پایتخت سالم در گرو ساخت 110 مرکز سلامت
[ لیلا مهداد] منطقه 19 تهران بیمارستان ندارد، این در حالی است که طبق آخرین آمارها 64هزار خانوار در محلات بهمنیار، خانی‌آباد شمالی، خانی‌آباد جنوبی و خانی‌آباد نو، عبدل‌آباد، شکوفه، شریعتی شمالی و شریعتی جنوبی، نعمت‌آباد، دولتخواه شمالی، دولتخواه جنوبی، شهید کاظمی و در این منطقه زندگی می‌کنند. مشکل کمبود فضای درمانی در تهران، تنها در منطقه 19 خلاصه نمی‌شود، چون «علیرضا زاکانی»، شهردار تهران در مورد پایین بودن سرانه مراکز درمانی در تهران گفته بود: «وضعیت تهران در بخش بهداشت و درمان مناسب نیست.» هرچند به گفته «علاءالدین ازوجی»، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران، جمعیت این استان بیش از 14میلیون نفر و جمعیت اتباع بیش از 2میلیون و 700هزار نفر برآورد شده است. «علاءالدین ازوجی» با اشاره به اینکه استان تهران یکی از متراکم‌ترین استان‌های کشور است، گفت: «استان تهران در حوزه بهداشت، درمان، آموزش و فرهنگ، ضعیف‌ترین سرانه‌ها را به خود اختصاص داده است.» به گفته «ازوجی»، 11هزار و 695 تخت در بیمارستان‌های دولتی و 27هزار و 500 تخت در بیمارستان‌های خصوصی و سایر نهادها در استان تهران وجود دارد.
باید سرانه تخت به 2.5 برسد
بنا به گفته‌های «سعید کریمی»، معاون درمان وزارت بهداشت، سرانه تخت در ایران در حال حاضر ۱.۸۸ تا ۱.۸۹ است و تا رسیدن به عدد ۲.۵، فاصله زیادی داریم. بنابرنظر «کریمی»، سرانه تخت در کشورهای منطقه حدود 3 است. در اروپا حدود 5 و در کره و ژاپن این عدد به 10 می‌رسد. به گفته او برای رسیدن به استانداردهای جهانی در بحث درمان باید به سرانه 2.5 تخت برسیم.
یک بیمارستان صد تختخوابی 300میلیارد تومان هزینه دارد
البته «بهروز رحیمی»، معاون توسعه وزارت بهداشت، پیش از این گفته بود: «هزینه تمام‌شده ساخت و تجهیز بیمارستان به‌ازای هر تخت بیمارستانی 3میلیارد تومان است.» «بهروز رحیمی» اعلام کرده بود: «برای ساخت 10هزار تخت بیمارستانی در سال 1401 حدود 30هزار میلیارد تومان هزینه شده بود.»
«رحیمی» با اشاره به اینکه به‌ازای هر یک تخت بیمارستانی 100 مترمربع فضا نیاز است، گفته: «ساخت هر مترمربع، 15میلیون تومان هزینه دارد، یعنی به‌ازای هر تخت بیمارستانی به 1.5میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم و به همین میزان نیز هزینه تجهیز تخت‌‌ها می‌شود، به عبارت دیگر، یک بیمارستان صد تختخوابی 300میلیارد تومان هزینه دارد.»
سرانه سلامت تهران نسبت به برخی از شهرها و استان‌های کشور مطلوب نیست
بنا به گفته‌های «سوده نجفی»، عضو هیأت‌رئیسه شورای اسلامی شهر تهران به «شهروند»، تهران به دلیل پایتخت‌بودن از برخی از بیمارستان‌های مجهز و پیشرفته برخوردار است، بنابراین هموطنان از سایر استان‌ها و شهرها برای انجام امور درمانی به تهران مراجعه می‌کنند.
بنابرنظر «سوده نجفی»، همین موضوع باعث شده این تصور بین شهروندان ایجاد شود که وضعیت سلامت شهر تهران نسبت به همه شهرها و استان‌های کشور مطلوب است.
«نجفی» با اشاره به اینکه بر اساس آمارهایی که از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ارائه شده، متاسفانه سرانه سلامت شهر تهران نسبت به برخی از شهرها و استان‌های کشور مطلوب نیست، می‌گوید: «شهر تهران با کمبود بیش از 110 مرکز جامع سلامت مواجه است.»
34 بیمارستان تنها در منطقه 6 تهران!
رئیس کمیته سلامت شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به گزارش‌ها و آمارهایی که از وضعیت بهداشتی و درمانی مناطق 22گانه شهر تهران ارائه شده به «شهروند» می‌گوید: «مناطق شهر تهران به دو دسته دسترسی خوب و دسترسی ضعیف به مراکز بهداشتی و درمانی تقسیم شده‌اند. در این میان، منطقه 6 تهران با 34 بیمارستان بیشترین بیمارستان را بین مناطق شهر تهران دارد، همچنین در این منطقه 183 درمانگاه، 216 داروخانه و 222 درمانگاه فعال است.»
