پیام «13 آبان 57»

محمد زاهدی اصل
در نیمه آبان 1357، دولت شریف امامی نتوانست آشتی ملی حاکمیت را عملیاتی کند، زیرا بی‌تدبیری‌های رژیم پهلوی روز به‌روز بر خشم ملت می‌افزود و آتش انقلاب را برافروخته‌تر می‌کرد. دانشگاه تهران قلب تپنده انقلاب و خیابان‌های اطراف آن مملو از جوانان پرشور بود که با مشت‌های گره کرده شعار استقلال و آزادی سرداده بودند و با پیوستن دانش آموزان به دانشجویان معترض، صحنه بی‌بدیلی از همدلی نسل جوان به نمایش گذاشته شده بود. عوامل رژیم پهلوی تاب تحمل چنین اتحاد شگفت انگیزی را نداشتند و لذا پاسخ آنان را با گلوله دادند، البته با تیراندازی از پشت نرده‌های دانشگاه از سمت خیابان‌های شاه‌رضا (انقلاب) و آناتول فرانس  (قدس) که تعدادی از فرزندان نو‌شکفته میهن را پرپر کرد حریم دانشگاه آنچنان حرمتی داشت که نظامیان جرات ورود به آن جایگاه مقدس را نداشتند. نمایش لحظاتی از چنین فاجعه‌‌ای در اخبار شبانگاهی تلویزیون ملی ایران، چنان خشمی را در مردم برانگیخت که روز 14 آبان، کلان‌شهر تهران با تظاهرات سراسری تبدیل به دود و آتش تمام عیار شد که تاکنون شاهد چنین صحنه‌ای در عمر 77  خود نبوده‌ام. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، روز 13 آبان به‌نام «دانش آموز» نامگذاری گردید، تا نقطه عطف یا سندی از همبستگی و استقامت نسل جوان و نوجوان در رهایی از ظلم و فساد باشد. در آستانه چهل و چهارمین سالگرد این واقعه تلخ ضمن گرامیداشت فرزندان برومند کشورمان که با ارزش‌ترین متای خود، یعنی جانشان را تقدیم ملت کردند، به عنوان شاهدی براین ماجرای خون‌بار، امیدوارم مسئولان ارشد با تجارب پرهزینه تاریخی کشورمان طرحی نو در اندازند و با تدابیر سنجیده خود بستر را برای رافت و مهربانی پدرانه و فراهم ساختن شرایطی برای ابراز اعتراضات و انتقادات آینده سازان جامعه را فراهم کنند و تعامل را جایگزین، تقابل سازند. اصول قانون اساسی (به‌رغم نیازمند اصلاحات) می‌تواند مبنای چنین تعاملی باشد. که با پایبندی عملی به آن و اصول اصل حقوق ملت، دریچه صلح و آشتی بین دولت و ملت، گشود شود و اعتمادی که به‌شدت مورد تخریب قرار گرفته در سایه عملکرد هوشمندانه دولتمردانان ترمیم شود. مسئولان واقعیت‌های رنج آور جامعه و سختی معیشت مردم را ببینید و صدای اعتراض و انتقاد آنها را که طبق قانون اساسی حق آنهاست، بشنوند. در این میان فرصت سواستفاده از احساسات و شور جوانی فرزندانمان را به دشمنان وطن ندهیم. اطمینان داشته باشیم، همان‌طور که خشونت متقابل همدیگر را بازتولید می‌کند، صبوری توام با مهربانی نیز کاهنده هیجانات مخرب و افزایش درک متقابل است. فرصت را از دشمنان این مرز و بوم بگیریم و آشتی ملی را جایگزین رفتارهای پرهزینه سازیم.
استاد بازنشسته مددکاری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی