موزه فرش با چالش جدید خود چه می‌کند؟ سر و سامان گرفتن در آستانه چهل سالگی

زهرا داستانی
موزه فرش در آستانه چهل سالگی‌‌اش از نخستین فاز تغییر و تحولات خود پرده برداشته است. موزه‌ای که در این سال‌ها کمتر خبری در رسانه‌ها از آن به چشم می‌خورد، حالا بعد از سال‌ها به همت سرپرست جدیدش حال و روز بهتری پیدا کرده است. با این حال اما چالش جدیدی چشم انتظار آن است. شهرداری تهران که یک سال‌ و‌ نیم پیش قصد داشت یکی از درگاه‌ها و خروجی‌های مترو را در محوطه موزه نصب کند حالا دوباره قصد دارد تا هواکشی را در مجاورت موزه فرش بسازد. هواکشی که گرچه خسروآبادی، مدیرکل میراث تهران پیش تر از همسان‌سازی سازه هواکش خط 6 متروی تهران با المان‌های موزه فرش و تبدیل هواکش مترو به تابلویی برای اعلام برنامه‌های موزه خبر داده بود امروز با مخالفت معاون میراث فرهنگی سازمان میراث مواجه شده است.
40 سال از عمر موزه فرش می‌‌گذرد، موزه‌ای که در زمستان سال 56 با الگوگرفتن از طرح سیاه چادرهای عشایری افتتاح شد و تا امروز در حدود 2 هزار تخته فرش از دوران صفوی تا معاصر را در خود حفظ کرده است. کمتر تهرانی ای پیدا می‌شود که از وجود این موزه با خبر باشد یا شاید سری به آن زده باشد. با این حال اما این موزه از مهم‌ترین موزه‌های تهران به شمار می‌آید که شاید یکی از دلایل ناشناس ماندنش بی‌توجهی مسئولان به حال و روز آن است. حالا اما بعد از سال‌ها و در آستانه چهل‌ سالگی‌اش مسئولان از فاز نخست مرمت و بازسازی موزه خبر داده‌‌اند. پروژه‌ای که ایمن‌سازی شبکه برق و مخزن‌ها، ساماندهی کاربردی فضاهای زیرزمین، استاندارد‌سازی مجموعه، تعویض موکت‌های موزه و ساخت سکوهای شیب‌دار نمایش فرش‌ها را شامل می‌شود. موزه فرش که از بهمن سال گذشته فاز نخست عملیات عمرانی را آغاز کرده و در آذر ماه امسال آن را به پایان رسانده، فاز دومی را دنبال می‌کند که شامل طراحی پنل‌ها، الحاقات و احداث ساختمان جدید برای نمایش آثار است و در انتظار تامین اعتبارات به سر می‌برد.
سهم ناچیز موزه فرش از اعتبارات دولت نهم و دهم


حمیدرضا کارگر، مدیر کل امور موزه‌های کشور در مراسم افتتاح فاز نخست این موزه گفت: اگر حال امروز مردمی را بخواهید بدانید باید روزنامه‌ها را ورق بزنید و اگر می‌خواهید از گذشته آنها بدانید باید به موزه‌های شان سری بزنید. اگر حال موزه‌های مان خوب باشد هم حال امروز ما خوب است و هم احوالات گذشته‌مان. موزه فرش جایگاه ویژه‌ای دارد چرا که فرش قدیمی‌ترین هنر ایرانیان است. وقتی از فرش صحبت می‌کنیم از توان و هنر ایرانیان سخن می‌گوییم. آثار گرانبها در ظروف گرانبها نگهداری می‌شود. موزه هم ظرف این گوهر گرانبهای ایرانی است. او گفت: در سال‌های 50 تا 57 دوره طلایی در عرصه موزه سازی ایران بوده است. در این سال‌ها موزه‌هایی ساخته شد که نگاه به موزه و ساختمان و عنصر موزه را در ایران تغییر داد. موزه هنرهای معاصر، فرش و آبگینه، فرهنگسرا و کاخ نیاوران از این دست هستند. کارگر به عملکرد دولت‌‌های پیشین در بحث موزه اشاره کرد و گفت: در دوره 8 ساله قبل از دولت یازدهم که کشور منابع عظیم مالی داشت، سهم موزه فرش از این اعتبار چقدر بود؟ چند موزه در آن سال‌ها افتتاح شد؟ در طول 8 سال گذشته حداقل 12 میلیارد تومان برای موزه ملی ایران هزینه شد بدون آنکه اتفاقی برای آن بیفتد و ما مجبور شدیم تا دوباره کار را از صفر شروع کنیم و در نهایت موزه دوره اسلامی در کمتر از 2 سال دوباره علی رغم قطع امید برخی از فعالان افتتاح شد. موزه ایران باستان در مسیر شروع بازسازی است. مطالعات آن در حال انجام است و بعد از 80 سال به آن توجه جدی می‌شود. مدیر کل موزه‌های کشور گفت: ما امیدوار هستیم هر کسی که وارد موزه‌های ایران می‌شود قضاوت خوبی درباره ایرانیان بکند. به هر حال وقتی خارجی‌ها به موزه‌های ما می‌آیند درباره توجه دولت و مردم به میراثشان و درک فرهنگی آنها قضاوت می‌کنند چرا که موزه‌ها تنها بخش گذشته و میراث ایران هستند که مردم می‌توانند به آن راه یابند. بنابراین موزه‌ها آیینه تفکر و نگاه ما در حوزه میراث فرهنگی هستند.
