روزنامه قانون
1396/07/29
میراث فر هنگی روی ویبر ه
15 سال است که مترو، کابوس میراث فرهنگی اصفهان شده و جان دلسوزان و دوستداران میراث فرهنگی به‌لب رسیده استآثار تاریخی به‌جاي مانده از شهر تاریخی و باشکوه هرمز اردشیر در دوران ساسانی در زیر کانال حفر شده برای قطار شهری اهواز از بین رفته است
شيراز نيز از رويه تخريب و آسيب آثار تاريخي به‌بهانه احداث مترو عقب نمانده است
در ميان تعداد اندك شهرهايي كه مترو از آن‌ها عبور كرده، اين ميزان خسارت به‌بار آمده‌است؛ روزي كه ديگر شهرها كلنگ احداث مترو خود را بر زمين بزنند، چه اتفاقي براي ميراث فرهنگي كشور رخ خواهدداد
مترو در ايران با ميراث فرهنگي سر جنگ دارد. از يك دهه گذشته تاكنون قطار شهري يا مترو، قربانيان بسياري از ميراث فرهنگي و تاريخي كشور گرفته است. ميراث تاريخي چهار شهر از مجموع هفت شهري كه مترو از آنجا عبور كرده، تخريب شده است. آماري كه خود گواه عمق فاجعه پروژه‌هاي غيركارشناسي در اين بخش است.
اما كم نيستند كشورهايي در دنياكه مترو را بدون وارد كردن كوچك‌ترين آسيب و خسارتي از شهرهاي تاريخي خود عبور داده‌اند اما در ايران مساله به‌گونه ديگري بوده است؛ مسئولان، تاريخ و ميراث فرهنگي را مانعي براي توسعه و پيشرفت شهرها مي‌دانند. اين ديدگاه در تصميم‌گيري‌هاي آنان تاثيرگذار بوده و خروجي آن، آسيب جدي به سي‌وسه پل، چهارباغ اصفهان، تخريب آثار تاریخی به‌جاي مانده از شهر تاریخی و باشکوه هرمز اردشیر در دوران ساسانی، صدمه به بازار وكيل و ارگ كريم‌خان شيراز، بوده است.
آسيب به آثار تاريخي كشور توسط پروژه مترو در شهرهاي مختلف كشور به سريالي دنباله‌دار والبته كابوسي براي ميراث فرهنگي تبديل شده است. درحال حاضر خطوط مترو در شهرهای تهران، اصفهان، اهواز، تبریز، شیراز، مشهد و کرج درحال احداث و توسعه است.
قطار وحشت در چهارباغ
يكي از پرحاشيه‌ترين متروهاي كشور در اصفهان است؛ اين پروژه بيشتر از هرجاي ديگر كشور، در اين استان ميراث تاريخي را قرباني كرده است. از آنجایی که حفر تونل‌های متروي اصفهان با تخریب و آسیب‌های زیادی همراه بود، از همان ابتدای کار، نگرانی‌ها پیرامون آسیب رساندن عملیات حفاری به بناهای قدیمي‌همچون سی و سه پل، عالی قاپو، میدان نقش جهان و به‌طور‌کلی آثاری که در این مسیر بود، ایجاد شد. پس از گذشت بيش از 16 سال از شروع اين پروژه، هنوز متروي اصفهان به ایستگاه پاياني نرسیده و وسیله‌ای که در همه جای دنیا برای رفع مشکل‌های ترافیکی به‌کار برده میشود، در این شهر خود به یک معضل ترافیکی تبدیل شده است. 15 سال است که مترو، کابوس میراث فرهنگی اصفهان شده و جان دلسوزان و دوستداران میراث فرهنگی به‌لب رسیده است؛ یک روز سی و سه پل ترک می‌خورد، روز دیگر علیه نقش جهان نقشه می‌کشند و امروز نيز چهارباغ را نشانه رفته‌اند. کارشناسان می‌گویند گذر مترو برای آن به میراث تاریخی اصفهان افتاده تا رویای نجومی شدن املاک برخی جريان‌هاي خاص را محقق کند. تونل وحشت بالاخره به چهارباغ عباسي رسيد؛ فاز۳خط یک متروي اصفهان راه‌اندازی شده است. اين خط از مسير تاريخي چهارباغ عباسی و سی‌وسه‌پل عبور مي‌كند. مديران شهري اصفهان پيش از افتتاح مترو، متعهد شده بودند كه پایش و مانیتورینگ بناهای تاریخی قبل و بعد از بهره‌برداري را انجام دهند. اين درحالي است كه تاكنون خبري از کارشناسان مانیتورینگ و پايش مترو براي بناهاي تاريخي اصفهان نیست. براساس پيش‌بيني‌كارشناسان ميراث فرهنگي، مترو در مدت زمان پنج سال، اماكن تاريخي در مسير خود را تخريب مي‌كند.
