10ویژگی لازم برای یک شهردار شایسته

دکتر گشتاسب مظفری‪-‬ شهرداران، مدیران و رهبران شهری و محلی، نقش کلیدی در حل‌ و فصل مشکلات و تامین نیازهای روزمره و نیز ارتقای کیفیت زندگی شهروندان دارند. شهرداران نماینده شهروندان در مقابل دولت تلقی میشوند و نیازهای شهر را به نمایندگی از آنان در برابر مقامات دولتی مطرح و پیگیری می ‌کنند. نگارنده با مروری بر شخصیت و عملکرد شهرداران موفق و برتر جهان و نیز بر اساس نتایج و یافته‌ های حاصل از بررسی‌ ها و ارزیابی‌ های تجربی و علمی، مهم‌ ترین ویژگی های شخصیتی، اخلاقی و رفتاری یک شهردار موفق و شایسته را چنین می ‌پندارد:
1- صادق و بدون تعارف: یک شهردار شایسته در وهله نخست باید فردی صادق، راستگو و بدون تعارف با مردم و شهروندان شهرش باشد. بدون هرگونه ریاکاری و تمسک به ناراستی و دروغ یا عوام فریبی، با مردم شهرش صادقانه سخن بگوید. موانع و مشکلات مربوط به شهر و سازمان شهرداری را با مردم در میان بگذارد و از اینکه در این راه مورد تهاجم یا حتی تمسخر گروه‌ های رقیب قرار بگیرد، هراسی به دل راه ندهد.
2- رهبر و برانگیزاننده: شهردار خوب بیشترین قدرت را از شخصیت و توانمندی نفوذ در شهروندان می گیرد. در واقع تعیین آرمان‌ ها و مقاصد روشن برای شهر با کمک و مشارکت مردم و هدایت آنان در جهت دستیابی به این آرمان ها و اهداف، مهم ‌ترین مهارت رهبری یک شهردار خوب خواهد بود. در این مسیر شهردار باید از قدرت بسیج‌ کنندگی و پیش ‌برندگی توده ها برخوردار باشد.
3- پاک دست و خوشنام: شهردار و تیم کاری وی ‌باید برخوردار از سوابق و تجارب کاری عاری از فساد باشند. وجود نقطه ‌های سیاه و حتی خاکستری در پرونده کاری شهردار و نیروهای وی، می ‌تواند زمینه‌ساز پیدایش فساد و از دست رفتن اعتماد و اطمینان شهروندان شود.


4- ارتباط‌گر: شهردار باید دارای مهارت‌‌های ارتباطی قوی و اثربخش از جمله مهم‌‌ترین آنها، مهارت و توانمندی «گوش دادن و شنیدن موثر» باشد. توانمندی‌‌های دیداری، گفتاری، استدلال، اقناع و همراه‌ سازی دیگران با خود، از دیگر مهارت‌‌های کلیدی ارتباطی موردنیاز برای یک شهردار شایسته است. به ویژه عشق و علاقه به ارتباط رودررو با شهروندان و توانایی تحمل نقدها و حتی تخریب‌های مخالفان.
5- مذاکره کننده و مصالحه‌گر: تعداد مخاطبان و قلمرو ارتباطات روزانه شهرداری‌‌ها بسیار وسیع است و چنین وضعیتی، منشا ایجاد تعارض‌های گسترده‌ای خواهد بود. شهردار باید یک مذاکره‌ کننده موفق و حل ‌و فصل‌ کننده شایسته تعارض‌ها با رویکرد و استراتژی برد – برد در مذاکرات باشد و بتواند در مسیر به حداکثر رساندن منافع همه شهروندان حرکت کند.
6- مرد تدبیر و سیاست نه سیاسی‌‌کار: تصمیم‌ها و اقدامات شهردار باید از طریق عقلانیت، سیاست‌‌ورزی و تدبیر حمایت و پشتیبانی شود، نه پیوندها و گره خوردن‌‌های سیاسی با احزاب یا گروه‌‌های مختلف قدرت. مسئولیت ذاتی شهرداری سیاسی نیست و مهم‌‌ترین دغدغه شهرداران نیز می‌ بایست خدمت‌‌رسانی به شهروندان و توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شهر باشد. شهرداری‌‌ها نباید به ستادها و کلوپ‌‌های سیاسی شهرداران تبدیل شوند.
