسه دهم برابری را تجربه کرده است.
طول راه‌های روستایی سوشه در کشور ۲۲ هزار و ۵۷۳ کیلومتر است. همچنین طول راه‌های آسفالت در کشور ۱۱۲ هزار و ۹۶۸ کیلومتر است که نسبت به طول راه‌های آسفالت روستایی در سال ۱۳۵۷ رشد ۳۸ برابری داشته است. در سال ۱۳۵۷ طول راه‌های روستایی آسفالت شده کشور در مجموع سه هزار کیلومتر بوده است. همچنین ۸۶۵ مجتمع خدمات رفاهی در کشور فعال هستند. این درحالی است که تا پیش از سال ۱۳۷۳ هیچ مجتمع خدماتی در کشور وجود نداشته و آغاز این پروژه پس از این تاریخ بوده است.
جدول آماری مندرج در سایت شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل درباره پروژه‌های بهره‌برداری شده ریلی نشان می‌دهد از زمان اجرای نخستین پروژه ریلی در سال  1291 تا سال 1357 به تعداد 12 پروژه ریلی یعنی 4676 کیلومتر احداث شده بود که اکنون به 14 هزار کیلومتر رسیده، یعنی نزدیک به سه برابر شده است. پیشرفت‌ها در حوزه‌های هوایی و دریایی هم چشمگیر بوده که به فرصت دیگری موکول می‌کنیم.
بنزین و پتروشيمي
ميزان توليدات پتروشيمي در سال ۱۳۵۷روزانه چهار ميليون و 700 هزار تن بود كه با وجود تخريب آن به دست رژيم بعثي عراق در جنگ تحميلي، طبق آمارهاي موجود اكنون يكي از اقلام قابل توجه در صادرات كشور است. در بخش پتروشیمی بالغ بر50 تا 60 میلیون تن تولید روزانه داشته و بالغ بر 60 تا 70 شرکت پتروشیمی در دست ساخت هستند این در حالی است که نیروهای متخصص جرات ورود و انجام کار را پیدا کرده‌اند. پیش از انقلاب خطوط انتقالی گاز، پالایشگاه‌ها، اکتشاف و استخراج را شرکت‌های فرانسوی و آمریکایی در دست داشتند و مهندسین داخلی به کار گرفته نمی‌شدند اما امروز تمام مراحل مربوط توسط مهندسین داخلی انجام می‌شود.
امروز در پالایشگاه‌های کشور بالغ بر 106 میلیون لیتر بنزین در روز تولید می‌شود و کشور به صادرکننده این سوخت مهم تبدیل شده است. تا سال ۵۷ صادرات گاز صورت نمی‌گرفت اما اکنون در روز 18 میلیارد مترمکعب گاز صادر می‌شود و سهم پتروشیمی در صادرات غیرنفتی 26 درصد است که هشت برابر سال 57 شده است و در عوض خام‌فروشی به‌شدت کاهش یافته است. در حالیکه در زمان پهلوی روزانه شش میلیون بشکه نفت صادر می‌شد در سال‌های پس از انقلاب بالاترین میزان خام فروشی روزانه نفت به سه میلیون بشکه نرسید و فروش فرآورده حتی در اوج تحریم، جای آن را گرفت.
یک نکته مهم
تمام حوزه‌ها یا افرادی که مستقیما ذیل رهبری انقلاب بوده و با تفکر و روحیه فرهنگی ناشی از ایمان انقلابی اسلامی فعالیت کرده‌اند عقب‌افتادگی 200 ساله کشور در حیطه خود را جبران کرده‌اند اما آنها که با تفکرات اقتصادی یا سیاسیِ ولو سالم فعالیت کرده‌اند و ذیل دولت یا نهادهای دیگر بوده‌اند، هنوز در نیمه راهند. اقتصاد در 43 سال اخیر بر خلاف امور نظامی و علمی در اختیار دولت‌ها به‌ویژه تکنوکرات‌ها و غرب زده‌ها بوده و البته در مقطعی هشت ساله به دست انقلابی‌ها افتاد که رشد جهشی داشت.
البته اهل فساد که از قاجارها هم عقب‌ترند. اگر در بعد نظامی و برخی ابعاد فرهنگی و هنری و علمی، ایران به جمع سرآمدان جهان پیوسته به‌دلیل وجود روحیه فرهنگی بر آمده از اسلام انقلابی نیروهای این عرصه‌ها بوده است. با اینحال تمام دولت‌ها در پیشرفت‌ها و خدمات اقتصادی پس از انقلاب دخیل بوده‌اند اما نقش دولت نهم و دهم در جهش اقتصادی و علمی کشور را هیچ آدم منصفی نمی‌تواند منکر شود. اساساً دلیل برخی نارضایتی‌های اکنون مردم در کاهش رفاهشان نسبت به سال‌های 84 تا 92 است. البته برخی که اصلا در خط اسلام و انقلاب و حتی انصاف هم نبوده‌اند با دیگرانی که از انقلابی‌گری پشیمان شده‌اند اکنون به‌دنبال مقصر برای کارنامه ضعیف خود طی هشت سال اخیر می‌گردند. همه خدمات انقلاب با وجود سنگین‌ترین تحریم‌ها و جنگ بوده است حال آنکه حکومت پهلوی حمایت آمریکا و غرب و شرق را داشت اما حدود 70 درصد مردم در فقر مطلق بودند و این درسی است برای بیگانه‌گرایان.
قاسم رحمانی
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
به امید دیدارِ «یسنا» (شهروند)افزایش ۳۵ درصدی حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی (خراسان)پرونده‌ای که باز است (اعتماد) آمریکا با آتش بازی نکند؛ سلاح‌هایی در اختیار داریم که فکرش را هم نمی‌کنید (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
3 اقدام مهم برای رشد اقتصاد دولت معطل مذاکرات نمانده است تداوم انقلاب در گروی حضور مردم (یادداشت روز) اخبار ویژه مصادره دارایی‌های افغانستان از سوی آمریکا جنایت علیه بشریت است مرگ و میر روزانه کرونایی مجدداً سه رقمی شد عکس تاریخی کیهان که کمر رژیم پهلوی را شکست انقلابِ جمهوری اسلامی در احداث زیربناها پایتخت کانادا در تصرف مخالفان؛ دولت وضعیت اضطراری اعلام کرد رئیس‌جمهور: اقتصاد کشور را منتظر برجام نمی‌گذاریم روزی که نیروی هوایی به انقلاب پیوست مأمورانی که با رعایت قانون از سلاح استفاده کنند هیچ مسئولیت جزائی یا مدنی نخواهند داشت صبر در مبارزه (نگاه) واکسن «کووپارس رازی»‌ به عنوان پیشروترین واکسن استنشاقی دنیا معرفی شد مدارس در مناطق مشکل‌دار تعطیل شوند نه همه مدارس انقلابِ جمهوری اسلامی در احداث زیربناها انقلابِ جمهوری اسلامی در احداث زیربناها