روزنامه ابتکار
1396/09/28
محمد حمز های کارگردان فیلم «آذر » در گف ت وگو با «ابتکار :» تجربه دستیار کارگردانی فیلمم را به سرانجام رساند
بر اساس تصمیم شورای صنفی نمایش اکران فیلم سینمایی «عصبانی نیستم» ساخته رضا درمیشیان فعلا منتفی شد. به گزارش مهر، غلامرضا فرجی سخنگوی شورای صنفی نمایش درباره خروجی جلسه ۲۷ آذرماه شورا گفت: «در این جلسه شورا قرارداد فیلم سینمایی «سد معبر» به کارگردانی محسن قرایی مقدم در گروه ماندانا بعد از فیلم «ثبت با سند برابر است» به کارگردانی بهمن گودرزی و قرارداد فیلم سینمایی «اسرافیل» به کارگردانی آیدا پناهنده در گروه زندگی بعد از فیلم «پسرعمو دخترعمو» ساخته روح انگیز شمس ثبت شد.» فرجی درباره اکران فیلم «عصبانی نیستم» به کارگردانی رضا درمیشیان گفت: «بحث اصلی شورای صنفی نمایش فیلم «عصبانی نیستم» بود که در این نشست پخش کننده و تهیه کننده فیلم حضور داشتند و تصمیم شورا بر این شد که به دلیل تراکم اکران، نمایش این فیلم به زمان دیگری موکول شود بنابراین فیلم در تاریخ ۲۹ آذرماه اکران نمی‌شود.»فاطمه رنج‌اندیش
محمد حمزه‌ای کارگردان جوان فیلم اولی، سینما را با دستیاری کارگردانی شروع کرد و در جریان ساخت فیلم‌های کوتاهی در جشنواره‌های داخلی حضور داشته است. حمزه‌ای نخستین تجربه کارگردانی بلند را با فیلم «آذر» شروع کرد که نیکی کریمی تهیه‌کنندگی آن را به عهده گرفت.
با محمد حمزه‌ای درباره حواشی ایجاد شده درباره فیلم «آذر» پرسیدیم اما ترجیح می‌دهد اکران عمومی فیلم به سلامت تمام شود و در جایگاه یک کارگردان از فیلم اولش حفاظت کند. حمزه‌ای در این گفت‌و‌گو درباره تاثیر تجربه‌هایی که در زمینه دستیاری کارگردانی و ساخت فیلم کوتاه توضیح می‌دهد.
انتخاب فیلمنامه برای کارگردان‌ها و مشخصا کارگردان اول از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، همکاری با احسان بیگلری چگونه اتفاق افتاد؟ کارهای او نظیر «برادرم خسرو» و «نقطه کور» را دیده بودید؟
دوستی من و احسان بیگلری به نزدیک 10سال پیش برمی‌گردد. هر دوی ما سینما را با دستیاری کارگردانی شروع کردیم اما به طور مستقل کاری را انجام نداده بودیم. پیش از پروژه «آذر» قرار بود فیلمنامه‌ای را بر اساس ایده‌ای من کار کنیم. جلساتی هم داشتیم و دراین باره گفت‌و‌گو کردیم ولی شرایط ما دو نفر در آن مقطع زمانی (بهار 95) به گونه‌ای بود که فیلمنامه مسکوت ماند تا وقت دیگری به سراغ آن برویم. از طرفی این تهیه کننده قرار بود فیلمی به اسم «بندر تهران» را با پوریا آذربایجانی کار کند اما بنا به دلایلی این همکاری به سرانجام نرسید و پوریا آذربایجانی فیلمنامه را واگذار کرد؛ بنابراین ایشان تصمیم می‌گیرند به هر صورت این فیلم را تولید کنند. به این ترتیب ظاهرا در یکی از فستیوال‌های یکی از کارهایم را دیدند و از طرف دوستان دیگر هم معرفی شدیم. در جریان جلساتی که برگزار شد، نسبت به لحن و فضای فیلم‌هایم اظهار علاقه کردند و به همین سادگی شرایط برای همکاری فراهم شد. در ادامه قرار شد احسان بیگلری فیلمنامه» بندر تهران» را بازنویسی کند. البته با تغییراتی که در فیلمنامه ایجاد شد، عملا فیلمنامه «آذر» از ابتدا نوشته شد. در مراحل نگارش فیلمنامه به همراه تهیه‌کننده و چند نفر از دوستان سینماگر جلساتی داشتیم تا به نتیجه مطلوب‌تری برسیم. من و احسان بیگلری بعد از جلسات و گفت‌وگوهایی که با هم داشتیم تلاش می‌کردیم به قصه قابلی برسیم اما ماحصل تلاشمان در این زمان کوتاه هنوز کامل نشده بود که ناگزیر به شروع فیلمبرداری شدیم.