بنا به گفته‌های «سوده نجفی»، ضعیف‌ترین منطقه شهر تهران، منطقه 19 است. متاسفانه هیچ بیمارستانی در این منطقه وجود ندارد و تنها 24 درمانگاه، 50داروخانه و 8 آزمایشگاه در این منطقه فعالیت می‌کنند.
«نجفی» با اشاره به اینکه جمعیت منطقه 19 نسبت به منطقه 6 از افزایش قریب به 10هزار نفری برخوردار است که همین امر نشان‌دهنده بی‌توجهی نهادهای مربوطه به مناطق جنوب تهران است، ادامه می‌دهد: «مناطق 9، 17 و 21 از دیگر مناطق شهر تهران هستند که تنها یک بیمارستان در این مناطق فعالیت می‌کند و سرانه مطلوبی ندارند.»
با افتتاح بیمارستان‌های اسلامشهر جدید، ورامین و شهریار به زودی سرانه تخت بیمارستانی در تهران را افزایش خواهند یافت
البته وزیر بهداشت تیر 1402 با اعلام این خبر که بیمارستان‌های شهریار، اسلامشهر و ورامین به زودی افتتاح خواهند شد، گفته بود: «با گشایش بیمارستان‌های جدید سرانه تخت بیمارستانی در تهران به‌ازای هر هزار شهروند به دو تخت افزایش خواهد یافت.» آبان 1402 بیمارستان شهریار بعد از 34 سال انتظار افتتاح شد. بیمارستان ورامین قرار است دهه فجر 1403 افتتاح شود. البته در مورد بیمارستان اسلامشهر هم فروردین 1403 «حسین قناعتی»، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران، اعلام کرد: «ساخت بیمارستان اسلامشهر با پیشرفت بیش از 90درصد در حال انجام است و برای تکمیل آن به 500میلیارد تومان اعتبار دیگر نیاز است.»
در مناطق 2، 18 و بهشت زهرا (س) درمانگاه‌هایی نیز در حال ساخت هستند
عضو هیأت‌رئیسه شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به اینکه مدیریت شهری از ادوار گذشته برای کمک به وضعیت بهداشت و درمان شهر تهران اقدام به راه‌اندازی مراکز درمانی کرده است، به «شهروند» می‌گوید: «هدف از راه‌اندازی این مراکز این بوده که علاوه بر ارائه خدمات به پرسنل شهرداری تهران، شهروندان هم امورات درمانی خود را در این مراکز پیگیری کنند.»
«سوده نجفی» با تاکید بر این مسئله که در حال حاضر شرکت شهر سالم که متعلق به شهرداری تهران است، در 17 منطقه از شهر تهران 19 درمانگاه فعال دارد، ادامه می‌دهد: «البته در دو منطقه 4 و 19 به دلیل جمعیت مناطق و کمبودهای موجود اقدام به راه‌اندازی 2 درمانگاه کرده است.»
بنابرنظر «نجفی»، شرکت شهر سالم در پنج منطقه از شهر تهران فاقد درمانگاه است، البته در مناطق 2، 18 و بهشت زهرا (س) این درمانگاه‌ها در حال ساخت هستند و امیدواریم تا پایان دوره ششم مدیریت شهری شاهد بهره‌برداری از این درمانگاه‌ها باشیم.»
انتظار می‌رود دولت و مجلس جهت جبران این عقب‌ماندگی اقدام جدی داشته باشند
هرچند رئیس کمیته سلامت شورای اسلامی شهر تهران عنوان می‌کند: «با توجه به سرانه نامطلوب بهداشتی و درمانی شهر تهران از دولت و مجلس شورای اسلامی انتظار می‌رود تا نسبت به برنامه‌ریزی و تخصیص اعتبارات جهت جبران این عقب‌ماندگی اقدام جدی داشته باشند.»
به گفته «سوده مجفی»، نهادهایی همچون ستاد اجرایی فرمان امام خمینی(ره) و بنیاد مستضعفان در راستای ماموریت‌های خود می‌توانند به افزایش سرانه سلامت شهر تهران با اولویت مناطق کم‌برخوردار و جنوب شهر اقدام کنند.
