روزنامه همدلی
1396/07/03
«نادر گلچین» با نوای «مرغ سحر» بدرقه شد
مراسم بدرقه خواننده قدیمی در حالی برگزار شد که حاضران بر سر پیکر نادر گلچین تصنیف «مرغ سحر» را خواندند و با تشویق‌های خود او را راهی کردند.به گزارش ایسنا، در مراسم بدرقه پیکر نادر گلچین ، خواننده که صبح دیروز (دوم مهرماه) در محوطه تالار وحدت برگزار شد، کامبیز روشن‌روان - آهنگساز - در سخنانی اظهار کرد: من هر وقت به این محوطه زیبا می‌آیم، متاسفانه شاهد این هستم که باید یکی از هنرمندان عزیز را بدرقه کنیم. امیدوارم این محل روزی به محلی برای تجلیل از هنرمندان تبدیل شود.نادر گلچین جزو معدود شخصیت‌های موسیقایی بود که هیچ‌وقت ندیدم از شرایطی که در آن گرفتار است، گله کند. او همیشه در حال شعر خواندن بود و از زیبایی‌ها سخن می‌گفت. یادم هست در چند مورد، شعرهای طویل ۱۰۰ بیتی را خواند که همه را بَر بود که این موضوع برای کسی در آن سن و سال حیرت‌انگیز است؛ اما شاید به‌خاطر سابقه تئاتری بودنش همه جزئیات را در ذهن داشت.من بارها شاهد بودم، او از کسانی تعریف می‌کرد که من تا به حال اسم آن‌ها را نشنیده بودم و فکر می‌کردم رابطه آن‌ها با گلچین خوب نیست. من هیچ‌گاه ندیدم او از کسی بد بگوید و اظهار نارضایتی کند. امیدوارم هنرمندان موسیقی سرزمین‌مان در منزلت و جایگاهی قرار بگیرند که جایگاه واقعی یک هنرمند است.
این آهنگساز تاکید کرد: یک هنرمند همیشه در دل‌ها زنده است و خواهد بود.
در ادامه این مراسم، حمیدرضا نوربخش - خواننده و مدیرعامل خانه موسیقی ایران - نیز گفت: من در دو نوبت درباره ویژگی‌های آوازی و هنری نادر گلچین سخن گفتم؛ اولین‌بار در مراسم تجلیل از او توسط سازمان فرهنگی - هنری شهرداری تهران که حدود ۱۰ -۱۲سال پیش برگزار شد و دومین‌بار سال گذشته در تالار وحدت تهران.نادر گلچین از استعدادهای کم‌نظیر آواز ایران و از معدود افرادی بود که با وجود اینکه مکاتب آوازی را درک نکرده و به کلاس استادان بزرگ نرفته بود، به مرتبه‌ای رسیده بود که سبک و سیاق ویژه خود را داشت. کمتر کسی را داریم که کلاس آواز نرفته باشد، اما بتواند به بهترین شکل آواز بخواند. چیزی که امروز در موسیقی ایران گم شده است.می‌خواهم به نسل خوانندگان جوان امروز ایران هشدار بدهم، امثال گلچین، راهی که او رفت و استفاده‌ای که از آثار بزرگان کرد، بهترین الگو برای آن‌هاست. بسیاری هستند که سه - چهار صفحه رزومه از کلاس‌هایی دارند که پیش استادان قابل توجهی تعلیم دیده‌اند، اما کار قابل توجهی را ارائه نمی‌کنند. گلچین درک زیبایی‌شناسانه‌ای از نظر دریافت شعر، تلفیق شعر و موسیقی و مدیریت صدا داشت.
