روزنامه ابتکار

در گفت‌وگوی «ابتکار» با مردم «فرهنگ پیاده‌روی» در معابر شهری بررسی شد پیاده‏راه های سرگردانی

آسو محمدی
بر کسی پوشیده نیست که پیاده‏روها فضایی برای زندگی جمعی هستند و از این جهت اولین چیزی که در آیین‏نامه راهنمایی‏ورانندگی به افراد آموزش داده می‏شود، بحث احترام به عابر پیاده است.
حال علی‌رغم همه وعده‌هایی که در سال‌های اخیر برای توجه به آموزش پیاده‏ها، شهروندگرایی و انسان‏محوری در شهر تهران داده شده، به نظر می‏رسد این شهر همچنان شهر سواره‌هاست. با این توضیح که بر اساس آمارهای پزشکی قانونی، تهران رکورددار مرگ‏ومیر عابران پیاده است؛ حکایت غم‏انگیزی که نشان می‌دهد خودروهای اهالی پایتخت در مقایسه با عابران پیاده از موقعیتی برتر برخوردارند. از سوی دیگر، قانون حقوق و تکالیف متقابلی برای راننده و عابران پیاده در نظر گرفته است اما با توجه به آمارها در سال‏های متمادی تنها حقوق سواره‏ها مورد توجه قرار گرفته و به فرهنگ پیاده‏ها بی‏توجهی شده است و شاید کمتر کسی از این حقوق و وظایف مطلع باشد. موضوعی که امان‏الله قرایی مقدم، جامعه‏شناس از این مسئله به عنوان «تاخر فرهنگی» یاد می‏کند و به «ابتکار» می‏گو‏ید: «تاخر فرهنگی» یعنی شما وسیله‏ای را خریده‏اید اما هنوز نحوه استفاده از آن را یاد نگرفته‏اید و خودتان خودسرانه عمل می‏کنید که این مسئله به سطح پایین فرهنگ جوامع بازمی‏گردد.» حالا سوال این است که همیشه میزان رعایت قوانین از سوی رانندگان مطرح می‏شود اما چقدر از سوی مسئولان به آموزش پیاده‌ها توجه شده است؟ برای پاسخ به این سوال کافی است به پیاده‏روها نگاهی اجمالی انداخت یا با مردم هم‏صحبت شد.
تابلویی برای آموزش به شهروندان وجود ندارد


در پیاده‏رو خیابان ولی‏عصر تهران قدم می‏زنم. چشمانم را تیز می‏کنم و به دنبال تابلوهای ویژه عابران می‏گردم اما هر آنچه که به چشم می‏آید علائمی برای رانندگان و رعایت فرهنگ رانندگی است و برای پیادگان و رعایت فرهنگ پیاده‏‏روی به ندرت تابلویی به چشم می‏آید. ‏موضوعی که «شادی» 46ساله هم به آن اشاره می‏کند. او درباره لزوم توجه مسئولان به آموزش فرهنگ پیاده به «ابتکار» می‏گوید: «در سطح شهر به جز خط عابر و چراغ قرمز، تابلوی دیگری که نشان دهد یک پیاده چطور باید در پیاده‏رو و خیابان رفت‏وآمد کند، نمی‏بینم چون نهاد مشخصی نیست که دراین‏باره به شهروندان آموزش دهد. من فقط آنچه را یاد گرفتم و می‏دانم که در سطح جامعه معمول است؛ یعنی اطلاعات عمومی که همه از آن اطلاع دارند. برای مثال تا حالا نمی‏دانستم که باید از سمت راست پیاده‏رو حرکت کنم چراکه نه تابلو و نه علائم خاصی که بتواند این فرهنگ را آموزش بدهد، در سطح خیابان‏ها و پیاد‏روها وجود ندارند.» شادی توضیح می‏دهد: «این سطح از بی‏توجهی به آموزش در این زمینه را می‏توان در نحوه رانندگی مردم هم دید. من خودم خیلی کم پیش می‏آید که با رانندگان دیگر وارد دعوا شوم اما هر روز شاهد جروبحث و درگیری در خیابان‏ها هستم که همه این دعواها ناشی از این است که مردم آموزش ندیده‏اند که در این وضعیت چه کار باید بکنند. بیشتر تلاش می‏کنم که خودم رعایت کنم تا بقیه هم به احترام من رعایت کنند.» این شهروند اما از انتظار بیش از حد در پشت چراغ قرمز گلایه دارد و می‏گوید: «پشت چراغ ماندن زیاد، اعصابم را خورد می‏کند. اگر خیلی عجله داشته باشم منتظر چراغ سبز پیاده‌ها نمی‏مانم اما در بیشتر موارد از پل‏ هوایی استفاده می‏کنم چون امنیت رانندگی نداریم.»
