تامل بیشتر در قبال عربستان

طی چهار سال گذشته به‌رغم رویکرد تعاملی دولت روحانی نسبت به عربستان، ریاض دست به اقدامات نامطلوب بسیاری علیه ایران زد و اکنون نیز در صدور ویزا برای دیپلمات‌های کشورمان جهت استقرار در این کشور برای رسیدگی به وضعیت کنسولی حجاج ایرانی تعلل می‌کند. به نظر تمامی اقدامات سال‌های اخیر و امروز عربستان دلیل محکمی است برای آنکه ایران اندکی بیشتر نسبت به مواضع خود در قبال این کشور همسایه تامل‌ کند. از سویی تهران ‌می‌تواند با عربستان تعامل داشته باشد، اما نباید روابط و تعامل مطلوب را از این کشور تکدی کند، زیرا عربستان با وجود آن همه اقدامات و رفتارهای منفی خود طی سال‌های اخیر حج را تحریم کرد. امروز ایران در شرایطی قرار گرفته است که دور تا دور در محاصره رفتارهای عربستان قرار دارد. ایران باید منافع خود را در اولویت قرار دهد و بررسی ‌کند ‌که چه موقعیت و موضعی به نفع او خواهد بود اما نشان دادن موضع ضعف در برابر عربستان نه تنها صحیح نیست، بلکه حتی به زیان ایران است، زیرا در حالی که پادشاه و وزیر امورخارجه عربستان رفتار نامطلوبی دارند، ضرورتی ندارد که حتی‌ گروه کنسولی و دیپلمات‌های ایرانی به این کشور بروند و اهانت‌ها و توهین‌های بیشتری به ایران شود. اقدام مطلوب این است که حتی جلو اعزام هیات کنسولی ایران به عربستان گرفته شود تا اجازه جنایت دیگری به ریاض داده نشود. عربستان جنایت‌های بسیاری در جهان و منطقه انجام داد و داعش را به وجود آورد، اما اکنون می‌گوید که داعش را ایران به وجود آورده! بنابراین در چنین وضعیتی دلیلی وجود ندارد که ایران با عربستان تعامل کند، بهتراست که تهران روابطش را با کشورهای قدرتمند جهان تقویت کند تا عربستان به خود اجازه ادامه چنین رفتاری را ندهد. عربستان با ایران اختلاف ایدئولوژیک دارد و ایران نیز از آغاز بر مواضع ایدئولوژیک خود پافشاری کرده است به همین دلیل کشورهای اهل تسنن منطقه همگی به سمت عربستان تمایل‌ دارند و کشورهای هوادار ریاض را تشکیل می‌دهند. پاکستان با عربستان روابط نظامی دارد، در افغانستان عملا سلطه پشتونی حاکم است، ترکیه هم رفتار کجدار و مریزی نسبت به ایران دارد. کویت نیز به سمت ریاض تمایل دارد. بنابراین اگر خواهان بهبود روابط خود با کشورهای همسایه هستیم باید همه کشورهای منطقه در مواضع خود بازنگری کنند. تلاش دولت در بهبود روابط خارجه با کشورهای همسایه چندان فعالانه نیست و در برخی زمینه‌ها اثرگذاری کسانی که به دولت انتقاد وارد می‌کنند بیشتر از حد بوده و علاوه بر آن اصرار می‌ورزند که دولت کاره‌ای نیست. تا زمانی که دیپلماسی دولت فعالانه و موثر باشد می‌توان در رابطه با کشورهای همسایه کاری از پیش برد و در صورت ضعف و سستی کاری از پیش نخواهد رفت. باید در نظر داشت که توسعه اقتصادی و برخی مسائل دیگر منوط به این است که از حالت مخاصمه و رویارویی و تنش خارج شویم. امروز تا جایی که امکان دارد و مطابق منافع ملی محسوب می‌شود نباید دنبال افزایش تنش و رویارویی رفت، به ویژه اکنون که تهران در سوریه و عراق دست پیش دارد زمان مطلوبی است برای اینکه تنش‌زدایی در منطقه را پیش ببریم و با تعامل، عامل اصلی تشنج در منطقه را در نقطه ضعف قرار دهیم. در غیر این صورت همچنان اختلافات بر سر جای خود باقی می‌ماند و دشمنان این کشور تلاش می‌کنند ایران را به‌تدریج ضعیف کنند.
* تحلیلگر مسائل بین‌الملل