مدیرعامل خانه موسیقی در ادامه گفت: ویژگی مهم‌تر او، شخصیت آرام و باوقارش بود. گلچین طبع بی‌نیازی داشت و هرگز ندیدم خواسته‌ای داشته باشد. او مهربان و با شخصیت بود و هیچ‌گاه ندیدم از کسی بدگویی و انتقاد کند. این ویژگی‌های او باید برای همه ما درس و الگو باشد.سپس فریدون شهبازیان - آهنگساز و رهبر ارکستر ملی ایران - که آخرین آلبوم زنده‌یاد گلچین با نام «گریز» به آهنگسازی او منتشر شده است، گفت: ابتدا صمیمانه‌ترین تسلیت‌هایم را برای سفر بهشتی دوست عزیزم به خانواده او و مردم ایران تقدیم می‌کنم. ۵۰ سال از رفاقت من و نادر گلچین می‌گذرد. زمانی که من برنامه «گل‌های تازه» را تهیه می‌کردم، از او برای اجرا دعوت کردم.دومین کاری که روی شعر نو ساختم «گریز» نام داشت و روی اشعار امیرهوشنگ ابتهاج (سایه) آهنگسازی شده بود. من عادت به تعریف بیهوده از کسی ندارم و نیاز نیست بگویم گلچین خوب بود، کسی نمی‌توانست بهتر از او این کار را انجام دهد. او با همه وجودش می‌خواند و آنقدر محفوظات و سواد ادبیات داشت که لازم نبود درباره موسیقی و شعر با او صحبت کنم.گلچین و همسرش شرکت «اوج» را راه‌اندازی کردند و زمانی که او دست به کارهای موسیقیایی می‌زد، زیر نظر من آن‌ها را تولید می‌کرد. فرزندان او نیز با من بزرگ شدند و هفته‌ای چند بار آن‌ها را می‌دیدم. متاسفانه این اواخر به‌دلیل تالمات روحی خودم، نتوانستم به او سر بزنم. ما خواننده‌ای را از دست دادیم که شاید سال‌ها طول بکشد نظیر او را پیدا کنیم و شاید این اتفاق اصلا نیفتد.
سپس فاضل جمشیدی - خواننده - پشت تریبون رفت و گفت: تصنیف «مرغ سحر» به نوعی سرود ملی و فرهنگی ماست. نادر گلچین روزی به من گفت، چقدر خوب است در مراسم تشییع این اثر را بخوانند. حالا من از حاضران خواهش می‌کنم بخشی از «مرغ سحر» را با هم بخوانیم.
در ادامه حاضران همراه جمشیدی، شروع به خواندن کردند: مرغ سحر ناله سر کن، داغ مرا تازه‌تر کن / ز آه شرربار این قفس را / برشکن و زیر و زبر کن...
سپس مرجانه گلچین - بازیگر و برادرزاده نادر گلچین - به حاضران گفت: خانواده ما از نظر تعداد، خانواده بسیار کوچکی است؛ اما امروز با وجود دل‌های عاشق شما فکر می‌کنم باید خانواده بزرگ گلچین را معرفی کنم. امروز جای دختران او و خواهرم منیژه خالی است.
او با اشاره به اینکه قرار است نادر گلچین در طبقه فوقانی مزار دخترش به خاک سپرده شود، ادامه داد: فکر می‌کنم از همه خوشحال‌تر نادیای عزیز (بازیگر و دختر نادر گلچین که پنج سال پیش درگذشت) باشد، زیرا امشب مهمان عزیزی را در خانه ابدی‌اش پذیرایی خواهد کرد.من این ضایعه را به همه تسلیت می‌گویم و متاسفم عموی نازنینم بخش عمده‌ای از عمرش را ناخواسته خانه‌نشین شد و صدای او زمانی پخش شد که دیگر دکترها به او اجازه خواندن نمی‌دادند.خوشحالم این استاد بزرگ امروز از صحنه تالار وحدت، جایی که بارها مورد تشویق قرار گرفت، راهی دیار ابدی میشود. خواهشم از شما این است که پیکر او را آنچنان که لایق تشویق است و با صدای کف زدن‌های خود، بدرقه کنید.