137 بیمارستان در اولویت مقاوم‌سازی
علاوه بر اینکه پایتخت از پایین بودن سرانه مراکز درمانی رنج می‌برد که طبق آمار وزارت بهداشت، نیمی از بیمارستان‌ها نیز ناایمن و غیرمقاوم هستند. بنابر گزارش «آنا»، قدیمی بودن بنا، یکی از علت‌های ناایمن و غیرمقاوم بودن بیمارستان‌ها عنوان شده است. البته اغلب بیمارستان‌های ناایمن در محله‌های قدیمی شهر مانند مناطق 7، 11، 10 و 12 قرار دارند. هرچند «غلام‌عباس ترکی»، معاون حقوق عامه دادستان کل کشور، هم چند روز پیش در واکنش به این مسئله گفته: «طبق آخرین داده‌های به‌‌دست آمده از مطالعاتی درخصوص بیمارستان‌های ناایمن تهران، حدود 40درصد از بیمارستان‌های دولتی (زیرمجموعه وزارت بهداشت) قبل از سال 1350 و حدود 30درصد بین سال‌های 1350 تا 1369 ساخته شده‌اند.» به گفته «ترکی»، با در نظر گرفتن شاخص‌هایی نظیر سال ساخت، مساحت زیربنا، تعداد طبقات و... تاکنون 53 بیمارستان در گروه آسیب‌پذیری خیلی زیاد و 84بیمارستان در گروه با آسیب‌پذیری زیاد قرار گرفته‌اند. بنابرنظر معاون حقوق عامه دادستان کل کشور، از مجموع تعداد این دو گروه (137 بیمارستان) در اولویت اول مقاوم‌سازی قرار دارند.
مریض‌خانه دولتی؛ نخستین بیمارستان تهران و ایران
ناظم‌الاطباء در سال 1290 هجری قمری، اولین بیمارستان تهران و ایران را با نام «مریض‌خانه دولتی» در میدان حسن‌آباد و در محله‌ای به نام هشت گنبد، تاسیس کرد. این «مریض‌خانه دولتی» ابتدا با 400 تخت با سه ساختمان مجزا تاسیس شد و خدمات‌رسانی کرد. بر اساس اسناد موجود، در یکی از ساختمان‌های بیمارستان در یک سال اول تاسیس بیش از 2500 بیمار درمان شدند. «مریض‌خانه دولتی» پس از چندی و در سال 1319 به پاس زحمات پدر طب ایران به بیمارستان سینا تغییر نام داد.
ماهیت خدمات مراکز درمانی عادلانه نیست
به گفته «ناهید خداکرمی»، رئیس کمیته سلامت شورای شهر پنجم، به «شهروند» در شورای پنجم پروژه‌ای برای تدوین سلامت کلانشهر تهران کلید خورد که براساس آن قرار بود، نیازهای سلامت شهروندان مناطق و محلات مختلف تهران مشخص شود، هرچند با پایان کار شورای پنجم این طرح ناتمام ماند.
«ناهید خداکرمی» ادامه می‌دهد: «طبق داده‌های اولیه استخراج‌شده از این پروژه، متاسفانه دسترسی به خدمات سلامت در مناطق مختلف تهران عادلانه نیست.» بنابرنظر «خداکرمی»، خدمات درمانی از بُعد ماهیت، خدمات منطبق با نیاز شهروندان ساکن در هر منطقه نیست.
نیاز بهداشتی شهروندان تهرانی در هر منطقه متفاوت است
«خداکرمی» با تاکید بر اینکه نیاز شهروندان تهرانی در هر منطقه متفاوت است، می‌گوید: «برای مثال نیازهای خدمات بهداشتی-درمانی ساکنان منطقه یک با ساکنان منطقه 12 یا 21 تهران یا مناطق جنوب‌غربی تفاوت چشمگیری دارد.»
رئیس کمیته سلامت شورای شهر پنجم ادامه می‌دهد: «ممکن است افرادی که ساکن شمال تهران هستند، بیشتر با مشکلاتی نظیر چاقی و دیابت مواجه باشند یا در منطقه 3 نیاز به خدمات سالمندی و مشکلات ناشی از تنهایی بیشتر باشد. در مناطق کم‌برخوردار نظیر جنوب شهر سوءتغذیه، آسیب‌های اجتماعی، حوادث ترافیکی و خشونت‌های خیابانی بیشتر دیده می‌شود، بنابراین هرکدام از این مناطق نیازمند دریافت خدمات سلامتی متناسب با نیازهای‌شان هستند. این در حالی است که ماهیت خدماتی که در مراکز بهداشتی یا در خانه‌های سلامت شهرداری به شهروندان مناطق 22گانه تهران ارائه می‌شود، یکسان است و به‌عبارتی محله‌محور و منطبق با نیازهای هر منطقه و محله نیست.»