در سال‌هاي اخير، كارشناسان ميراث فرهنگي كشور نسبت به عبور مترو از چهارباغ، هشدارهاي فراواني داده‌اند. براساس پيش‌بيني آنان اگر مترو افتتاح شود، ابتدا کاخ هشت بهشت تخریب میشود. این کاخ تنها از خشت درست شده و فرکانس عبور مترو روی آن تاثیر می‌گذارد و درکمتر از پنج سال تخریب میشود. قربانی بعدی، بازارچه بلند است که آن‌نيز از خشت درست شده است. بعد از این بناها، نوبت به مجموعه چهارباغ می‌رسد.
تخريب تاريخ اهواز در كانال‌هاي مترو
اهواز نيز مانند اصفهان از آسيب قطار وحشتي به‌نام مترو به آثار تاريخي خود در امان نمانده است. بخش بزرگي از ميراث فرهنگي اين شهر در عمليات احداث مترو، تخريب شده و براي هميشه از بين رفته است. آثار تاریخی به‌جاي مانده از شهر تاریخی و باشکوه هرمز اردشیر در دوران ساسانی كه یکی از پر رونق‌ترین شهرهای کشور محسوب می‌شد، در زیر کانال و گودال‌های حفر شده برای قطار شهری اهواز از بین رفته است. به‌گزارش مهر،با نگاهی گذرا به این کانال و گودال‌ها به‌خصوص در منطقه دروازه شهر اهواز که محل احداث یکی از ایستگاه‌های پیش بینی شده برای قطار شهری اهواز است، متوجه حجم بالای تخریب و نابودی تنها بقایای به‌جاي مانده از این شهر تاریخی می‌شویم.لایه‌های تاریخی، تکه‌های سفالی کوزه‌ها و ظروف باستانی و رگه‌های دیوار چینی که یادگارهایی از تمدن دو هزار سال پیش این منطقه از کشورمان است، به مدد چنگال فولادی و غول پیکر بولدوزرها و لودرها از دل خاک بیرون آورده شده و در قالب مشتی خاک بی‌ارزش روی يكديگر تلنبار شده‌است. زمانی که طرح احداث قطار شهری اهواز رنگ واقعیت و اجرا به خود گرفت و متولیان امر مسیرهای آن را اعلام کردند، کارشناسان و علاقه‌مندان میراث فرهنگی متوجه شدند که مسیر عبور یکی از خطوط این قطار شهری و محل احداث یک ایستگاه آن، در تپه‌اي باستانی مربوط به شهر هرمز اردشیر پیش بینی شده است.
این کارشناسان بلافاصله از سازمان میراث‌فرهنگی درخواست کردند پیش از اجرایی شدن این پروژه، گمانه‌زنی و کاوش‌های لازم برای شناسایی حریم‌ها و مناطق تاریخی انجام گیرد تا خطوط این قطار از محل‌های تاریخی عبور نکند و موجب نابودی آن را فراهم نسازد.با هر بیلی که بولدوزرها برای حفر کانال مترو اهواز بر زمین زده‌اند، سفال‌های تاریخی بیرون می‌آمد. تاسف بارتر آنکه آن‌ها محل گمانه‌زنی خود را با فاصله از محل تپه تاریخی که مترو از وسط آن می‌گذشت، قرار دادند؛ در حالی که مكان دقیق ایستگاه مترو درست در محل این تپه قرار می‌گیرد. همچنين براساس آمار در حدود 6 سال گذشته، پایه ستون‌های ساسانی در مسیر متروي اهواز كشف شد. براساس شواهد در آن زمان، تیغ حفاری دستگاه‌های متروي اهواز به پایه ستون‌هایی که گفته میشود شاه‌ستون‌هایی از دوره ساسانی هستند، برخورد کرد. در کنار این آثار، مقدار زیادی سفال نیز یافت شد که وجود یک محوطه باستانی در محل حفاری مترو را تايید می‌کرد.این شاه‌ستون‌ها، سنگ‌های گرد و قطوري شبیه سنگ آسیاب هستند و در حد فاصل مسیر قطار شهری اهواز از ایستگاه دروازه تا ایستگاه فرهنگی (سخیریه) کشف شده‌اند. متروي اهواز پس از گذشت بيش از يك‌سال هنوز به‌بهره‌برداري نرسيده است و همچنان يكي از بزرگ‌ترين چالش‌هاي مديريت شهري استان خوزستان به‌شمار مي‌رود؛چالشي كه ميراث فرهنگي بسياري را نابود كرده است.