سپس حاضران با تشویق‌های خود، نادر گلچین را به سوی قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) بدرقه کردند. در این مراسم کسانی مانند شهرام ناظری - خواننده -، داود گنجه‌ای - نوازنده -، فرزاد طالبی - مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد -، عبدالحسین مختاباد - خواننده -، پری ملکی - خواننده -، حسن اکلیلی - بازیگر تئاتر -، بیژن بیژنی - خواننده - حضور داشتند.
مراسم ختم این هنرمند، چهارشنبه پنجم مهرماه از ساعت ۱۷ تا ۱۸:۳۰ در مسجدجامع شهرک غرب برگزار خواهد شد.
نادر گلچین که یک‌ماه به‌دلیل تشدید بیماری ریوی در بیمارستان گاندی تهران بستری بود، جمعه، ٣١ شهریورماه ایست قلبی کرد و درگذشت.او در سال ۱۳۱۵ در شهر رشت متولد شد. گلچین پس از آمدن به تهران در سال ۱۳۳۹ با اداره هنرهای زیبا و وزارت فرهنگ و هنر همکاری کرد. او همچنین از سال ۱۳۵۰ تا ۱۳۶۲ در رادیو ایران فعالیت داشت.
محمد منتشری: نادر گلچین از صداهای تاثیرگذار موسیقی ایران بود
استاد محمد منتشری، خواننده موسیقی ایرانی، گفت: نادر گلچین یکی از صداهای خاص و تاثیرگذار موسیقی ایران بود.
حسّ و حال خاصی در صدای نادر گلچین بود
استاد محمد منتشری درباره خواننده تازه درگشته موسیقی ایرانی گفت: نادر گلچین یکی از صداهای خاص و تاثیرگذار موسیقی ایران بود که من به شخصه بسیار از جنس صدا، فرم خواند و نوع بیانِ شعرش لذت می‌بردم. نادر گلچین شعر را بسیار خوب ادا می‌کرد. او یکی از خوانندگانی بود که شعر را برای آوازهایش بسیار خوب انتخاب می‌کرد و درست می‌خواند. این ویژگی او نیز به دلیل این بود که از تئاتر آمده بود؛ من هم تئاتری هستم و می‌دانم که تئاتر تاثیر بسیار خوبی در تقویت بیان خواننده دارد. خواننده با کلام سر و کار دارد و هنرپیشه تئاتر نیز با کلام کار دارد و باید کلام را خوب بشناسد و بتواند تجزیه و تحلیل کند. نادر گلچین، همشهری خوب من، نیز به دلیل همین تجربه‌اش در تئاتر، توانسته بود در آواز نیز به بیان خوبی برسد. البته این را به دلیل همشهری بودنمان نمی‌گویم، زیرا تعصبی روی این قضیه ندارم.
استاد منتشری با برشمردن ویژگی‌های صدای نادر گلچین، گفت: با آنکه صدای نادر گلچین اوجِ آنچنانی نداشت، حسّ و حال خاصی در صدایش بود و من معتقدم که همه موسیقی ما همین حسّ و حال است و چیزی مهم‌تر از آن نیست.این خواننده و مدرس موسیقی ایرانی در پاسخ به این پرسش که چه چیزی این حسّ و حال را در صدای خواننده ایجاد می‌کند، گفت: حسّ و حال در درجه نخست ذاتی است و اکتسابی نیست. تکنیک را می‌توان کسب کرد، اما حسّ و حال نمی‌توان یاد گرفت؛ زیرا موهبتی است که خداوند در ذات انسان می‌گذارد. نادر گلچین نیز این حسّ و حال را در حدّ وفور در صدای خود داشت.