تعیین تکلیف برای چالش جدید موزه فرش
گرچه تا پیش از این نا ایمن بودن شبکه برق و مخزن‌های فرش و کمبود کارگاه‌های مرمت فرش و فرسودگی سازه از جمله چالش‌های آن بود اما حالا نزدیک شدن مترو به موزه فرش چالش جدیدی را برای آن به وجود آورده است. چالشی که محمد حسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث در مراسم افتتاح فاز نخست تغییر و تحولات موزه به آن اشاره کرد و گفت: سال‌ها پیش مترویی از اینجا گذشته است اما از قبل باید برای جا نمایی مترو با سازمان میراث فرهنگی مشورت می‌شد. قطعا سازمان با جا نمایی دریچه هوا کش مترو در منظر موزه مخالف است. معاون میراث سازمان به همراه اداره کل میراث تهران به شهرداری تهران نامه نگاری کرده است و منتظر آن ارسال طرح آن هستیم. ضمن اینکه علاوه بر اینکه در این باره در شورای فرهنگی تهران بحث می‌شود باید تایید نهایی را از میراث بگیرند و تا زمانی که میراث تهران آن را ابلاغ نکند اجرای آن غیر ممکن است. ساخت هواکش مترو منوط به این شرط است که در جایی جانمایی شود که دیده نشود و از جهت مهندسی قابل اجرا باشد.
توسعه دانشگاه تهران در دست بررسی است
او در ادامه گفت: دانشگاه تهران، موزه هنرهای معاصر، موزه فرش و پارک لاله ثبت ملی هستند و اینها یک مجموعه فرهنگی فوق العاده در تهران به وجود آورده‌اند که باید از آنها حفاظت کنیم. حتی توسعه دانشگاه تهران نیز همچنان در دست بررسی است. اگر قرار باشد محیط اطراف دانشگاه تهران به یک محیط فرهنگی تبدیل شود باید اصالت را حفظ کند. این مجموعه می‌تواند فرصت و ظرفیت مهمی برای گردشگری تهران باشد که اگر مشکل ترافیکی آن حل ‌شود و برای آن یک پیاده‌راه تعریف شود، ظرفیت خوبی برای گردشگری تهران به وجود خواهد آورد. او با بیان اینکه موزه فرش هنوز در میانه این راه است و ما تلاش خود را خواهیم کرد تا این موزه گام‌های بعدی را بر دارد، گفت: در این سال‌ها هیچ کس کاری برای این موزه نکرده است. نورپردازی، سامان دادن به باغ اطراف موزه با هماهنگی شهرداری از جمله اقدامات دیگر است. این سیاست را پیش گرفته‌ایم و با آن موزه دوره اسلامی را افتتاح کردیم و موزه فرش را دوباره احیا کردیم. از این به بعد کار سخت‌تر خواهد بود چرا که بودجه سال 97 کاهش یافته است. طالبیان با بیان اینکه موزه فرش تبریز را در اولویت قرار خواهیم داد، گفت: اختصاص بودجه‌های اندک به موزه‌های مختلف در این سال‌ها نه تنها باعث پیشرفت آنها نشده بلکه ما را گرفتار نیز کرده است. بعد از موزه فرش باید به سراغ سایر موزه‌های تهران که جنبه ملی دارند، برویم و زمینه رونق گردشگری فرهنگی را بیشتر فراهم کنیم.
سایر اخبار این روزنامه
عارف تاکید کرد: مردم تورم تک‌رقمی را احساس نمی‌کنند « ابتکار» طرح موضوع ایران در سازمان ملل برای پاسخ به اتهامات نیکی هیلی را بررسی می‌کند «ابتکار» از وضعیت آتی واردات خودرو گزارش می‌دهد بازگشایی مسیر واردات خودرو جلال خوش چهره تردید در شعار «عبور از روحانی» «ابتکار» از ساز ناکوک رسانه ملی و تقابل دولت گزارش می‌دهد محمد حمز های کارگردان فیلم «آذر » در گف ت وگو با «ابتکار :» تجربه دستیار کارگردانی فیلمم را به سرانجام رساند موزه فرش با چالش جدید خود چه می‌کند؟ سر و سامان گرفتن در آستانه چهل سالگی کیوان ساکت از چگونگی تخصیص بودجه اهدایی یونسکو به ساز ایرانی می پرسد تقسیم محفلی یا ترجیح مصالح ملی؟ مردم از حذف کردن خوششان نمی‌آید «ابتکار» تصمیم دولت مبنی بر ممنوعیت کولبری را بررسی کرد پایان یک تراژدی سیاری: دشمنان می‌خواهند مسیر انقلاب عوض شود رئیس قوه قضائیه: بدون جدل باید به شبهات درباره عملکرد قوه قضائیه پاسخ داده شود یک روزنامه آمریکایی: قدرت منطقه‌ای ایران چالش جدید آمریکا، عربستان و اسرائیل است