دستور رئیسی برای قفل‌‌شکنی از آزادراه حرم تا حرم

مسعود حمیدی/صفحه کلید ما هم مانند جاده‌های مشهد ساییده شد تا یک مطالبه عمومی و به‌حق «زائران علی بن موسی‌الرضا» را به گوش دولتیان برسانیم. نقطه سر خط و می‌نویسیم مجدد اما این بار با چاشنی دستور رئیس‌جمهور؛ جاده‌های مشهد تاب‌وتوان پذیرش این حجم از تردد خودروی حامل زائران امام رضا(ع) را ندارند و مجاوران حریم حرم رضوی هر آن چه در سفره و توان دارند در طبق اخلاص گذاشته‌اند تا شرمنده محبان اهل‌بیت نشوند اما هرگونه کوتاهی در خدمت‌رسانی و خسارت به جان و مال زائرانی که ساعت‌ها در ترافیک و فرسودگی جاده‌های ورودی مشهد مانده‌اند،دین است بر گردن همه. هرسال در مناسبت‌های خاص مشهد پذیرای حضور چندمیلیونی زائران و عاشقان اهل‌بیت است. کلان‌شهر 3.5 میلیون نفری که امروز با بحران جدی آب روبه رو است، حالا جمعیتش به حدود 9 میلیون نفر رسیده. دهه پایانی صفر که می‌شود مشهد قبله عالم می‌شود و دلدادگان اهل‌بیت عصمت و طهارت از اقصی نقاط کشور و کشورهای منطقه راهی حریم حرم رضوی می‌شوند تا در عزای رحلت پیامبر(ص) و شهادت امام رضا(ع) مهمان سفره کرم کریم اهل‌بیت در حریم حرم رضوی شوند. قابل‌تأمل آن که در همین مناسبت‌های خاص است که پایتخت‌نشینان راهی مشهد می‌شوند تا از نزدیک از نحوه خدمت‌رسانی مشهدی‌ها به زائران امام رضا(ع) بازدید کنند و بعد از این که چشم در چشم زائران از مشکلات و کمبودها آگاه می شوند و گزارش مدیران استانی به خصوص استانداران را درباره کمبودها و کسری‌ها دریافت می‌کنند «وعده» می‌دهند. از حق نگذریم برخی وعده‌ها هم جامه عمل پوشیده‌اند اما عمده مطالبه استان «سامان دادن و احیای جاده‌های ورودی کلان‌شهر مشهد» است که حداقل در یک دهه گذشته آن چنان که باید و شاید حق مشهد از پروژه‌های عمرانی و جاده‌ای محقق نشده است  یا به قول تصمیم گیران پایتخت که چند سال پیش می‌گفتند مشهد فعلاً در اولویت نیست یا مشهدی‌ها خودشان یک فکری خواهند کرد اما این جا دیگر از توان و ظرفیت مجاوران مضجع شریف امام هشتم(ع) خارج است و زمان آن رسیده که پایتخت‌نشینان آستین بالا بزنند و پروژه‌های جاده‌ای و ریلی منتهی به مشهد را در اولویت کاری خود قرار دهند. وضعیت مشهد به لحاظ آزادراه در چنین شرایطی است که از جمعیت 40 میلیون زائری که سالانه وارد مشهد می‌شوند حدود 70 درصد با وسیله نقلیه شخصی راهی این کلان‌شهر می‌شوند و در ایام نوروز و مناسبت‌های خاص مذهبی که گاه یک ماه هم به طول می‌انجامد شهر مشهد به‌طور کامل قفل می‌شود و بدتر این‌که برخی ورودی‌های این کلان‌شهر هنوز در حد جاده اصلی با عرض 10 متر باقی‌مانده‌اند. آمارهای رسمی وزارت راه و شهرسازی می‌گوید، استان خراسان رضوی تنها 111 کیلومتر آزادراه دارد و به لحاظ توسعه آزادراهی و بزرگراهی در رتبه 23 کشور قرارگرفته و به‌نوعی با توجه به جایگاه این کلان‌شهر به‌عنوان قطب دوم جمعیت کشور، خراسان رضوی فقیرترین استان به لحاظ توسعه زیرساخت حمل‌ونقل به‌خصوص جاده‌ای است. طی دهه‌های گذشته با تأکیدات رهبر معظم انقلاب بر زیارت آسان و راهبردهای تعیین‌شده نظام، دولت‌ها سعی کرده‌اند این عقب‌ماندگی را به نحوی جبران کنند، مهم‌ترین این تصمیمات تخصیص بودجه زیارت به کلان‌شهر مشهد بود، همچنین چندین پروژه زیرساختی جاده‌ای تعریف و کلنگ زنی شده‌اند. برخی از این بزرگراه‌ها به بهره‌برداری رسیدند، اما مهم‌ترین این پروژه‌ها که دو آزادراه حرم تا حرم و آزادراه مشهد -چناران - قوچان هستند بعد از گذشت 10 سال هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده‌اند. دهه آخر صفر امسال هم پایتخت‌نشینان راهی مشهد شدند تا در جریان کم و کیف خدمت‌رسانی قرار بگیرند. وزیر راه و شهرسازی که متولی این حوزه است به دیدار نماینده ولی‌فقیه در استان رفت و آیت ا... علم الهدی به صراحت اعلام کرد وضعیت خراب جاده‌های خراسان رضوی در هیچ جای کشور وجود ندارد. وزیر کشور نیز اعلام کرد امسال حداقل 5 میلیون زائر وارد مشهد می‌شوند که 80 درصد آن‌ها با خودروی شخصی به این خطه سفرکرده‌اند. اما سوال این جاست که جاده‌های مشهد ظرفیت و توان پذیرش این حجم از خودرو را دارد؟ پاسخ این سؤال قطعاً خیر خواهد بود. یکی از پروژه‌هایی که بیش از 12 سال است کلنگ زنی شده تا بار را از روی شانه‌های نحیف ورودی‌های مشهد بردارد، آزادراه حرم تا حرم است. آزادراه حرم تا حرم با متبرک شدن به نام حرم علی بن موسی‌الرضا (ع) در ابتدای دهه 90 کلنگ زنی شد، اما در این 12 سال حتی یک متر از این آزادراه که در مرزهای جغرافیایی خراسان رضوی جانمایی شده به بهره‌برداری نرسیده است. سال‌هاست که قطعه 33 کیلومتری این آزادراه در حدفاصل مشهد تا نیشابور درگیر وعده دولت‌ها برای تأمین اعتبار است، اما هر بار که در لوایح بودجه اندک اعتباری هم صرف احداث این آزادراه می‌شود، در خارج از جغرافیای خراسان رضوی هزینه می‌شود و در طول این سال‌ها ما شاهد بهره‌برداری این آزادراه از انتها به سمت ابتدا هستیم و قطعات این پروژه در مرزهای خراسان رضوی هیچ‌گاه «اولویت» دولت‌ها نبوده است. پروژه‌ای که با مشارکت قرارگاه خاتم‌الانبیا شروع شد، در سه قطعه تعریف شد؛ قطعه اول قم تا گرمسار، قطعه دوم گرمسار تا سمنان و قطعه سوم سمنان به مشهد. آزادراهی با مسافت 980 کیلومتر که 223 کیلومتر آن در جغرافیای خراسان رضوی واقع‌شده اما در طول عمر سه دولت دهم، یازدهم و دوازدهم باید بگوییم اقدامات برای عملیات اجرایی قطعه آزادراه در خاک خراسان به صفر تمایل داشته است. دقیقاً منطق گریز از مرکز بر این پروژه حاکم است یعنی هرچه قطعه در دست احداث از پایتخت فاصله بگیرد اعتبار کمتری به آن می‌رسد. قطعه اول این پروژه حدفاصل قم تا گرمسار بود که سال 94 به بهره‌برداری رسید. قطعه دوم آن حدفاصل گرمسار تا سمنان است که با سرعت قابل قبولی در حال اجراست اما سهم خراسان رضوی که جزو ضعیف‌ترین استان‌ها از نظر پوشش آزادراهی است، از پروژه‌ای که 12 سال پیش کلنگ زنی شده صفر است. در لایحه بودجه سال گذشته نیز اعتبار 120 میلیاردی برای تکمیل این آزادراه در نظر گرفته‌شده است درحالی‌که برای تکمیل قطعه مشهد تا نیشابور این پروژه به طول 33 کیلومتر بیش از 1500 میلیارد تومان اعتبار نیاز است. آن‌هم در شرایطی که تاکنون پیشرفت فیزیکی این قطعه کمتر از 20 درصد بوده است. آن‌طور که معاون عمرانی استاندار خراسان رضوی می‌گفت؛ در 10 سال گذشته رابطه استان با وزارت راه «دچار خدشه» شده بود و حداقل درباره این پروژه تکمیل قطعه مشهد تا نیشابور جزو اولویت‌های این وزارتخانه نبوده که در دولت سیزدهم در حال التیام است، اما حقیقت ماجرا آن است که خروجی این وعده‌ها  اگر هم اعتبار ناچیزی بوده صرف تکمیل قطعات دیگر این آزادراه خارج از محدوده جغرافیایی خراسان رضوی شده است. 9 ماه پس از مهلت 6 ماهه وزارت راه بهار سال گذشته رئیس‌جمهور به خراسان رضوی سفر کرد و یکی از مهم‌ترین مصوبات این سفر فرصت 6 ماهه‌ای بود که به وزارت راه و شهرسازی داده شد تا پروژه آزادراه حرم تا حرم تعیین تکلیف شود و وزیر راه باید نحوه تأمین اعتبار و تکمیل این پروژه را به هیئت دولت گزارش دهد اما از این مهلت 6 ماهه بیش از 9 ماه گذشته است و تقریباً خروجی عملیاتی برای تکمیل قطعه 33 کیلومتری این آزادراه در حدفاصل مشهد تا نیشابور اجرایی نشده است هرچند صحبت‌ها از تأمین منابع تکمیل پروژه از طریق تهاتر نفت یا جذب مشارکت بانک‌ها به میان آمده است اما حداقل روی زمین تاکنون خروجی دیده نشده