تربیت دانش‌آموزان برای فردا نه دیروز

شهروند| حسن روحانی صبح دیروز در آیین بازگشایی مدارس و آغاز ‌سال تحصیلی 97-96 در هنرستان شهید مدرس منطقه 5 تهران به نکات مهمی اشاره کرد. مهمترین مباحثی که رئیس‌جمهوری به آن پرداخت، محتوا و مضامین کتاب‌های درسی بود که به گفته او قادر نیست فرآیند آموزش صحیح و اصولی را در مدارس اجرا کند، به‌گونه‌ای که «دانش‌آموز را برای دیروز تربیت می‌کند نه برای فردا و حتی امروز».
رئیس‌جمهوری درحالی تغییرات صوری و ظاهری محتوای کتاب‌های درسی را در وضع کنونی مورد نقد قرار داد که این روند در چند ساله اخیر مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان، معلمان و متولیان امر آموزش نیز بوده است. در سال‌های اخیر و با تغییرات جدی در محتوای کتاب‌های درسی دانش‌آموزان، این امر موجب تشويش و اضطراب در بین آنها و خانواده‌ها‌یشان در آستانه ‌سال تحصیلی شده است.
سختي و سنگيني محتواي کتاب‌هاي درسي، حذف و جابه‌جایی برخی کتاب‌ها، حذف و برش دوره‌هایی از تاریخ ایران، تغییرات ناپایدار، برخوردهای ایدئولوژیک و برخی از عوامل دیگر ازجمله دغدغه‌های آموزشی جدی است که در سال‌های اخیر دانش‌آموزان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند؛ برای مثال در اين سال‌ها، محتوای کتاب‌های درسی آن‌قدر سنگين و سخت شده که بسياری از پدر و مادرها ديگر از پس اين کتاب‌ها برنمی‌آيند و راه چاره را در معلم خصوصی گرفتن و فرستادن بچه‌ها به کلاس‌های تقويتی و... می‌جويند. در سال‌های اخیر، تغيير کتب درسی و سختی دروس به کابوس دانش‌آموزان و خانواده‌ها و حتی معلمان تبديل شده است؛ تا جايی که شنیده‌ها حاکی از آن است که گاه برخی از معلمان هم قادر به پاسخگويی نيازهای علمي دانش‌آموزان نيستند. برخی از کارشناسان حتی معتقدند که کتاب‌ها فاقد استانداردهای علمی‌اند. مشکلات آموزشی ذکر شده در فحوای کلام رئیس‌جمهوری هم بود و او در مراسمی که به مناسبت بازگشایی مدارس برگزار شد به‌گونه‌ای بر آن صحه گذاشت.
رئیس‌جمهوری با اشاره به تغییرات صورت گرفته در کتاب‌های درسی اظهار کرد: وقتی امروز کتاب‌های درسی را باز می‌کنیم غیر از عوض شدن جلد، فونت، عکس و تغییر بعضی عبارت‌ها نسبت به زمانی که ما درس می‌خواندیم، تغییر چندانی نکرده است. درحالی‌که ما باید دانش‌آموزان را حداقل برای 12‌سال آینده تربیت کنیم، کتاب‌های درسی ما دانش‌آموز را برای دیروز تربیت می‌کند نه برای فردا و حتی امروز.


روحانی در ادامه به فرآیند نهاد آموزش و تأثیر آن بر آینده دانش‌آموزان در تناسب با کار و شغل آنها اشاره و اظهار کرد: نحوه تدریس و اداره کلاس ما با همه تلاش معلمان نیاز به تحول جدید دارد. در پایان کار معلوم می‌شود که معلم، وزیر و دولت چقدر کار کرده‌اند و در پایان کار مشخص می‌شود که آیا ما یک نوجوان یا جوان مسئول ماهر علاقه‌مند به کار خلاق تحویل جامعه داده‌ایم یا تنها باعث شده‌ایم دانش‌آموزان حفظیاتی را که از یاد می‌رود، حفظ کنند.
روش و نحوه برخورد معلمان با دانش‌آموزان (با اتفاقاتی که در این راستا رخ داده) همیشه جزو موارد بحث‌برانگیز بوده که تبعات آن به فضای جامعه نیز کشیده شده است. رئیس‌جمهوری با بیان این‌که یکی از عوامل بسیار مهم رابطه معلم با دانش‌آموزان در محیط کلاس است، تصریح کرد: محیط کلاس باید امن باشد؛ اگر خدایی نکرده رفتار معلم با دانش‌آموز صددرصد صحیح نباشد ناامنی دیگری را تجربه می‌کند. اگر دانش‌آموز در حیاط و کلاس نسبت به معلم احساس ناامنی کند، درس خواندن برای او سخت می‌شود.
آفت مدرک‌گرایی در نهاد آموزشی کشور و تأثیر منفی آن بر آینده دانش‌آموزان نیز ازجمله مواردی بود که رئیس‌جمهوری درباره آن عنوان کرد: نباید بعد از 12‌سال یک کاغذ به‌عنوان مدرک دست دانش‌آموزان بدهیم بلکه باید مهارتی یاد بدهیم که بتوانند آن را به‌عنوان رشد و نمو دوران متوسطه خود در محیط کار عرضه کنند. باید دانش‌آموزان علاقه‌مند به کار تحویل جامعه بدهیم و دانش‌آموز را در یک رشته به‌عنوان یک جوان ماهر تربیت کنیم.
رئیس‌ دولت دوازدهم رویه ذکر شده را ازجمله ملزوماتی دانست که اجرای آن را به وزیر آموزش و پرورش (بطحایی) قبل از معرفی او به مجلس توصیه کرده و در این زمینه خاطرنشان کرد: اولین خواسته‌ام از آقای بطحایی این بود که دانش‌آموزان در پایان 12‌سال باید یک کار بلد باشند تا اگر نخواستند به دانشگاه بروند و خواستند وارد محیط کار و جامعه شوند یک مهارت را به خوبی آموخته باشند.
رئیس‌جمهوری در پایان به روش‌ها و رویه‌هایی اشاره کرد که با کمک آن می‌توان به آینده کشور خدمت کرد. «تحمل افکار دیگران» ازجمله این روش‌هاست که روحانی در این راستا اظهار کرد: در محیط مدرسه چگونگی تحمل افکار دیگران را تمرین کنیم. وقتی کسی چیزی می‌گوید و به او می‌خندیم یا او را هو می‌کنیم یعنی افکارش را تحمل نمی‌کنیم. ما باید در کلاس و محیط مدرسه افکار دیگران را تحمل کنیم و به فکر دیگران احترام بگذاریم که این به دست خود دانش‌آموزان و معلمان است تا محیط مدرسه ما محیط اخلاق و ادب باشد.