تازه ترین تحولات در برجام و تبادل زندانیان

آرمان امروز-سرويس ديپلماسي: ودانت پاتل، معاون سخنگوي وزارت خارجه آمريکا روز شنبه در کنفرانسي خبري گفت: روز يکشنبه (23 آوريل) روز ناراحت‌کننده‌ اي براي عماد شرقي و خانواده اش است. آن روز سالروز پنجمين سالي است که عماد در ايران زنداني شد. اين يعني پنج سال است که وي از خانواده خود جدا شده و فرصت جشن‌گيري تولد خود و ديگر سالگردها را از دست داده است. عماد در زندان اوين حبس شده است.
وي با ناعادلانه خواندن بازداشت دوتابعيتي ‌هاي آمريکايي در ايران گفت: ما هيچ اولويتي بالاتر از آزاد کردن آمريکايي‌هايي که در خارج از کشور حبس شده‌اند، نداريم. ما سخت در تلاشيم تا آمريکايي‌ هاي  زنداني در ايران را آزاد کنيم.
پاتل با اين اتهام که از بازداشت توابع خارجي به عنوان اهرم سياسي استفاده مي‌شود گفت، ما بار ديگر از ايران مي‌خواهيم‌ که فورا شهروندان آمريکايي نظير عماد شرقي، مراد طاهباز و سيانک نمازي را آزاد کند.
در برابر اين درخواست وزارت خارجه ايران پيش از اين گفته است براي تبادل زندانيان به طور غيرمشروط و بدون گره زدن آن به موضوعات ديگر آمادگي دارد و حسن نيت خود را با آزاد کردن يک زنداني دو تابعيتي با نگاه به وضعيت وي ثابت کرد.


اين در حالي است که ايران اقدام متقابل و تشويق کننده اي شاهـــد نبوده و اميدوار است دولت آمريکا با همين نگرش انساني گام عملي براي اجراي اين توافق بردارد.
رسانه نزديک به شوراي عالي امنيت ملي نيز اواخر سال گذشته در توييتر نوشت: «سخنگوي وزارت خارجه آمريکا به شکل ضمني گزارش ان بي سي درباره مذاکره براي زندانيان اين کشور و اموال مسدود شده ايران را تاييد کرد. با درخواست واشنگتن و موافقت تهران، مذاکرات غيرمستقيم و نتيجه‌بخش انجام شده اما نهايي شدن توافقات در حال مذاکره نيازمند صداقت و عدم سياسي کاري آن‌هاست.»
از سوي ديگر نيز سخنگوي وزارت امور خارجه به تازگي گفته است که تصريحات تحريک آميز وزير امور خارجه آمريکا در ارتباط با برنامه نظامي ايران صرفا با هدف ادامه بازاريابي براي تسليحات آمريکايي از طريق دامن زدن به پروژه شکست خورده ايران هراسي و اختلاف‌افکني ميان کشورهاي منطقه صورت مي‌گيرد.
سخنگوي وزارت امور خارجه افزود: برخلاف اظهارات نسنجيده وزير خارجه آمريکا، جمهوري اسلامي ايران در چارچوب سياست همسايگي، همواره بر گفت و گو، مشارکت و همکاري منطقه‌اي براي تأمين امنيت و منافع مشترک کشورهاي منطقه به دور از مداخلـــه بيگانگان تاکيد داشته و تحولات مثبت و رو به پيشـــرفت در منطقه نيز در همين راستا مي باشد.
کنعاني تاکيد کرد: برنامه نظامي ايران صرفا جنبه دفاعي و بازدارندگي داشته و عليه هيچ کشوري که انديشه تعرض به ايران را نداشته باشد، نيست.
سخنگوي دستگاه ديپلماسي اقدامات نسنجيده و غلط آمريکا طي دهه‌ ها را منبع ناامني، بي‌ثباتي و جنگ در منطقه دانست و افزود: به نفع اين کشور است که رويکردهاي پراشتباه، مداخله‌جويانه و غيرمسئولانه خود در مسائل کشورهاي منطقه را کنار بگذارد و اجازه دهد روند تقويت ثبات و آرامش با همکاري و مشارکت کشورهاي منطقه به مسير خود ادامه دهد.