برای اینکه به جشنواره برسید، پیش از اینکه فیلمنامه تمام شود، فیلمبرداری را شروع کردید؟
بله! از آنجایی که زمان کمی تا جشنواره مانده بود و اغلب سینماگران برای کارهایشان دورنمای رسیدن به جشنواره را دارند، کار را زودتر شروع کردیم. البته این انگیزه شاید دلیل چندان موجهی نباشد ولی حیات خیلی از فیلم‌ها در سینمای ایران ظاهرا به حضور و نمایش در جشنواره فجر بستگی دارد.
همانطور که اشاره کردید جزو کسانی هستید که هم دستیاری کارگردانی کردید و هم فیلم کوتاه ساختید، کدامیک از این موارد برای ساخت فیلم بیشتر به شما کمک کرد؟
هر کدام از این حوزه‌ها در جای خودشان به کارگردان کمک می‌کند. فیلم کوتاه تجربه فضای مدیریتی و حرفهای را برای فیلمساز فراهم می‌کند. اگر فیلمسازی، تجربه کار در سینما به صورت حرفهای را نداشته باشد در ادامه دچار مشکل میشود. حداقل در سینما ما دستیاری کارگردانی و فیلم کوتاه به تنهایی کمکی نمی‌کند. من برای سال‌ها فیلم کوتاه ساختم. همچنین برای بعضی از شبکه‌های تلویزیونی فیلم ساختم که این روند باعث شد تا سبک و سیاق مختص خودم را پیدا کنم. در اشل فیلم کوتاه اگر کار جواب نمی داد خیلی متضرر نمی‌شدم. ضمن اینکه برای شخص خودم اگر تجارب دوران دستیاریم نبود، فیلم «آذر» دست کم برای من به سرانجام نمی‌رسید. چراکه دستیاری در پشت صحنه به تو یاد می‌دهد که چگونه با عوامل فیلم رفتار و تبادل نظر کنی. به تعبیری دستیاری برای فیلمسازان دیگر برای کارگردانی که سینما را به مفهوم حرفهای آغاز کرده و می خواهد فیلمش را سلامت به سرانجام برساند، اهمیت دارد و در مقاطعی به فریاد تو می‌رسد.
فضای در نظر گرفته شده برای معرفی فیلم «آذر» به گونه‌ای است که مخاطب را برای مواجهه با یک قهرمان زن آماده می‌کند در صورتی که شخصیت اول عملا یک زن کنش‌مند نیست و بیشتر از اینکه قهرمان باشد، احساس دلسوزی را به مخاطب می‌دهد. با این همه «آذر» همانی شد که خودتان پیش‌بینی می‌کردید؟
به طبع آنچه از ابتدا در ذهنمان بود برای «آذر» اتفاق نیفتاد. به دلیل اینکه شرایط بسیار خاص، ملتهب و پیچیده‌ای داشتیم. از پیش تولید کپسولی و سریع تا تولیدی سخت، باعث شد آن چیزی که تماما مطلوب ذهن من است، اتفاق نیفتاد. با این همه «آذر» فارغ از اینکه چقدر درست یا نادرست است، قصه‌ای را تعریف می‌کند. این قصه علی رغم شخصیت اول زن فیلم، فراجنسیتی است. به هیچ‌وجه «آذر» را صرفا یک فیلم زنانه نمی بینم . موضوع این فیلم چالش اخلاق و وجدان اجتماعی است. چه کسی می‌تواند بگوید موقعیتی که برای «آذر» ایجاد شده( نه صرف عمل و گفته آن صحنه ) برای من نوعی اتفاق نیفتاده که چه بسا در حال حاضر با آن مواجه شده‌ایم. شرایط «آذر» موقعیتی را تداعی می‌کند که اگر در جامعه امروز ایران در شرایط پیچیده و ملتهبی قرار گرفتیم، چقدر محق هستیم که اخلاق را نادیده بگیریم و برای رهایی خودمان، وجدان فردی و اجتماعی را زیر پا بگذاریم. به نظر من این وجه «آذر» اهمیت ویژه دارد.
