گام مهم دیگری به سوی آشتی

هادی محمدی – محل اقامت وزیرخارجه کشورمان در پکن و محل نشست مهم وزیران خارجه ایران و عربستان سعودی در باغی بزرگ قرار داشت، با انبوهی از درختان میوه که در بهار پکن به شکوفه نشسته بودند و هوایی لطیف که پیامش آغاز بهار در چین بود، اما این تنها محل نشست ایران و عربستان نبود که نشانه های بهاری زیبا و دلنشین را در خود داشت ، در واقع مذاکرات دو وزیرخارجه که پس از هفت سال و سه ماه از قطع روابط دیپلماتیک انجام می شد در نهایت به بیانیه ای رسید که در آن آغاز بهار دوباره روابط ایران و عربستان به عنوان دو قطب اصلی منطقه و جهان اسلام را نوید می داد؛ بهاری که پیش بینی می شود میوه های شیرینش از جمله کاهش تنش ها بین کشورهای مسلمان منطقه و افزایش روابط فرهنگی و اقتصادی را در ماه های آینده چید . همان طور که در بیانیه پایانی دو طرف بر تسهیل رفت و آمدهای تجار و اقتصادیون ، زوار خانه خدا برای حج عمره و از سرگیری پروازها بین دو کشور تاکید شده و همان طور که فیصل بن فرحان عربستانی گفت وگوها را « ممتاز» توصیف کرد و امیرعبداللهیان ایرانی  « مثبت » خواند . در مجموع به نظر می رسد ایران و عربستان فصلی جدید در روابط تاریخی خود را پیش رو دارند ، فصلی نو همچون بهار دل انگیز پکن که می تواند برای منطقه و جهان اسلام پر برکت باشد .به گزارش خراسان ،سفر کوتاه حسین امیرعبداللهیان به پکن پایتخت چین با هدف گفت وگوی مستقیم با فیصل بن فرحان وزیرخارجه عربستان سعودی پس از آن صورت گرفت که دو کشور در 19 اسفند سال گذشته به یک توافق بزرگ برای عادی سازی روابط دست یافتند .وزیر خارجه کشورمان در حالی در راس یک هیئت سیاسی چهارشنبه شب وارد پکن شد که به دلایلی خاص قرار نبود تا ساعتی قبل از انجام دیدار ، موضوع به صورت رسمی رسانه ای شود، هر چند از دو روز قبل در فضای مجازی انجام این دیدار و مکان آن پخش شده بود . با این حال راس ساعت 11 و با حضور وزیران خارجه ایران و عربستان در محل نشست، ابتدا گفت وگوی دونفری و پشت درهای بسته امیرعبداللهیان و فیصل آغاز شد که حدود 45 دقیقه به طول انجامید، پس از آن دو وزیر در جمع هیئت های خود به گفت وگوها ادامه دادند .محمد کشاورززاده سفیر کشورمان در چین در حاشیه دیدار وزیران امور خارجه ایران و عربستان در پکن در گفت وگو با خراسان در خصوص این دیدار و بیانیه مشترک امضا شده بین حسین امیر عبداللهیان و فیصل بن فرحان اظهار کرد:بر اساس توافق صورت گرفته و بیانیه مشترک امضا شده بین وزیران خارجه ایران و عربستان به زودی سفارتخانه‌های دو کشور در تهران و ریاض بازگشایی می‌شود و روابط به حالت عادی باز می‌گردد.وی در پاسخ به این سوال که آیا زمان مشخصی برای بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور تعیین شده است؟ گفت: برای این موضوع زمان بندی مشخص شده اما فعلا نمی توانم بگویم . حاشیه های سفر  *سفر وزیرخارجه ایران به پکن کمتر از 48 ساعت به طول انجامید که نیمی از آن در پرواز و مراحل پروازی بود. با این حال با توجه به اتفاق مهم این سفر ، می توان از آن به عنوان یک سفر تاریخی با نتایجی تاریخی یاد کرد . *چینی ها در نظم و رعایت مقررات، عالی به نظر می رسند و تقریبا خلاف خودرویی مشاهده نشد البته حضور پر تعداد دوربین های  مدار بسته در خیابان ها نیز بی تاثیر نبوده است . *با وجود سرویس حمل و نقل عمومی عالی شامل اتوبوس و مترو و تراموا در پکن و استفاده گسترده مردم از دوچرخه با این حال ترافیک های وحشتناکی دارد. *مهم ترین مشکل هر فرد خارجی در چین اینترنت است . تقریبا همه سایت ها و شبکه های مجازی خارجی به ویژه غربی در چین