در ميانه اين صحبت هاي ديپلماتيک اما اظهارات يک نماينده مجلس ايران در روزهاي اخير نيز جاي تامل دارد. شهريار حيدري، عضو کميسيون امنيت‌ملي و سياست‌خارجي مجلس در رابطه با حاشيه‌هاي برجام که توسط عربستان و اسرائيل ايجاد مي‌شد، گفت: برجام  يک سري حاشيه داشت و حاشيه‌هاي آن هم عربستان و رژيم صهيونيستي بود که باعث تاخير و تعلل رفتار کشورهاي طرف مذاکره در برجام شده بودند.
معتقدم با ترميم رابطه ايران با عربستان و همچنين رابطه عربستان با کشورهاي عربي در منطقه، حاشيه ‌هاي برجام در حال کاهش است و پيش‌ بيني مي‌کنم که روند حاکم بر مذاکرات آينده برجام بهتر شود و نشست آينده برجام با توجه به کاهش تنش هاي موجود و حاشيه ‌ها  نتيجه بخش خواهد بود.
اين عضو کميسيون امنيت‌ملي و سياست‌خارجي تصريح‌کرد:‌ عربستان مي‌ تواند يک واسطه رابطه ما با آمريکا باشد زيرا همان گونه که درگذشته براي مذاکرات برجام مي توانست حاشيه‌ هايي ايجاد کند در حال حاضر هم مي تواند اثرات مثبت بگذارد و با کشورهاي ديگر براي بهبود رابطه ايران مذاکره کند.
 به گفته حيدري، طرف‌هاي برجام پيام ‌هاي مختلفي براي از سرگيري مذاکرات احياي برجام به دولت و وزارت امور خارجه صادرکردند اما از طرف‌ ديگر آمريکا تنها کشوري است که در اين مذاکرات منحصرا عمل مي‌کند. آمريکا تمايل دارد که جمهوري اسلامي ايران براي حل و فصل مشکلاتش مستقيم با آمريکا وارد مذاکره شود؛ منتها جمهوري‌اسلامي با توجه به سابقه و تجربه ‌اي که از آمريکا دارد که دائما از ظرفيت ‌هاي نظام بين ‌المللي  برعليه کشور ما استفاده کرده و کشور متخاصمي بوده است؛ به آمريکا اعتماد ندارد.
ايران نمي تواند براي مذاکره در تنهايي به آمريکا اعتماد کند. بنابراين درخواست ايران اين بود که آمريکا در جمع طرفين مذاکرات برجامي ورود کند. چون اساسا علت تنش‌ها و طولاني شدن مذاکرات و حاشيه هاي برجام برعهده آمريکا است.
وي در پاسخ به اين پرسش که سفر سلطان هيثم، پادشاه عمان به ايران چه کمکي به احياي مذاکرات برجام مي‌کند هم گفت: تمام اين موارد مولفه‌ هاي اثر گذار بر برجام است و ترميم روابط در منطقه هم به نفع منطقه است و هم تنش‌هايي که در برجام وجود داشت و باعث حاشيه‌ هاي بزرگي براي برجام بود کمتر مي‌شود و قطع به يقين  روابط کشورهاي منطقه عربستان با يمن، عربستان با  سوريه، ايران با بحرين، ايران با عربستان باعث مي شود که همه کشورهاي عربي منطقه به ويژه کشورهاي حاشيه خليج فارس دنبال وحدت و رفع تنش‌ها باشند و ديگر بهانه‌اي هم براي حضور کشورهاي فرامنطقه‌اي هم نمي‌ماند.
اين مي تواند فصل جديدي در روابط در  منطقه‌ باشند و خود اين کشورها ديگر دنبال حاشيه ‌سازي نباشند و بلکه بـــراي به سرانجام رسيدن برجام تلاش کنند.
بر همين اساس بسياري از کارشناسان بر اين باور هستند که تبادل زندانيان در اين مقطع زماني مي تواند به عنوان يک کاتاليزور عمل کرده و کمک تا سطح تنش ها ميان ايران و آمريکا کاهش يابد و حتي در آينده نزديک منجر به احياي برجام شود.