است و تنها وعده و دستور پایتخت‌نشینان برای تکمیل این پروژه خبری شده است. ماموریت صریح رئیس جمهور به معاون اجرایی امسال دهه آخر صفر متفاوتی در مشهد رقم خورده و مشهدی‌ها برای پذیرایی از زائران سنگ تمام گذاشتند. روز جمعه همزمان با دهه آخر صفر رئیس‌جمهور وارد مشهد شد و بعد از دیدار با خانواده شهدای امنیت کشور و بازدیدهای معمول، بعد از شرکت در نماز جمعه این شهر در دیدار با مدیران کشوری، استانی و دستگاه‌های خدمت رسان به زائران رضوی که در تالار ولایت حرم مطهر رضوی برگزار شد اظهار کرد: آزادراه حرم تا حرم جزو اولویت‌های مهم ماست و معاون اجرایی آقای منصوری زمان‌بندی پروژه را در سطح ملی پیگیری کنند تا این خدمت برای زائران امام رضا (علیه‌السلام) تسریع شود. به گزارش روابط عمومی استانداری خراسان رضوی، آیت‌ا... رئیسی در این دیدار افزود: ما به‌عنوان مسئول وظیفه‌داریم تدارک لازم را برای انجام یک زیارت ارزان، آسان، دلنشین و سازنده ببینیم و فراهم آوردن چنین زیارتی وظیفه ماست. وی ادامه داد: دهه آخر صفر یکی از قله‌های زیارت است و همان‌طور که امروز مدیران ملی نیز برای این خدمت‌رسانی بسیج شده‌اند در سایر ایام اوج حضور زائران نیز باید چنین اقداماتی برنامه‌ریزی شود. رئیس‌جمهور بر پیگیری مصوبات کارگروه ملی زیارت تأکید کرد و گفت: باید نیازهای مشهد و زائران را به‌درستی احصا کنیم و برای رفع آنان برنامه زمان‌بندی مشخصی داشته باشیم. رئیسی یکی از این نیازها را احداث پارکینگ‌های جدید در مسیرهای منتهی به حرم مطهر دانست و اظهار کرد: برای احداث حداقل چهار پارکینگ در مسیرهای منتهی به حرم مطهر رضوی به یک بررسی فوری نیاز داریم. در استان کارگروهی تشکیل و مکان‌یابی لازم در یک فرصت یک‌ماهه انجام شود. وی اذعان کرد: دراین‌باره با تأکید بر حضور بخش خصوصی و پس‌ازآن پای‌کار آمدن ظرفیت زمین‌ها و امکانات دستگاه‌ها، سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها، آستان قدس و شهرداری کار مکان‌یابی و سپس اجرای پروژه در دستور کار قرار گیرد. رئیسی توضیح داد: مسئله حمل‌ونقل و تسهیل زیارت برای مردم دارای اولویت است و باید در حوزه ناوگان هوایی، ریلی و زمینی در مشهد ظرفیت‌ها تقویت شود. شهر فرودگاهی که استاندار خراسان رضوی درباره آن نکاتی را گفتند جزو نیازهای استان است و لازم است این کار تسریع شود. وی خاطرنشان کرد: ازنظر ما قطار سریع‌السیر تهران -مشهد از اولویت‌های کشور است. استاندار خراسان رضوی پیگیری‌های خوبی دراین‌باره داشتند. پیگیری بودجه و اعتبارات آن انجام می‌شود ولی وزارت راه و شهرسازی آن را در چند جبهه باید پیگیری کند. این جزو کارهای ضروری است. رئیس‌جمهور بیان کرد: همان‌طور که گزارش دادند بیش از ۸۰ درصد زائران مشهد از طریق جاده‌ها به زیارت مشرف می‌شوند و لزوم تسریع پروژه آزادراه حرم تا حرم بر کسی پوشیده نیست. همان‌طور که آقای نظری تأکید کردند این پروژه درصورتی‌که به نتیجه برسد می‌تواند بستر بسیاری از ترددهای زمینی باشد. وی تأکید کرد: باید زمان‌بندی لازم انجام شود تا مأموریت بخش‌های مختلف در ارتباط با پیشبرد این پروژه نیز مشخص شود. حتماً معاون اجرایی آقای منصوری زمان‌بندی پروژه را پیگیری کنند. هرچند این دستور رئیس‌جمهور را باید به فال نیک گرفت اما فروردین سال گذشته نیز رئیس‌جمهور در قالب مصوبات سفر برای وزارت راه و شهرسازی مهلت 6ماهه درباره این آزادراه تعیین کرده بود که در عمل تحرکی رخ نداد لذا باید امیدوار باشیم که این بار دولتیان این دستور رئیس‌جمهور را بر زمین نگذارند و آن چه برای آن‌ها تعیین تکلیف شده را انجام دهند تا در مناسبت خاص بعدی مجدد شانه‌های جاده‌های ورودی مشهد شرمنده زائران و محبان علی بن موسی‌الرضا نشوند.