لرزه مترو بر ارگ كريم‌خان و بازار وكيل
شيراز، شهري با شهرت جهاني كه انتظار مي‌رفت حفظ آثار تاريخي آن بيش از شهرهاي ديگر كشور مورد توجه مسئولان استاني و البته كشوري باشد اما اين شهر نيز از رويه تخريب و آسيب آثار تاريخي به‌بهانه احداث مترو عقب نمانده است. در کلانشهر شیراز نیز، پروژه قطار شهری با چالش پیامد عبور مترو از میان بافت تاریخی زندیه مواجه بوده است. ارگ‌کریم خان، یکی از مجموعه آثار زندیه است که پروژه قطار شهری در فاصله بسيار كوتاه از آن عبور کرده و فعالان میراث فرهنگی نیز در رابطه با پیامدهای عبور مترو از کنار این اثر تاریخی و لرزش‌های ناشی از آن‌نگران هستند. براساس پيش‌بيني‌ها، قطار شهری‌به بافت تاریخی زندیه و به‌خصوص ارگ‌کریم‌خان، صدمات بسياري وارد خواهد كرد.
به‌گزارش مهر«از روز نخست طراحی این قطار برای شیراز مسیرهای عبور، مشخص شده بودند و همه موارد به روشنی دیده شده بود و اجرای عملیات قطار شهری شیراز از مسیر زندیه با سکوت میراث‌فرهنگی روبه رو شده است. گودبرداری عمیق زمین برای عبور قطار شهری از مسیر زندیه و نصب دستگاه‌های لرزش‌گیر، نمی‌تواند از عمق فاجعه‌ای که در انتظار بافت زندیه است، جلوگیری کند».
قنات‌هاي كاخ گلستان، قرباني متروي تهران
اما مترو در پايتخت نيز قرباني داشته است. مهم‌ترين قرباني آن، كاخ گلستان بوده است. آسيب مترو به قنات‌هاي كاخ گلستان، موجب اعتراض بسياري از كارشناسان و فعالان ميراث فرهنگي كشور شد. درختان کاخ موزه گلستان، قطعه کوچک باقی مانده از ارگ قاجاری این روزها همچون بسیاری از باغات و درختان تهران با کم‌آبی و خشکسالی روبه‌رو هستند؛ درحالی‌که به‌نظر می‌رسد باوجود قنات کاخ گلستان و دیگر قنات‌های محدوده بازار این باغ، نباید با مشکلی مواجه باشند.اما چنان‌که باغبان کاخ گلستان می‌گوید با آمدن مترو، قنات کاخ خشکید و درحال حاضر درختان کاخ گلستان که با بسیاری ازشاهان و شاهزادگان قاجار همنشین بوده‌اند، حیات و ممات‌شان در دستان شهرداری و چاه‌های آب سازمان‌های اطراف کاخ گلستان است.
سخن آخر
مترو به كابوسي براي ميراث فرهنگي كشور تبديل شده است. در چند سال اخير، احداث مترو در دستور كار بسياري از شهرهاي كشور قرار گرفته است. اما از آنجايي‌كه ايران، كشوري با تمدن چند هزار ساله ودر گوشه و كنار آن آثاري تاريخي و باستاني ارزشمند چند هزار ساله نهفته است، اين روزها يكي از نگراني‌هاي فعالان و دوستداران ميراث فرهنگي،مساله توسعه متروي كشور است؛چراكه در ميان تعداد اندك شهرهايي كه مترو از آن‌ها عبور كرده، اين ميزان خسارت به‌بار آمده است. حال تصور كنيد روزي كه ديگر شهرها كلنگ احداث مترو خود را بر زمين بزنند، چه اتفاقي براي ميراث فرهنگي كشور رخ خواهد داد.
سایر اخبار این روزنامه
نظر شورای نگهبان نقض حق‌الناس است
میراث فر هنگی روی ویبر ه
پوزخند پيرمردها به قانون
گزينه غلط وزارت علوم
سواري روي موج اعتراضات
تبرئه متهمان پالم
حضور خاوري ديگر در سيستم بانكي
با نرخ سود بالافعالان اقتصادي اجازه بقا و دوام پيدا نمي كنند
قلب تپنده تراكنش منطقه در ايران است
جلسه کمیسیون بهداشت برای کاهش نمک در نان
حضور خاوري ديگر در سيستم بانكي