گلچین خوانندگی را خودجوش آموخته بود
خواننده آلبوم «هفت سین» با اشاره به اینکه مرحوم نادر گلچین استاد آوازِ چندانی نداشت، گفت: آن بزرگوار استاد آواز نداشت، یعنی هر چه در خوانندگی داشت به صورت خودجوش فراگرفته بود. حتی آقای هوشنگ ابتهاج هم در همین باره حرفی را زده بود که آقای گلچین کمی دلگیر شده بود؛ البته آقای ابتهاج حرف بدی نزده است؛ گفته اگر آقای گلچین استادِ خوبی داشت، از این هم بهتر می‌شد. به نظر بنده آقای ابتهاج گرچه موسیقی‌دان نیست و در این‌باره نمی‌تواند اظهار نظر کند، اما درست گفته است، زیرا انسان هرچه می‌آموزد، از استادان خود می‌آموزد.اگر حسّ و حالِ نهفته در وجود انسان با تکنیک آمیخته شود، هنرمندی بسیار بزرگ خلق خواهد شد. چه بسا آقای گلچین هم که از خوانندگان بسیار خوب ما بود، اگر استاد خوبی می‌داشت، بسیار بهتر از این می‌شد.
بهترین اجرای «مرغ سحر» اجرای گلچین است
استاد منتشری با اشاره به یکی از بهترین تصنیف‌هایی که مرحوم استاد گلچین اجرا کرده است، گفت: «مرغ سحر»، اثری است ساخته مرتضی خان نی‌داوود با شعر مرحوم ملک‌الشعرای بهار که اولین بار مرحوم قمر آن را خوانده و به نظر من بهترین اجرای آن، اجرای نادر گلچین است. خیلی‌ها این آهنگ را خوانده‌اند، اما آنچنان این آهنگ با تنظیم مرحوم فرامرز پایور در صدای نادر گلچین جا افتاده که به نظر من می‌توان گفت که اجرای گلچین از همه بهتر است.یا همین آهنگ «نوای کاروان» به آهنگسازی آقای خوشدل را هم به نظر من نادر گلچین بسیار خوب اجرا کرده است. البته این آهنگ را بعداً خواننده دیگری هم با شعری دیگر خواند، اما به نظر من چون آهنگ برای صدای نادر گلچین ساخته شده بود، با صدای وی نیز متناسب‌تر بود.متاسفانه در دهه‌های اخیر هر آهنگی که خوانده شده و به شهرت رسیده، باز هم همان آهنگ‌هایی است که استادان موسیقی در سال‌های پیش از انقلاب ساخته‌اند. برخی از بازخوانی‌های آهنگ‌های گذشته نیز اگر با توجه مردم همراه شده، بدین دلیل است که مردم با آن آهنگ‌ها و هنرمندانِ پدیدآورِ آن آثار خاطره داشته‌اند و به همین دلیل نیز گاه از بازخوانی آن‌ها استقبال کرده‌اند.
صدای فتوکپی ارزشی ندارد
منتشری گفت: نادر گلچین از خوانندگان صاحب سبک ما بود که آثار خوانندگان دیگر را نخواند و تنها آهنگ‌هایی را اجرا کرد که برای صدای او ساخته شده بود. نام گلچین در تاریخ خواهد ماند. ما در گذشته چند خواننده و آوازخوان داشتیم که همه صاحب‌مکتب و صاحب سبک بودند؛ مانند محمودی خوانساری، ایرج، گلپایگانی، بنان، قوامی و شجریان، بنده را هم مردم باید قضاوت کنند. غرضم این است که صدای فتوکپی ارزش و جایگاهی نخواهد داشت، اما امروزه می‌بینیم که متاسفانه اغلب صداها تقلیدی است.صدای تقلیدی مانند جرقه خواهد بود که بسیار زود خاموش میشود. خواننده صاحب سبک بودن کار بسیار سختی است، زیرا خلاقیت، استعداد، وقت گذاشتن و عشق می‌خواهد، در حالی‌که متاسفانه می‌بینیم بسیاری از افراد از خوانندگی به دنبال کاسبی هستند و می‌خواهند پولی به جیب بزنند. شما ببینید از زمانی که ما می‌خواندیم، چند هزار نفر از این خوانندگان آمده‌اند و رفته‌اند و امروز دیگر نامی هم از آنان نیست.