پراکندگی مراکز درمانی هم عادلانه نیست
«ناهید خداکرمی» با تاکید بر اینکه پراکندگی مراکز درمانی هم عادلانه نیست، به «شهروند» می‌گوید: «تراکم بیمارستان‌های خصوصی در منطقه 2 تهران بسیار بالاست، بنابراین علاوه بر اینکه دسترسی شهروندان سایر مناطق به مراکز درمانی این منطقه آسان نیست، سبب‌شده تا معابر و بزرگراه‌های منتهی به این منطقه با ترافیک بالایی مواجه باشند که رفت‌وآمد شهروندان و بیماران در اغلب ساعات با مشکل راهبندان‌های طولانی همراه است.»
مجوزهایی که بدون مطالعه و نیازسنجی صادر شدند
به گفته رئیس کمیته سلامت شورای شهر پنجم، برخی از مناطق تهران نه‌تنها دسترسی به مراکز درمانی خصوصی ندارند، حتی بیمارستان دولتی در منطقه محل سکونت‌شان هم نیست.
«ناهید خداکرمی» با اشاره به اینکه مناطق 19، 10 و 9 تهران بیشترین کمبود را در دسترسی به مراکز درمانی به‌خصوص بیمارستان دارند، به «شهروند» می‌گوید: «مراکز درمانی به تناسب جمعیت مناطق ساخته نشده‌اند.»
«خداکرمی» ریشه این مسئله را در مجوزهایی که شهرداری‌ها می‌دهند، می‌بیند و ادامه می‌دهد: «در دو دهه گذشته تعداد زیادی مجوز برای ساخت بیمارستان خصوصی بدون مطالعه میدانی و نیازسنجی و در نظر گرفتن شرایط و نیاز مناطق و تراکم جمعیتی صادر و ساخته شده و در برخی مناطق فضاهای اختصاصی به ساخت بیمارستان خالی مانده است یا تغییر کاربری داده شده‌اند.»
در صدور مجوز ساخت مراکز درمانی به مناطق محروم تهران نگاه ویژه داشته باشید
رئیس کمیته سلامت شورای شهر پنجم با اشاره به اینکه با توجه به روند افزایش بیماری‌های غیرواگیر و سالمندی جمعیت، ما به دنبال ساخت پردیس سلامت در حاشیه شهر تهران بودیم، به «شهروند» می‌گوید: «در این پردیس قرار بود مراکز توانبخشی، درمانی، خانه سالمند، امکانات فرهنگی - ورزشی مرتبط با ارتقای کیفیت زندگی و... در نظر گرفته شود. هرچند زمین مناسب برای اجرای طرح شهرک سلامتی پیدا نشد، چراکه اولویت مالکان برج‌سازی و شهرداری‌ها فروش تراکم است و سرمایه‌گذاری در حوزه سلامت جذابیتی ندارد.»
«ناهید خداکرمی» با اشاره به اینکه منطقه 22 گزینه خوبی برای احداث پردیس سلامت شهر تهران بود، ولی ساخت برج‌های مسکونی و تجاری فضایی برای اجرای پروژه شهرک سلامتی باقی نگذاشت، می‌گوید: «به شهرداری و وزارت بهداشت پیشنهاد می‌دهیم در صدور مجوز ساخت و تاسیس مراکز درمانی به مناطق محروم شهر تهران نگاه ویژه داشته باشند.»
سند سلامت و سند چشم‌انداز 1404 مغفول مانده
رئیس کمیته سلامت شورای شهر پنجم با اشاره به اینکه آزاردهنده است که در محیط‌های بیمارستانی شاهد احداث پارکینگ و ساختمان‌های جدید هستیم، به «شهروند» می‌گوید: «فضای سبز بیمارستان‌ها برای رفاه و آرامش و کاستن از رنج و استرس بیماران و تلطیف هوا طراحی شده‌اند، اما ساخت‌وسازهای بعضا بی‌رویه و بدون مجوز نشان از آن دارد که آنچه اهمیت دارد، درمان بیماری است و بیمار و نیازهایش اهمیت چندانی ندارد.»
او با اشاره به اینکه با وجود شرایط شهر تهران ساخت بیمارستان در مناطقی که کمبود دارند بهتر از گسترش و ساخت‌وساز در بیمارستان‌های موجود است، ادامه می‌دهد: «متاسفانه ما به کارهای زودبازده علاقه داریم و بدون آینده‌نگری و در نظر گرفتن نیازهای فردای جامعه، اقداماتی انجام می‌دهیم که منطبق با شرایط حال و آینده نیست، درست مانند سرنوشت سند چشم‌انداز 1404 که به همین درد دچار شده و هنوز به اهداف آن نرسیدیم، زیرا هر مدیری به سلیقه خودش برنامه‌ها را تغییر می‌دهد. در مورد ساخت‌وساز در محوطه بیمارستان‌ها هم بعضا شهرداری همراه می‌شود، بنابراین شاهد بی‌نظمی در ساخت‌وسازهای مراکز درمانی هستیم و راه تنفس شهروندان بیمار هر روز تنگ‌تر می‌شود.»