اما این همه ماجرا نیست چراکه در مسیرهای زیرگذر و زیرزمینی هم همین مشکل دیده می‏شود. در متروی میدان ولی‏عصر دنبال تابلو و علائم آموزشی می‏گشتم اما انگشت به دهن ماندم از اینکه این مترو که یک سال از افتتاح آن نمی‏گذرد چطور ممکن است که ابتدایی‏ترین تابلوهای راهنمای عابران را نداشته باشد؟ با «شعیب» از پله برقی‏ مترو پایین می‏رویم. از او می‏پرسم می‏دانستی که الان باید در سمت راست پله‏ها بایستیم؟ او به «ابتکار» می‏گوید: «من از مترو خیلی استفاده می‏کنم اما تابلویی با این پیام که «سمت راست پله‌برقی بایستید» را ندیدم. برای معلولان هم هیچ‏گونه تابلو و علائم خاصی دیده نمی‏شود. فقط یک مسیر سخت‌افزاری ساختند درحالی که با چند فلش و جهت دادن به مسیر نمی‌شود مسافران را راهنمایی کرد.» او ادامه می‏دهد: «این سوال مطرح می‏شود که چه لزومی دارد وقتی ابتدایی‏ترین امکانات این ایستگاه فراهم نشده از آن بهره‏برداری شود؟» برای پاسخ به این سوال به سراغ مسئول ایستگاه رفتم. او به «ابتکار» می‏گوید: «این ایستگاه مترو تازه ساخت است و هنوز امکانات لازم را نداریم. اگر برای ما بفرستند ما هم نصب می‏کنیم.»
سطل زباله‏ها به فاصله یک کیلومتر از یکدیگرند
نگاه به این موضوع از زاویه دید راننده‏ها هم جالب توجه است. «محمد» 57ساله و راننده تاکسی یا به قول خودش «شوفر» است. این راننده درباره اینکه چقدر به فرهنگ‏ پیاده‏ها توجه می‏کند، به « ابتکار» می‏گوید: «تا اندازه‏ای خود عابران رعایت کنند، احترام می‏گذارم. برای مثال وقتی پیاده‏ای تمام عرض خیابان را مثل راهرو خانه خودش می‏داند و بدون توجه به قوانین راه می‏رود، چه احترامی می‏توان برای او قائل شد؟» به گفته «محمد»، «بارها پیش آمده که به عابران پیاده به‏خاطر بی‏توجهی‏شان ناسزا گفتم چراکه مردم ما هنوز یک حق تقدم ساده و ابتدایی را بلد نیستند رعایت کنند.» این شهروند در مورد رعایت هنجارهای پیاده‏روی توضیح ‏می‏دهد: « از پل هوایی به جز در اتوبان‏ها استفاده‏ نمی‏کنم و آخرین باری هم که از سطل زباله استفاده کردم یادم نمی‏آید و معمولا فیلتر سیگارم را در پیاده‏رو پرت می‏کنم چون فاصله سطل زباله‏ها از همدیگر معمولا به یک کیلومتر می‏رسد.»
آموزش فرهنگ پیاده‌روها به تهرانی‌ها و شیرازی‌ها
در این میان، به گفته جانشین پلیس راهور ناجا فقط در 2شهر ایران شهروندان از آموزش فرهنگ پیاده برخوردار هستند. سردار موسی امیری درباره رعایت هنجارهای پیاده‏روی و رانندگی به ایسنا توضیح می‏دهد: «برای بستن کمربند ایمنی پنج سال زمان صرف شد. برای این مهم نیز باید آموزش‏های لازم به عابران داده شود این در حالی است که امسال در استان‏های شیراز و تهران عابران از این آموزش‏ها برخوردار می‏شوند.» از سوی دیگر تیرماه امسال آن‌گونه که معاون وقت حمل‌ونقل ترافیک شهرداری تهران اعلام کرد: «پیاده‏ها، سومین عامل در تشدید ترافیک چهارراه‏های تهران هستند.» مازیار حسینی با بیان اینکه عابران پیاده‏ها به بخشی از جریان ترافیک بدل شده‌اند و تاثیر زیادی روی کاهش و افزایش ترافیک دارند، به مهر می‏گوید: «پیاده‏ها بدون توجه به حریم خیابان، هر کجا که دل‏شان بخواهد از عرض معابر عبور می‌کنند درحالی که براساس قانون عابران نمی‌توانند از هر جایی که بخواهند عبور کنند.»
