خطر در کمين سرمايه خريداران استارت آپ ها

حمید رضا خالدی

آرمان امروز: عرضه سهام برخي از شرکتهاي استارت آپي و دانش بنيان در بورس به خاطر شيوه عرضه آنها با ابهاماتي همراه است که مانع از آن شده تا اين مجموعه ها تاکنون در تالار بورس عرضه شوند.
 اين سرنوشت اما تنها مختص به شرکت هاي دانش بنيان يا استارت آپي نيست بلکه هنوز بسياري از ابر شرکت هاي دولتي نيز با چالش هايي در اين زمينه روبرو هستند. شرکت هايي که از مهمترين آنها مي توان به ايران خودرو وسايپا اشاره کرد.
 در سهام اين دو غول استارت آپي حمل و نقل به دليل انچه اختلاف نظر در زمينه نداشتن دارايي مشخص از سوي اين دو شرکت مطرح مي شود و به گفته منتقدان اساسا نرخ گذاري اين شرکت ها بر اساس برند صورت مي گيرد که احتمالا مي تواند در صورت ورشکستگي اين شرکت ها سرمايه خريداران سهام آنها را به مخاطره بي اندازد البته چالش عرضه سهام براي دو خودروساز بزرگ کشور نيز وجود دارد و در حاليکه مدت ها از الزام واگذاري سهام دولت در اين شرکت ها مطرح است اما به دليل شهباتي که در خصوص نحوه قيمت گذاري و همچنين مقاومت هايي که از سوي برخي مسئولان وزارت صمت وجو دارد و احتمالا منافع برخي از سهامداران خاص را به مخاطره مي اندازد همچنان بلاتکليف باقي مانده  است.
اسنپ و تپسي و سهام داران خاص
دو غول استارت آپي خمل و نقل کشور يعني اسنپ و تپسي از جمله شرکتهايي هستند که با وجود آنکه مدتهاست اخباري در مورد عرضه سهام آنها در بورس منتشر شده ، همچنان نتوانسته اند بورسي شوند. گفته مي شود که دليل اصلي اين تاخير آن است که اين شرکت ها دارايي هاي مشخصي ندارند تا براساس آن قيمت گذاري و بعد در بورس عرضه شوند.
با اين حال حسين سعيدي، کارشناس بورس در اين زمينه مي گويد: مشکل عدم عرضه اين شرکت ها در بورس، دارايي هاي آنها نيست. يعني در هيچ کجاي قوانين بورس نيامده که براي پذيرش شرکت ها بايد دارايي هاي آنها از يک حد مشخصي بيشتر باشد. بلکه آنچه براي بورس مهم است تداوم سودآوري و دورنماي وضعيت کاري شرکت و البته صورت هاي مالي و حقوقي آنهاست.
وي اضافه مي کند: اگر هم صحبت از دارايي هاي يک شرکت مي شود مي خواهند ببنند فعاليت اين مجموعه ها چقدر تداوم سودآوري دارد؟
سعيدي تصريح مي کند: اما شرکت‌هاي دانش بنيان و استارت آپي اصولا يک مشکل اصلي براي ورود به بورس دارند. اينکه درمورد نحوه ارزش گذاري دارايي هاي آنها ، اختلاف نظرهاي بسياري وجود دارد. چرا که اين مجموعه ها دارايي چنداني ندارند و دارايي هايشان بيشتر معنوي است. براي همين در مورد اينکه دارايي هاي آنها چگونه بايد ارزش گذاري شود، اختلاف نظرهايي بين مسئولان و کارشناسان وجود دارد.
با اين حال وي نيز معتقد است که بخشي از تاخير در ورود اين شرکت ها به بورس به خاطر مقاومت برخي از سهامداران عمده آن است که از اين واهمه دارند که نکند با ورود اين مجموعه ها به بورس منافع آنها به خطر بيافتاد.
مقاومت هاي پشت پرده
البته در موضوع واگذاري سهام شرکت هاي دولتي به ويژه ايران خودرو و سايپا نيز اما و اگرهاي زيادي همراه است به گونه ايکه  ماه هاست که قرار است سهام ايران خودرو و سايپا نيز در بورس عرضه شوند. با اين حال اين عرضه نيز تاکنون اتفاق نيافتاده است. موضوعي که براساس اخبار منتشر شده در چند ماهه اخير و به گفته مسئولان، دليل آن ، تاخير در قيمت گذاري دارايي هاي اين دو ابر شرکت صنتعي کشور بوده است. گرچه برخي از کارشناسان و مديران نيز مدعي اند که مدتهاست ان نرخ گذاري صورت گرفته است ولي با اين حال هنوز خبري از عرضه سهام انها در بورس نيست!