7- مرد عمل، پویایی و پیشرفت: ذات شغل شهردار پویا، پر جنب ‌و جوش و عمل‌گر است. بدون داشتن روحیه و توان عملیاتی و اجرایی، عملاً در ایفای مسئولیت‌‌ها و ماموریت‌های ذاتی شهرداری، ناتوان خواهد بود. عمل‌گرایی، نتیجه‌ گرایی، تحول‌ گرایی، توسعه‌‌گرایی، نوآوری، جرات و شجاعت ورود به میدان‌‌های پرخطر و پر ریسک و سرعت عمل در تصمیم‌ گیری و اجرا به ویژه در مواقع و موقعیت‌‌های بحرانی، کارآمدی شهردار را تضمین می‌‌کند.
8- مرد بحران: شهر همواره باید در آمادگی کامل برای مقابله با بحران‌ها باشد. یکی از پایه‌ های این آمادگی، مهارت، هوشمندی و توانمندی جسمی و روحی شهردار و مقامات شهری برای کنترل و مدیریت بحران‌‌ها ست. شهردار باید بتواند در عین حفظ هوشیاری و خونسردی خود در برابر بحران ‌ها، تصمیم‌‌های آنی و لحظه‌ای سخت و پیچیده‌ ای را بگیرد. البته ضرورت مقاوم ‌سازی، پیشگیری و کسب آمادگی دائمی مناسب پیش از وقوع بحران‌‌ها و نیز مدیریت شایسته مراحل پس از وقوع بحران مانند عملیات و اقدامات بازتوانی، بازیابی و بازسازی زیرساخت‌‌ها و شرایط زندگی و روحی و روانی آسیب‌ دیدگان و بحران‌‌زدگان نیز، استقرار یک مرد بحران را در راس مدیریت شهری، الزامی می‌‌سازد.
9- نگهبان معتمد و بیدار شهر: شهردار به عنوان نزدیک‌ترین مقام اجرایی به مردم و فرمانده خط مقدم خدمت‌‌رسانی به شهروندان، در زمینه حفاظت از اموال و سرمایه‌های شهر و شهروندان، مسئولیت اجتماعی سنگینی دارد. شهردار مسئولیت نگهداری از حریم و منافع شهر و اموال، متعلقات و سرمایه‌های عمومی و اجتماعی را بر عهده دارد. یکی از جوانب مهم این مسئولیت، حفاظت از محیط‌ زیست طبیعی و انسانی شهر و جلوگیری از تعدی و تجاوز سودا گرایان و زمین‌خواران به آنهاست.
10- همکار و مشارکت‌جو: شهردار هر اندازه قوی و باکیفیت باشد، بدون برخورداری از روحیه همکاری مشارکت‌‌پذیری، به تنهایی قادر به مدیریت مناسب شهر نخواهد بود. وی باید اعتقاد عمیق به همکاری، مشارکت و کار تیمی داشته باشد. چه در اداره سازمان شهرداری و چه در مسئولیت بزرگ و چالشی اداره شهر. تعلقات و علایق متفاوت سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی شهردار و همکاران وی، نباید مانع از دراز کردن دست دوستی و همکاری حتی به سوی رقبای سیاسی باشد. شهردار باید به مشارکت و همکاری در سطوح مختلف محلی، ملی و فراملی باورمند و متعهد باشد تا از این طریق بتواند بر چالش‌ های روزافزون شهر غلبه کند.
امید می‌رود اعضای منتخب شوراها به ویژه در پایتخت و شهرهای بزرگ، با دقت و وسواس خاص، کاندیداها و افراد بالقوه موجود برای پست شهرداری را بر اساس ملاک‌ها و شاخص‌های معرفی شده در این نوشتار، ارزیابی و بهترین آن‌ها را انتخاب
کنند.