بی‌‌توجهی به آموزش فرهنگ پیاده‌ها
با این حال، نزدیک به پنج دهه از اولین قانون مصوب برای برخورد با عابران پیاده متخلف می‏گذرد اما به نظر می‌رسد اجرای این قانون درحال خاک خوردن است. در ماده هشت قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرایم رانندگی مصوب 30خرداد50 آمده: «در صورتى که عابرپیاده در عبور از سواره‌رو و معابر و خیابان‌ها جز از نقاطى که خط‏کشى شده و مخصوص عبور عابرپیاده است، عبور کند متخلف شناخته می‌شود و مکلف به پرداخت جریمه مقرر در آیین‌نامه است.» اما این قوانین در حالى است که سیستم آموزشی جامعه، نهادها و مقام‏های مسئول در زمینه‏ آموزش حقوق شهروندی و فرهنگ پیاده‏روی در سطح شهر کم‏کاری کرده‏اند. این کاستی را می‏شود در صحبت‏های عابران و شهروندان هم شنید؛ «پانیذ» 23ساله است و از اینکه چرا هیچ آموزشی درباره فرهنگ پیاده‌ها در هیچ موسسه یا نهادی وجود ندارد و فقط در حد یک فصل از کتاب راهنمایی‏ورانندگی گنجانده شده است، به «ابتکار» می‏گوید: «این سبک آموزش‏ها جزو نیازهای اساسی زندگی روزمره است و هر لحظه با آن درگیر هستیم. از این جهت باید به‏طور مداوم و در کل روز در همه جای شهر جلوی چشم باشند تا در ذهن مردم جا باز کنند و در جامعه نهادینه شوند.» او درباره رعایت قوانین و نحوه برخوردش با دیگر شهروندان این‏گونه توضیح می‏دهد: «خودم تا جایی که بتوانم قوانین را رعایت می‏کنم و لزومی نمی‏بینم که همه قوانین را رعایت کنم چراکه بقیه هم رعایت نمی‏کنند و این در رفتار من تاثیر گذاشته است. برای مثال هر چند در طرح زوج و فرد همیشه ماشین می‏برم با اینکه می‏دانم جریمه می‏شوم. از خلاف رفتن رانندگان زود عصبی می‏شوم و بعضی وقت‏ها کنترلم را از دست می‏دهم و حرف‏هایی به زبان می‏آورم که خوب نیست. ماندن پشت چراغ قرمز هم کلافه‏ام می‏کند مخصوصا وقتی که چند چراغ پشت سر هم قرمز باشد.»
فرهنگ‏سازی از مدارس شروع شود
با آنکه اعمال قانون و جریمه کردن شهروندان خاطی در عبور و مرور، می‏تواند تاثیری بر کاهش نابسامانی‏های ترافیکی داشته باشد، به نظر می‏رسد فرهنگ‏سازی و آموزش مناسب به شهروندان تاثیری به مراتب بیشتر و ماندگارتر در اصلاح رفتارهای شهروندی دارد. نکته‏ای که قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس به آن اشاره می‏کند و به «ابتکار» توضیح می‏دهد: «اگر نظم و ترتیبی در فضای شهری حاکم است باید هم برای پیاد‏ه‏ها باشد و هم برای رانندگان. در مورد پیاده‏ها این اصل رعایت نمی‏شود و سال‏هاست فرهنگ پیاده به فراموشی سپرده شده است. برای اصلاح این رویه و آموزش این اصل باید اول از کتاب‏ها شروع شود. لازم است که از دوره ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان و حتی دانشگاه این مسئله فرهنگ‏سازی شود چراکه ذهن آنچه را در کودکی یاد می‏گیرد، فراموش نمی‏کند. مرحله اول این است که آموزش‏وپرورش در قالب داستان و نمایش می‏‏تواند این فرهنگ را در کتاب‏ها نهادیه کند. در مرحله بعدی اقدامات عملی‏تر مانند برنامه‏های ورزشی و تفریحی می‏تواند موثر واقع شود. برای قشر سالمند هم در رادیو و تلویزیون می‏توان برنامه‏هایی تدارک دید و این آموزش‏ها را به آنها هم یاد داد.»
شروع رانندگی با دوچرخه
در سطح پیاده‏روها که قدم می‏زنید وسایل مغازه‏ها نصف پیاده‏رو را گرفته است. موتورسیکلت‏ها از همه جهت حرکت می‏کنند و کسی پاسخگوی این معضل نیست. این استاد دانشگاه درباره این نکته هم می‏گوید: «این معضل نشان از این دارد که هیچ‏گونه کنترل و نظارتی صورت نمی‏گیرد که این افراد تا این اندازه به خودشان اجازه می‏دهند به فضاهای عمومی تجاوز کنند. جریمه‏های 50هزار تومانی هم جواب نمی‏دهد و از طرف دیگر پلیس در این زمینه مماشات می‏کند و سخت نمی‏گیرد. در این میان، تابلوهای لازم هم باید نصب شود.»