اتفاقا از جمله نقدهایی که شنیده‌ام نگاه فمنیستی حاکم بر فضای فیلم «آذر» است.
اصلا تعیبر درستی نیست. چراکه کارگردان، نویسنده و بازنویس فیلم مرد هستند و مشخصا من در این مورد به خصوص اعتقادی به فمنیستی بودن این فیلم ندارم. کسی که این برچسب را به فیلم «آذر» می‌زند، نگاه سطحی‌ای به مقوله فمنیست و تعریف آن دارد. صرفا اگر یک یا دو عامل غیر همجنس جلوی فعالیت زنی را بگیرند، فضای فیلم فمنیستی نمی‌شود. مجموعه این حرف‌ها به خاطر فضای یک طرفه‌ای است که از حاشیه به متن آمده است. «آذر» یک ملودرام خانوادگی با یک درون مایه اخلاقی است.
از دیگر نقدهایی که فیلم «آذر» وارد است، مجموعه اتفاقاتی که بعضی از آن‌ها چفت و بست مناسبی در فیلمنامه ندارند، به عنوان نمونه در هیچ کجای فیلم مشخص نمی‌شود که چرا عموی داستان تا این حد با آذر دشمنی دارد؟
نکته‌ای که اشاره می‌کنید کاملا درست است. در واقع این بخشی از باگ فیلمنامه است که باید برطرف می‌شد. ضمن اینکه خودم اذعان دارم این نکته شاید توجیه تلقی شود اما به خاطر نداشتن زمان کافی چندان به قوام روابط از نقطه نظر کاراکترها و مخاطبان نپرداختیم. بنابراین این نکته مجهول ماند، در حالی که فکر می‌کردیم در یک سوم پایانی فیلم و توضیحاتی که عمو درباره اختلاف فرهنگی و طبقاتی‌شان با آذر و خانواده‌اش می‌دهد، ریشه اختلاف‌ها روشن میشود اما ظاهرا به بادیه رفتیم.
اگرچه خیلی مختصر به روند شکل‌گیری همکاریتان با خانم نیکی کریمی به عنوان تهیه‌کننده و بازیگر «آذر» اشاره کردید اما در راستای ایجاد حواشی فیلم، کمی بیشتر توضیح دهید. از اختلافی که بدل‌کار فیلم رسانه‌ای کرد تا اعتراض حمیدرضا آذرنگ، بازیگر کم حاشیه سینما از نیکی کریمی بگویید.
من بعد از نمایش اول فیلم در جشنواره تا هفته دوم اکران عمومی فیلم با هیچ رسانه‌ای صحبت نکردم. به دلیل اینکه از طرف من به حواشی دامن زده نشود. به عنوان کارگردان فیلم تمام تلاشم را می‌کنم تا از حیثیت حرفهای خودم و همکارانم در این فیلم نگهداری کنم. در واقع وظیفه صنفی و حرفهای من ایجاب می‌کند که اکران فیلم به سلامت تمام شود. با این همه من درجریان مسائل مالی پروژه و همچینی اتفاق‌های بین ایشان و تهیه کننده که خارج کار بوده نیستم. ضمن اینکه حمیدرضا آذرنگ بازیگر بسیار باهوش و با اخلاقی است که همیشه ماحصل کار برایش اهمیت دارد. اینکه چرا اعتراض می‌کند را خودش به وضو ح توضیح داده است.