از گیتار و ارگ به جایی نمی‌رسیم
این استاد آواز در پایان، گفت: من نصیحتی دارم به جوانان، زیرا ما که کار خود را کرده‌ایم و این جوانان هستند که باید موسیقی ما را حفظ کنند. از گیتار و ارگ و سازهای این‌چنینی به جایی نخواهیم رسید؛ ما با سنتور و تار و نی و کمانچه است که می‌توانیم به جایگاه و مرتبه‌ای دست یابیم. زیرا هر جای دنیا که برویم، از ما می‌پرسند داشته‌هایتان چیست، موسیقی خودتان چیست؛ از ما نمی‌پرسند سمفونی شماره پنج بتهوون را چگونه می‌زنید؛ بنابراین جوانان ما باید به موسیقی خودمان توجه و آن را حفظ کنند.
شهرام ناظری: به هنرمندان پس از مرگشان رسیدگی می کنیم
استاد موسیقی و آواز سنتی ایران گفت: متاسفم از اینکه جامعه ما اینگونه است که فقط هنگام مرگ می آید و به هنرمند رسیدگی می کند.شهرام ناظری در حاشیه مراسم تشییع پیکر نادر گلچین خواننده موسیقی سنتی در گفت وگو با ایرنا افزود: چه باید بگوییم که چرا ما مرده پرست هستیم، افرادی مانند نادر گلچین، محمودی خوانساری و احمد ابراهیمی خواننده های منحصر به فردی بودند که هر کدام سبک و سیاق خود را داشتند.متاسفانه هیچکس به این هنرمندان رسیدگی نکرد و در حقشان جفا شد.هیچکدام از کسانی که امکانش را داشتند یا مراکز فرهنگی کشور، سراغی از نادر گلچین نگرفتند که ببینند کجاست و چه می کند؟با دیگر عزیزانی همچون محمودی خوانساری از خوانندگان موسیقی سنتی ایرانی (زاده 1312 – درگذشته 1366 در تهران) یا احمد ابراهیمی (زاده 1305 - درگذشته 1392 در تهران) استاد آواز ایرانی که از دست رفتند، نیز چنین شد.
این استاد موسیقی و آواز سنتی گفت: اگر بخواهم توصیه ای در این رابطه داشته باشم، حدود 400 سال اصلاح این وضعیت به طول می انجامد، بنابراین بنده توصیه ای ندارم.
سایر اخبار این روزنامه
بررسی وضعیت نظام آموزشی همزمان با آغاز ماه مهر مدرسه‌ها بنگاه‌های تجاری شده‌اند
ظریف در گفت‌وگو با سی.ان.ان: ثابت کرده‌ایم موشک‌هایمان برای دفاع هستند
حسین کروبی در واکنش به پیشنهاد نشست عذرخواهی به جای نشست خبری، دادگاه علنی پدرم برگزار شود
بارزانی: این بغداد بود که ما را مجبور به همه‌پرسی استقلال کرد العبادی: دولت عراق هرگز نتایج همه‌پرسی جدایی را به رسمیت نخواهد شناخت
۸۶ درصد کودک آزاری‌های سال گذشته را والدین انجام داده‌اند غریبه‌های مهربان و خانواده‌های آزار دهنده
«نادر گلچین» با نوای «مرغ سحر» بدرقه شد
ایزد مهر، ایزدی جاوید
منافع ملی مبنای حمایت از دیگر کشورها
کارگری که پلاکارد دستش میگیره میگه من شش ماهه حقوق نگرفتم به آخر خط رسیده
نخستین همایش کمیته ورزش هاى معلق استان تهران برگزار شد
سخنگوی وزارت کشور خبر داد انتخاب 5 استاندار جدید؛ مقیمی استاندار تهران شد
سعید مدنی، فعال اجتماعی به «همدلی» می‌گوید که طی چه عملیاتی یک صورت‌مسئله از خیابان‌ها پاک شد
۸۶ درصد کودک آزاری‌های سال گذشته را والدین انجام داده‌اند غریبه‌های مهربان و خانواده‌های آزار دهنده
