بایدها و نبایدهای دادن پول توجیبی به کودکان

برای یادگرفتن دوچرخه سواری باید یک دوچرخه داشته باشید و برای یادگیری مدیریت مالی، کمی پول. این موضوع درباره کودکان هم صدق می کند. اگر بخواهیم کودک ما یاد بگیرد چگونه در آینده جیب خود را مدیریت کند، باید بستر آن را در محیط خانه فراهم کنیم. پول تو جیبی یکی از ابزارهای مناسب آموزش مالی است که کودک با سرو کله زدن با آن، مفاهیمی مانند بودجه بندی، پس انداز برای روز مبادا و اولویت بندی اهداف و غیره را تمرین می کند. دادن پول تو جیبی به کودک، فرصتی امن را برای آزمون و خطا آن هم با ریسکی بسیار کم برای وی فراهم می کند؛ درست مانند یادگیری رانندگی در فضای یک پارکینگ خالی.
 
وقتی پای «پول تو جیبی» به میدان عمل باز می شود، اما و اگرها و باید و نبایدهای بسیاری را همراه خود می آورد که والدین و کودک را به چالش می کشد. شاید برای تان جالب باشد که بدانید، برای دادن پول تو جیبی به کودک، دیدگاه ها و روش های مختلفی وجود دارد که هر خانواده یکی از این راه ها را بنا به سلیقه و طرز فکر خود انتخاب می کند. دخل و خرج امروز، سر در جیب والدین کرده است و از چند و چون این روش ها می گوید.
پول تو جیبی بدون قید و شرط
در این روش، بدون آن که انتظار انجام کار خاصی از کودک وجود داشته باشد، به طور منظم مبلغ مشخصی به صورت هفتگی یا دو هفته یک بار یا ماهانه به او داده می شود. مزیت اش این است که کودک این فرصت را پیدا می کند که پول خود را بر اساس یک برنامه منظم، مدیریت و تقسیم بندی کند و درباره این که آن را چه مقدار و کجا خرج کند، به دقت فکر کند و تصمیم بگیرد. با این حال، وقتی پولی بدون هیچ قید و شرطی خاص به کودک داده می شود، او یاد نمی گیرد که پول می تواند پاداش کار خوبی باشد که انجام داده است. همچنین با این روش، ناخودآگاه به کودک القا می شود که پول، از سوی یک قدرت بالاتر به عنوان یک هدیه یا بخشش می آید و مقدار مبلغی که دریافت می کند، تنها بستگی به سخاوت و بخشش آن منبع قدرت دارد، نه به تلاشی که فرد برای کسب پول می کند.
پول تو جیبی با قید و شرط