قرائی‌مقدم درباره تجربه کشورهای دیگر در اجرای نظم شهری و ارتقای فرهنگ پیاده‌ها، توضیح می‏دهد: «کشورهای پیشرفته 200سال است که وارد صنعت شده‌اند. آنها رانندگی و راه رفتن را با دوچرخه شروع کردند اما در ایران اکثر افراد تردد در معابر شهری را از خودرو حتی اتومبیل‌های لوکس شروع می‌کنند. معلوم است در چنین وضعی، این شهروند آداب و نحوه استفاده از این وسیله را نمی‏داند و احتمال اینکه باعث بی‏نظمی و ناهنجاری ‏شود، زیاد است. در تهران ما با هجوم مهاجر طرف هستیم که از شهرهای دیگر به تهران می‏آیند. این هم یکی از مشکلاتی است که از چشم مسئولان دور مانده است اما در نهایت باید توجه داشت که موضوع آموزش و فرهنگ‏سازی درباره این معضل جواب می‏دهد هر چند مراحل درازمدت دارد و زمان می‏برد. به‌عنوان مثال، اکنون فرهنگ آپارتمان‏نشینی در تهران به مراتب از مشهد و اصفهان بهتر شده است چراکه مردم زودتر با این مسئله برخورد کردند و ذهنیت مساعدتری نسبت به آن دارند.»
در هرحال حقوق و تکالیف عابران پیاده در سال‏های متمادی از خاطره‏ها رفته اما آنچه که مهم است اینکه پیاده‏ها به قربانیان همیشگی معابر و برخورد با خودروها تبدیل شده‌اند. در این میان، باید به این نکته هم توجه داشت که پزشکی‌قانونی تعداد کشته‌های تصادفات سال95 را 10هزار و 427نفر اعلام کرده که از این تعداد سه هزار و 440نفر عابرپیاده بوده‏اند. این آمارها از مرگ 22درصدی عابران پیاده در حوادث رانندگی خبر می‌دهند. از این جهت لازم است تا همه دستگاه‌های فرهنگی اعم از شهرداری، آموزش‏و‏پروش، وزارت ورزش‏وجوانان و... پای کار بیایند که آموزش فرهنگ پیاده‏ها نیز نهادینه شود تا شاید به دنبال آن شاهد کاهش آمار مرگ‏ومیر ناشی این بی‏توجهی باشیم. این در حالی است که هرگاه آموزش‌های شهروندی در اصلاح رفتارهای روزمره، در اولویت قرار گرفته است، توانسته آثار مناسبی نیز بر جای بگذارد. موضوعاتی همچون بستن کمربند ایمنی در خودرو از مواردی بوده که با آموزش‌های مناسب، تبدیل به رفتار قاعده‏مند و مداوم شهروندان شده است.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
این شهردار ذلیل‌شده کجاست؟! (شهروند) اخبار ویژه (کيهان) نجات کبوتران حرم (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
لاریجانی در کنفرانس بین المللی مبارزه با مواد مخدر: «ابتکار» از نوسان محبوبیت رئیس جمهوری میان مردم گزارش می‌دهد یاس‌ها و امیدها به روحانی در گفت‌وگوی «ابتکار» با مردم «فرهنگ پیاده‌روی» در معابر شهری بررسی شد پیاده‏راه های سرگردانی علیرضا صدقی خاورمیانه بعد از علی عبدالله صالح مدیر ستاد احیای دریاچه ارومیه استقراض از خارج را آخرین راهکار تامین بودجه بیان کرد «ابتکار» وضعیت ادبیات دینی امروز را بررسی کرد شعر آئینی در عصر رکود «ابتکار» وضعیت تغییر سیاست‌های چین را بررسی کرد درخشش آفتاب واردات در چین سبحانی در همایش شوراهای اسلامی شهر و روستای شهرستان مبارکه عنوان کرد: فولاد مبارکه، نقطه عطف تحقق سند چشم‌انداز توسعه صنعت فولاد کشور ظریف در حاشیه اجلاس وزرای خارجه کشورهای ساحلی دریای خزر تصریح کرد درهای بسته خزر به روی نیروهای خارجی وزارت کشور یمن با انتشار بیانیه‌ای خبر کشته شدن علی عبدالله صالح را تایید کرد پایان تراژیک علی عبدالله صالح شهردار تهران: کمیته‌ مشترک برای بدهی‌های دولت تشکیل شده است پرونده‌های جریان انحراف شش سال قبل در دادسرای تهران مفتوح شد