فیلتر است و حتی امکان استفاده از گوگل نیز نیست. با این حال چینی ها سرویس های جایگزینی ایجاد کرده اند که اگرچه برای خودشان کافی است، اما برای گردشگران و مسافران خارجی مشکلات بزرگی ایجاد می کند به ویژه برای خبرنگاران که ابزار کارشان اینترنت است . *صبح روز نشست از همه اعضای هیئت آزمایش کرونا به عمل آمد. به نظر می رسد در چین همچنان موضوع کرونا بسیار جدی است تا جایی که تقریبا اکثریت مردم ماسک می زنند . *فرودگاه پکن یکی از بزرگ ترین فرودگاه های جهان است و این را در هنگام فرود هواپیما می شود فهمید به ویژه که عملیات تاکسی هواپیما روی باند حدود نیم ساعت طول کشید .       فرا خبر   سناریوهای دوگانه توافق پکن مصطفی منتظر- اتفاق ارزشمندِ آغاز روابط با سعودی در پی توافق در پکن امری بسیار مهم در وضعیت کنونی منطقه است که به درستی صورت گرفت و امروز قدم‌های بیشتر آن برداشته شد، اما واقعیت دنیای سیاست نمی‌تواند صرفا براساس خوش بینی و نگرش مثبت صورت گیرد؛ از این رو در این متن دو سناریوی خوشبینانه و بدبینانه در این زمینه را مرور می‌کنیم. در سناریوی خوشبینانه، سعودی واقعا از مسیر اشتباه گذشته درس گرفته و سعی دارد   منطقه را آرام کند. همچنین حرکت این کشور به سمت شرق باعث شده تا ابزارهای آن را که همکاری با تمام کشورها و ترک خصومت به ویژه درباره ایران و یمن است، مهیا کند. در این نگاه، سعودی درگیر کردن ایران به داخل کشور و حمایت کامل از اپوزیسیون را کنار گذاشته و در مقابل آرامش در یمن را می‌گیرد.اما در سناریوی بدبینانه (که خود می‌تواند چند مورد باشد اما در این جا یک کلیت را می‌نویسیم) سعودی قصد دارد در دوران انتقال قدرت از سلمان به پسرش، منطقه را آرام نگه دارد و از طرف یمن خیالش راحت باشد. به هر صورت، درگیر شدن در این انتقال قدرت دشوار آن هم زمانی که از طرف بایدن پشتیبانی کامل ندارد ،دشواری بیشتری خواهد داشت، اگر ایران و یمن هم با سعودی درگیر باشند. از طرف دیگر، این توافق باعث زمینه‌سازی صلح در یمن و خروج بن‌سلمان از باتلاق آن خواهد شد و عملا یکی از اهرم‌های اصلی فشار به سعودی را خواهد گرفت. حال این که سعودی اهرم‌های خود را از دست نمی‌دهد و با پشتیبانی پشت پرده از اپوزیسیون و بهانه‌تراشی درباره‌ اینترنشنال، عملا آن ها را حفظ می‌کند. در این نگاه، همکاری کامل اطلاعاتی بین سعودی و صهیونیست‌ها ادامه خواهد داشت و هدف براندازی از درون یا حداقل درگیر کردن ایران به داخل تداوم می‌یابد. همچنین ایران وارد نوعی از سوءتفاهم دیپلماتیک می‌شود که جلوی برخی اقدامات متقابل برای سعودی را خواهد گرفت. بنابراین در سناریوی بدبینانه، بن‌سلمان بدون مشکل بر تخت می‌نشیند، ایران ابزارهای فشارش را از دست می‌دهد و در مقابل سعودی ابزارهای خود را در پشت پرده حفظ می‌کند. البته این نسخه، بدترین حالت در نگاه بدبینانه است و در واقعیت بعید است که تا این حد بد اتفاق بیفتد. اما برای جلوگیری از چنین رخدادی باید ابزارهای فشار را حفظ کرد و تا زمانی که ابزارهای طرف مقابل به صورت کامل و واقعی از دستش خارج نشده، ابزار خود را از دست نداد. نباید تصور کرد که چنین توافقی به سرعت می‌تواند شرایط را عادی کند؛ به ویژه آن که تجربه صدساله دوکشور نشان از آن دارد که اساسا شرایط همکاری واقعی بین این دو امکان پذیر نبوده و نیست. باید سناریویی   مبتنی بر توافق‌های کوتاه مدت و واقعی را تعریف کرد که منافع دو طرف را به یکدیگر پیوند دهد و قابلیت اجرا در زمان کم را داشته باشد. هر فرایندی غیر از این، تبدیل به گزاره‌های کلی و بی ارزش می‌شود که خودبه‌خود مسیر توافق را به سمت نگاه بدبینانه می‌برد.