این روش از رایج ترین انواع دادن پول تو جیبی است. به این صورت که از کودک انتظار می رود در ازای دریافت پول توجیبی، کارهای مشخصی را در خانه انجام دهد. شما می توانید فهرستی از وظایف روزمره را در هفته تهیه و برای هر کاری، مبلغی نیز تعیین کنید. هر قدر کار سخت، وقت گیر و دشوارتر باشد، پول بیشتری دارد و هر قدر آسان تر، پول کمتر. البته باید پیگیر انجام کارها و وظایف نیز باشید. چرا که در صورت انجام ندادن، کودک دیگر نباید پولی بگیرد. مزیت این روش آن است که کودک، رابطه مستقیمی بین تلاش کردن و به دست آوردن پول می بیند و متوجه می شود که هیچ کس در این دنیا چیزی را بدون زحمت دریافت نمی کند. همچنین، از این که می بیند میزان مبلغی که در جیب اش دارد به نهایت کار و تلاش خودش وابسته است، حس قدرت، اختیار و اعتماد به نفس اش افزایش می یابد.
پول توجیبی هنگام نیاز
در این روش، کودک بر اساس برنامه زمانی مشخصی، پول نمی گیرد. اما هر گاه به پول نیاز داشته باشد، می تواند آن را از والدین خود درخواست کند. این روش مناسب والدینی است که باور دارند کودک نباید صرفا در ازای انجام کاری، پول دریافت کند، بلکه پول را به عنوان این که یکی از اعضای خانواده است باید بگیرد. این دسته از والدین معتقدند همه ما عضوی از یک خانواده هستیم و باید در انجام کارها با یکدیگر همکاری داشته باشیم. اما در عین حال برای متعادل کردن فضا، تمام نیازها و خواسته های کودک را در مواقع لزوم پوشش می دهند. خوبی روش در این است که کودک حس با ارزشی را در کمک کردن می بیند و در می یابد همکاری در خانواده، خود یک نوع پاداش است. اما نکته منفی آن جاست که کودک برای دریافت پول تو جیبی خود، لزوما کار خاصی انجام نمی دهد و چون به طور ثابت و بر اساس برنامه زمانی مشخصی پول نمی گیرد، پس انداز برای آینده و برنامه ریزی برای مخارج و هزینه هایش، کمی مشکل می شود. در چنین شرایطی، کودک با موضوع مسئولیت پذیری مالی و کسب درآمد کمتر آشنا می شود.
پول تو جیبی ترکیبی
والدینی که از این روش استفاده می کنند، معتقدند کودک همانند دیگر اعضای خانواده، باید بدون توقعی برای دریافت پول، یک سری کارها و وظایف مشخصی را در خانه انجام دهد. اما برای برخی کارهای دشوار و پیچیده می تواند از والدین خود پول دریافت کند. میزان مبلغی که می گیرد نیز به درجه سختی و زمان بر بودن کار بستگی دارد. برای مثال کودک اتاق خود را مرتب می کند، اسباب بازی هایش را جمع و تخت خود را صاف می کند.... و همه این ها، بدون دریافت پول است. اما برای کارهای بزرگ تر مثل تمیز کردن خانه یا خالی کردن ماشین لباسشویی یا ظرفشویی، کمک در آشپزی و از این قبیل کارها، می تواند مبلغی پول دریافت کند. او می داند اگر پول بیشتری بخواهد، باید از والدین خود تقاضای کار یا کمکی داشته باشد. از نکات مثبت این روش آن است که کودک می آموزد: «هر کس که سخت تر کار کند، پول بیشتری نیز به دست می آورد» .پس از انتخاب روش مناسب برای نحوه دادن پول تو جیبی، به برخی پرسش های رایج که ذهن والدین را درگیر می کند، می پردازیم.
از چه سنی شروع کنیم؟
حدود سن پنج یا شش سالگی برای شروع دادن پول توجیبی مناسب است. برخی والدین از سنین کمتر این کار را آغاز می کنند، در حالی که بعضی دیگر از 10 سالگی یا بیشتر. در واقع، قطعیت خاصی وجود ندارد. بهترین سن، زمانی است که کودک شما متوجه می شود پول می تواند چیزهایی را که او می خواهد، برایش بخرد.
چه مبلغ پول معقول است؟
این سوال پاسخ قطعی ندارد و کاملا شخصی است. برای این کار، منابع مالی خانوادگی، سطح رفاه و هزینه های زندگی روزمره خود را در نظر و سپس بهترین تصمیم بگیرید.
وقتی کودک عادت های غلطی برای خرج کردن دارد، چه کنیم؟
اگر کودک عادت های خرج کردن ضعیفی دارد و به محض گرفتن پول توجیبی اش، همه را خرج می کند و در جواب تذکرهای شما می گوید: «پول خودم است، هر کار بخواهم، می توانم با آن بکنم» با او صحبت کنید و بگویید: «نه عزیزم! این پولی است که ما به تو داده ایم تا تو با آن تمرین کنی و بتوانی در آینده پول خودت را به خوبی مدیریت کنی» . سپس با همفکری یکدیگر درباره چگونگی خرج کردن پولش برنامه ریزی کنید.
وقتی کودک نمی خواهد از پول خود خرج کند!
اگر کودک دلش نمی خواهد دست به پول تو جیبی اش بزند و برای خرید یک اسباب بازی جدید، از شما درخواست می کند که آن را برایش بخرید، در پاسخ به او بگویید: «متاسفم عزیزم. من الان نمی توانم آن را برایت بخرم. از پول تو جیبی خودت بخر» . سپس به او یاد بدهید، چگونه از یک هفته تا هفته دیگر پولش را پس انداز کند تا مبلغ کافی را برای خرید اسباب بازی داشته باشد.
وقتی کودک از کم بودن مبلغ پول توجیبی اش شکایت می کند
وقتی کودک به طور دایم گله دارد که پول تو جیبی کافی نمی گیرد، بهترین زمان است که با همدیگر یک بودجه تعیین کنید تا ببینید او چگونه پول خود را خرج می کند. به احتمال زیاد او پولش را بیشتر صرف خواسته های غیر ضروری می کند تا نیازهای واقعی اش. به همین دلیل، همیشه پول کم می آورد و گمان می کند به اندازه کافی دریافتی ندارد.
چگونه تقسیم بندی پول تو جیبی را به کودک آموزش دهیم؟
تلاش نکنید در این کار، دخالت مستقیم داشته باشید. اجازه دهید کودک خودش تصمیم بگیرد چه مقدار از پول تو جیبی خود را خرج، چه مقدار را پس انداز کند و چقدر را ببخشد. شما تنها به عنوان ناظر و راهنما عمل کنید. زیرا در این صورت است که او می تواند از موفقیت ها و خطاهای خود درس بگیرد.
با کمک کودک می توانید یک دستور کار بنویسید تا در آن ارزش ها و اولویت های تان مشخص شوند. مثلا می توانید پول تو جیبی کودک را به سه بخش تقسیم کنید: بخش اول پس انداز، بخش دوم هزینه های کودک و بخش سوم که صرف امور خیریه می شود. سپس می توانید همان قسمت پس انداز را به دو بخش ثابت و گردشی تقسیم کنید. به این صورت که پس اندازهای ثابت، مستقیم به بانک می روند تا برای هزینه های درازمدت مانند دانشگاه یا خرید اتومبیل و غیره کنار گذاشته شوند اما پس اندازهای چرخشی در قلک خانگی می ماند. این گونه کودک یاد می گیرد که پس اندازها چقدر می توانند در تنگناها کمک کننده باشند.
حرف آخر
روش  ها و دیدگاه های مختلفی درباره نحوه دادن پول تو جیبی وجود دارد اما صرف نظر از این که کدام شیوه را انتخاب می کنید، مهم ترین مسئله این است که درباره چگونگی خرج کردن و مدیریت آن بحث و گفت وگوهایی مکرر با کودک داشته باشید. زیرا مهارت های مدیریت مالی از طریق پول تو جیبی به کودک آموزش داده می شود. از آن جا که این گونه مهارت ها را به طور شایسته ای در مدارس آموزش نمی دهند، مسلما باید از محیط خانه آغاز کنیم.
این تنها کافی نیست که به کودک پول تو جیبی داده شود و انتظار برود، مسئولیت پذیری مالی را یاد بگیرد. بلکه این والدین هستند که باید مدیریت آن را به کودک آموزش دهند. زیرا اگر این کار به عهده خودشان گذاشته شود، تعداد کمی از کودکان می توانند پول خود را به خوبی مدیریت کنند.