حدود  يک ماه قبل «اسماعيل غلامي» معاون اسبق سازمان خصوصي‌سازي  به آخرين وضعيت واگذاري سهام ايران خودرو و سايپا اشاره کرده  و گفته بود: بررسي‌ها براي واگذاري ايران خودرو و سايپا انجام و گزارش قيمت گذاري سهام توسط مرکز امور کارشناسان قوه قضاييه آماده شده است.
وي با تاکيد بر اينکه ارزش گذاري آن به مرحله پاياني رسيده است، اظهار داشت: اين گزارش ها توسط مرکز امور کارشناسان قوه قضاييه و از طريق ارزيابي سهام ايران خودرو و سايپا تهيه و آماده تحويل به ايران خودور و سايپا است، باقي تصميم‌گيري‌ها توسط آنها انجام خواهد شد.
وي در ادامه در مورد آخرين وضعيت سايپا و ايران خودرو توضيح داد: در مورد اين واگذاري سوء‌تفاهم‌هايي صورت گرفته است. بايد توجه کرد که سهام مستقيم دولت در سايپا 17 درصد و در ايران خودرو پنج درصد است و در مورد واگذاري اين سهام وزارت اقتصاد تصميم مي‌گيرد.
اما برخلاف نظر وي به نظر مي رسد باز هم عرضه سهام اين دو شرکت بامشکلاتي روبروست جرا که هنوز هيچ اقدامي در اين زمينه آغاز نشده است. در همين خصوص چند روز قبل حسين قربانزاده ، رئيس کل سازمان خصوصي‌سازي در آخرين اظهار نظر رسمي در اين خصوص با بيان اين‌که بزرگترين مانع در واگذاري سهام دولت در سايپا و ايران خودرو وثيقه بودن اين سهام است، اظهار کرد: براي آزادسازي اين وثيقه بارها نامه زده شده است.
وي ادامه داد: از طرف ديگر از آنجايي که اين دو سهام ارزنده هستند براي شيوه واگذاري آن يک کارگروه مشترک بين وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت اقتصاد تشکيل شده و شش جلسه هم برگزار شده است؛ نتيجه اين جلسات به يک سند مشترک ختم شد که حدود 20 درصد آن افتراقي و 80 درصد آن مشترک است.
قربانزاده ادامه داد: هر دو وزارتخانه در اين موضوع اشتراک نظر دارند که بايد قيمت‌گذاري خودرو تا پايان سال به حداقل برسد. پيش‌نيازهاي واگذاري هم مطرح و بر اين موضوع تاکيد شد که هيچ اصلاح ساختاري نبايد مسير واگذاري را مختل کند. يک قفل در سايپا وجود دارد و معتقد هستيم ابتدا بايد يک شرکت زيرمجموعه سايپا واگذار شود تا اين قفل باز شود.
 در اين رابطه حسين سعيدي کارشناس بازار سرمايهمعتقد است که مشکل عرضه سهام ايران خودرو و سايپا در بورس، قيمت گذاري آن نيست.
 وي در اين زمينه مي گويد: اينکه گفته مي شود هنوز قيمت اين دو شرکت مشخص نشده است اصلا درست نيست. چرا که اولا قيمت اين دو شرکت هميشه روي تابلوي تالار بورس مشخص است ، ثانيا منظور ، قيمت گذاري سهام دولت است نه قيمت کل اين کارخانه ها. چون قرار است سهام دولت در اين شرکت ها واگذار شود.
اين کارشناس بورس در ادامه مي گويد: به نظر مي رسد مشکل اصلي در اين مورد قيمت گذاري اين دو مجموعه نباشد بلکه مقاومت هاي مديران دولتي و برخي وزارتخانه ها براي ممانعت از واگذاري سهام دولت باشد.
وي تاکيد مي کند: اصولا هر وقت صحبت از واگذاري عرضه سهام شرکت هاي تحت نظر دولت مي شود تعدادي از مديران ارشد دولتي در برابر آن مقاومت مي کنند گرچه در اين مورد چون عرضه شرکت هاي ايران خودرو و سايپا جزء سياست هاي کلان دولت است، اين مديران نيز دير يا زود بايد اين مساله را بپذيرند و به واگذاري تن دهند. هر چند ممکن است منافع آنها نيز به خطر افتاد.