اتفاقاتی در فیلم اولتان رخ داد دلسردتان کرد یا برای انتخاب تهیه‌کننده با سابقه‌تر و حرفه‌ای‌تر هوشیار شدید؟
طبیعتا دلسرد نه اما دل‌گیر شدم. من تازه سینما را شروع نکردم.نزدیک به دو دهه است که در بدنه سینما و تلویزیون فعالیت می‌کنم. بی‌مهری‌هایی از این دست زیاد دیدم و همیشه صبوری برای من آورده‌های زیادی داشته است. میوه این کدورت، هوشیاری بیشتر برای ادامه فعالیت‌هایی است که در سینما دارم.
تا امروز از اکران فیلم «آذر» راضی بودید؟
معتقدم که زمان اکران فیلم اصلا مناسب نبود. این فیلم می‌توانست در اکران دوم تابستان قرار بگیرد و شرایط بهتری را داشته باشد. اغلب فیلم‌ها یک شروع خوب دارند که متاسفانه «آذر» در هفته اول با تبلیغات محیطی خوبی همراه نبود. وقتی به سینماها سر می‌زدم معمولا پوستر، سردر و رولاپ نداشتند. این‌ها باید 10 روز قبل از اکران در سینماها باشد. البته در هفته دوم با وجود اسپانسری که از فیلم حمایت کرد و شروع تبلیغات اوضاع قدری بهتر دارد. حالا اکران فیلم شرایط متوسطی دارد. امیدورام «آذر» با حفظ کف فروش در این تورنومنت نفس‌گیر جایش را پیدا کند.
برای فیلم‌های بعدیتان اقدام کردید و برنامه‌ای دارید؟
بله! دو فیلمنامه و طرح دارم. با یکی دو نفر به عنوان سرمایه‌گذار هم صحبت کردم اما در حال حاضر به لحاظ روحی و روانی نیاز به استراحت فکری دارم (که قابل عنوان کردن نیست) و باید آرامش پیدا کنم تا بتوانم به زودی انشاالله یکی از کارها را شروع کنم.
سایر اخبار این روزنامه
عارف تاکید کرد:
مردم تورم تک‌رقمی را احساس نمی‌کنند
« ابتکار» طرح موضوع ایران در سازمان ملل برای پاسخ به اتهامات نیکی هیلی را بررسی می‌کند
«ابتکار» از وضعیت آتی واردات خودرو گزارش می‌دهد
بازگشایی مسیر واردات خودرو
جلال خوش چهره
تردید در شعار «عبور از روحانی»
«ابتکار» از ساز ناکوک رسانه ملی و تقابل دولت گزارش می‌دهد
محمد حمز های کارگردان فیلم «آذر » در گف ت وگو با «ابتکار :»
تجربه دستیار کارگردانی فیلمم را به سرانجام رساند
موزه فرش با چالش جدید خود چه می‌کند؟
سر و سامان گرفتن در آستانه چهل سالگی
کیوان ساکت از چگونگی تخصیص بودجه اهدایی یونسکو به ساز ایرانی می پرسد
تقسیم محفلی یا ترجیح مصالح ملی؟
مردم از حذف کردن خوششان نمی‌آید
«ابتکار» تصمیم دولت مبنی بر ممنوعیت کولبری را بررسی کرد
پایان یک تراژدی
سیاری:
دشمنان می‌خواهند مسیر انقلاب عوض شود
رئیس قوه قضائیه:
بدون جدل باید به شبهات درباره عملکرد قوه قضائیه پاسخ داده شود
یک روزنامه آمریکایی: قدرت منطقه‌ای ایران چالش جدید آمریکا، عربستان و اسرائیل است
