حسین قاسمی‌نژاد=کارشناس ارشد راه و ترابری

اگر یکى از پایه‌هاى مهم اجتماع متمدن را نظم و قانونمدارى بدانیم متوجه مى‌شویم آشفتگى عبور و مرور تا چه میزان از درجه اعتبار فرهنگ ترافیک جامعه‌مان مى‌کاهد. یکی از این آشفتگی‌ها که در سطح شهرها وجود دارد پیاده‌روها هستند. پیاده‌روها محلی برای تفریح و پیاده‌روی هر شهروندی محسوب می‌شوند، اما در برخی از شهرها ماهیت اصلی پیاده‌روها کمرنگ شده و اکثر معابر پرتردد شهری، این امکان را به عابر نمی‌دهد که بتواند از پیاده‌رو به‌راحتی و بدون هیچ مشکلی رفت و آمد کند و اولویت با کسی است که سواره است و به‌راحتی و بدون هیچ‌گونه دغدغه‌ای با موتورسیکلت از پیاده‌رو رفت و آمد می‌کند، همچنین به‌راحتی وسیله نقلیه خود را در پیاده‌رو پارک می‌کند یا در بسیاری از معابر کسبه نیز اجناس مغازه خود را در پیاده‌روها به نمایش می‌گذارند.
باید به این نکته توجه داشت که یکی از راه‌های کاهش ترافیک در شهرها و تشویق مردم برای عدم‌استفاده از وسیله نقلیه شخصی، داشتن پیاده‌رو مناسب، جذاب و عریض برای رفت و آمد
آنهاست، اما متاسفانه در شهرهای ما هنوز بستر پیاده‌روها به حد مطلوب نرسیده است. از سوی دیگر پیاده‌روها به‌دلیل داشتن اختلاف سطح، شیب‌های نامناسب و غیراستاندارد و استفاده نکردن از کفپوش‌های مناسب، همچنین عدم‌روشنایی، مبلمان شهری را زشت و جذابیت استفاده شهروندان از آن را پایین آورده است.
پیاده‌روها جزء دارایی‌های عمومی شهروندان محسوب می‌شوند. طبق ماده 101 قانون شهرداری، معابر و شوارع عمومی که در اثر تفکیک اراضی احداث می‌شوند متعلق به شهرداری است و شهرداری در قبال آن به هیچ عنوان وجهی به صاحب آن پرداخت نخواهد کرد. از سوی دیگر طبق تبصره 6 ماده 96 قانون شهرداری، اراضی کوچه‌های عمومی، میدان‌ها و پیاده‌رو خیابان‌ها و به‌طور کلی معابر و مسیر رودخانه‌ها و نهرها و مجاری فاضلاب شهرها و باغ‌های عمومی وگورستان‌های عمومی و درخت‌های معابر عمومی واقع در محدوده هر شهر که مورد استفاده عموم است ملک عمومی محسوب و در مالکیت شهرداری است. در واقع شهرداری موظف است از معابر به‌عنوان یک ملک عمومی حفاظت کند و همواره آن را برای استفاده عموم آماده نگه‌داشته و از تجاوز اشخاص نسبت به آنها جلوگیری کند. استفاده از معابر عمومی، میدان‌ها، پارک‌ها و باغ‌های عمومی حق طبیعی هر شهروند است و هیچ‌کس نمی‌تواند مانع این استفاده مشروع شود. در واقع طبق اصل 40 قانون‌اساسی، هیچ‌کس نمی‌تواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد.


با وجود این قوانین، ضمانت اجرایی که حق استفاده شهروندان را تضمین کند وجود ندارد، لذا موجب می‌شود شهروندان عبور از پیاده‌روها را دشوار یا حتی غیرممکن دانسته و به جای تردد در پیاده‌رو از حاشیه خیابان عبور کنند که این امر سبب کاهش ضریب ایمنی تردد عابران شده و خطرات خاص خود را به‌دنبال و گاها خسارت‌های جانی نیز در پی داشته باشد.
موارد ذکر شده عملا عابرین پیاده را مجبور می کند
پیاده روی در معابر شهری را فراموش کنند .از سوی دیگر عدم اجرای صحیح و قوی مقررات ترافیکی ،عدم نظارت صحیح شهرداری ها در امر نگهداری مسیرهای پیاده و پایین بودن سطح فرهنگ ترافیک ، از جمله مواردی می باشد که در این امر دخیل هستند.
نکته قابل توجه آن است که پیاده رو جزء اموال عمومی شهر است و حفاظت از آنها به‌عهده شهرداری هاست. لذا می بایست با اعمال شدید مقررات از اشغال پیاده رو توسط اتومبیل ها و موتورسیکلت ها که با پارک غیر مجاز خود مسیر پیاده را سد می کنند جلوگیری کرد.اما متاسفانه این مسئله به‌صورت یک معضل که روز به روز در حال افزایش است در آمده و از آنجاییکه قانون با این گونه افراد متخلف ضعیف برخورد می نماید هیچ شخصی خود را موظف به کسب اجازه برای دخل و تصرف یا سد معبر نمی داند، لذا می بایست مراجع ذی مدخل مانند پلیس راهور و شهرداری ضمن برخورد با تخلفات با ایجاد امکانات لازم و فرهنگ سازی در استفاده بهینه شهروندان از پیاده روها در سطح شهر اقدام نماید.تا شهروندان بتوانند به نحو صحیح از پیاده رو ها به عنوان دارایی های عمومی خود استفاده نمایند.