آسیب‌پذیری متقابل اروپا با تحریم‌های گسترده علیه روسیه

پس از آغاز عملیات نظامی روسیه در اوکراین در پنجم اسفند ۱۴۰۰ (۲۴ فوریه ۲۰۲۲) غربی‌ها به سرکردگی امریکا به این رویداد به منزله فرصتی بی‌همتا برای اعمال فشار‌های همه‌جانبه علیه روسیه و تضعیف آن نگریسته و بی‌سابقه‌ترین تحریم‌های طول تاریخ را علیه مسکو به اجرا گذاشتند. با این حال تحریم‌ها به مثابه شمشیری دولبه است و اجرایی شدن آن‌ها می‌تواند تبعات وخیمی برای بلوک غرب به ویژه اروپا و مخصوصاً آلمان به همراه داشته باشد. در این راستا «رابرت هابک»، معاون صدراعظم و وزیر اقتصاد و انرژی آلمان روز دو شنبه ۲۳ اسفند هشدار داد که تحریم فوری گاز و نفت روسیه می‌تواند بیشتر از ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به مردم آلمان آسیب بزند و بیکاری و فقر گسترده را به همراه داشته باشد. وی پیش‌بینی کرد که اگر کشورش استفاده از نفت و گاز روسیه را متوقف کند، «بیکاری و فقر گسترش خواهد یافت و نیز شاهد مردمی خواهیم بود که نمی‌توانند خانه‌های خود را گرم کنند، مردمی که بنزین برای تأمین سوخت خودروهای‌شان نخواهند داشت.»
اذعان این مقام ارشد آلمانی به آسیب‌پذیری شدید بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا در قبال تحریم‌های روسیه با توجه به واقعیات مرتبط با وابستگی شدید آلمان به انرژی روسیه ابراز شده است. آلمان از مشتریان اصلی نفت روسیه است و بیش از ۳۰ درصد نیاز نفتی خود را از این کشور تأمین می‌کند. همچنین حداقل ۴۹ درصد گاز مصرفی آلمان از روسیه تأمین می‌شود. از آغاز جنگ اوکراین بلوک غرب به سرکردگی امریکا به منظور فشار بر اقتصاد روسیه تحریم‌های بی‌سابقه و همه‌جانبه‌ای را علیه این کشور اعمال کرده است که شامل تحریم‌های اقتصادی، تجاری، پولی و بانکی و ممنوعیت صادرات و واردات است. با این حال درباره تحریم حامل‌های انرژی بین کشور‌های غربی اجماع‌نظر وجود ندارد.
جو بایدن، رئیس‌جمهور امریکا سه شنبه گذشته اعلام کرد که کشورش واردات نفت، گاز و انرژی را از روسیه ممنوع می‌کند. روسیه از تولید‌کنندگان و صادرکنندگان بزرگ نفت و گاز طبیعی و فرآورده‌های مرتبط با آن‌ها است. ویکتوریا نولاند، معاون سیاسی وزیر خارجه امریکا پنج شنبه گذشته در واکنش به تحریم نفت روسیه از سوی ایالات متحده گفت: به دنبال کاهش بهره‌مندی ولادیمیر پوتین از نفت روسیه هستیم تا مجبور به توقف جنگ شود.
با این حال اروپایی‌ها به دلیل وابستگی به نفت و گاز روسیه پاسخ مثبتی به درخواست واشنگتن برای همراهی با امریکا در تحریم انرژی روسیه ندادند. جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت که اروپا در این مورد از واشنگتن پیروی نمی‌کند. با توجه به اینکه روسیه بیش از ۴۰ درصد از گاز و حدود ۳۰ درصد از نفت اروپا را تأمین می‌کند، اگر بروکسل بخواهد تحریم‌هایی را علیه مسکو اعمال کند که مانع دسترسی روسیه به پول حاصل از صادرات گاز و نفت شود، در این صورت مسکو نیز از تدارک این حامل‌های انرژی برای اروپا خودداری خواهد کرد. به ویژه گاز روسیه برای تأمین گرمایش، سوخت نیروگاه‌های برق و نیز مصرف صنایع اروپا اهمیت زیادی دارد، لذا کشور‌های مهم اتحادیه اروپا وارد تحریم روسیه در این عرصه حیاتی و استراتژیک نخواهند شد. در عین حال تا زمانی که روسیه بتواند پول فروش نفت و گاز خود را دریافت کند دلیلی ندارد که بخواهد خود رأساً مبادرت به تحریم نفتی و گازی اروپا کند، چون در این صورت از دسترسی به ارزی که اکنون به‌شدت به آن احتیاج دارد محروم خواهد شد. به طور کلی تحریم‌های ضد روسی جدید غرب شمشیری دولبه است که تبعات جدی علیه اقتصاد و حوزه انرژی این کشور‌ها به ویژه اروپا و امریکا خواهد داشت. کما اینکه با تحریم نفتی روسیه از جانب امریکا بهای بنزین در امریکا به بالا‌ترین حد خود در سال‌های اخیر رسیده است. این تحریم‌ها عامل اصلی روند افزایش قیمت بنزین در امریکا عنوان شده است. روز دو شنبه هر گالن بنزین در امریکا به قیمت ۴ دلار و ۳۲ سنت فروخته شد.
نکته مهم اینکه به‌رغم خودداری اتحادیه اروپا از تحریم نفتی و گازی روسیه، این نهاد اروپایی همگام با امریکا و سایر کشور‌های بلوک غرب سیاست تحریم‌های حداکثری و همه‌جانبه را علیه روسیه اتخاذ کرده است. کشور‌های اتحادیه اروپا روز دو شنبه ۲۳ اسفند در نشستی با هدف قرار دادن برخی افراد و نهاد‌های روسی چهارمین بسته تحریمی علیه مسکو را به تصویب رساندند. در مجموع، اقدامات محدودکننده اتحادیه اروپا اکنون علیه ۸۶۲ فرد و ۵۳ نهاد اعمال می‌شود. در بیانیه‌ای که پس از این نشست منتشر شد، «اورزولا فون درلاین» رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا گفت: اتحادیه اروپا با کشور‌های گروه ۷ برای افزایش فشار بر مسکو همکاری خواهد کرد. بدین ترتیب می‌توان گفت که جنگ اوکراین فرصت بی‌سابقه‌ای را برای نزدیکی دوباره دو سوی اقیانوس اطلس یا همگرایی فرا آتلانتیکی فراهم آورده است.