روزنامه همدلی
1396/12/13
به بهانه 14 اسفند، سالروز درگذشت پرچمدار ملی شدن صنعت نفت و نامگذاری خیابانی به نام او
«مصدق» به تهران بازمیگرددهمدلی| گروه سیاسی- هرمز شریفیان: در روز ۱۴ اسفند ۱۳۴۵ هجری شمسی، دکتر محمد مصدق، نخست‌وزیر ایران در فاصله سال‌های ۱۳۳۰ تا ۱۳۳۲ و رهبر نهضت ملی شدن صنعت نفت، چشم از جهان فرو بست.
او در ۲۹ اردیبهشت ۱۲۶۱ هجری شمسی در تهران و به روایتی در روستایی از توابع آشتیان به دنیا آمد. پدرش میرزا هدایت‌الله آشتیانی معروف به «وزیر دفتر» از بزرگمردان دوره ناصری و مادرش ملک تاج خانم (نجم‌السلطنه) فرزند عبدالمجید میرزا فرمانفرما و نوه عباس میرزا ولیعهد قاجار و نایب‌السلطنه ایران بود.
در اردیبهشت ماه سال ۱۳۳۰ دکتر مصدق با تکیه به رای اعتماد اکثر نمایندگان مجلس و برای به ثمر رساندن قانون ملی شدن صنعت نفت و نظارت هرچه بهتر بر انجام امور، مقام نخست‌وزیری ایران را پذیرفت. نخستین اقدام دکتر مصدق پس از معرفی کابینه، اجرای طرح ملی شدن صنعت نفت بود. به دنبال شکایت دولت انگلیس از دولت ایران و طرح شکایت مزبور در شورای امنیت سازمان ملل، دکتر مصدق عازم نیویورک شد و به دفاع از حقوق ایران پرداخت. سپس به دادگاه لاهه رفت و در احقاق حق ملت ایران به پیروزی دست یافت. در بازگشت به ایران سفری نیز به مصر کرد و در آنجا مورد استقبال پر شکوه ملت مصر قرار گرفت.
در ۱۴ اسفند ماه ۱۳۴۵ ساعت ۶ صبح دکتر محمد مصدق به دنبال یک دوره طولانی بیماری سرطان، در سن ۸۴ سالگی درگذشت. او وصیت کرده بود پیکرش را کنار شهدای ۳۰ تیر در «آرامگاه ابن‌بابویه» دفن کنند، ولی با مخالفت پهلوی چنین نشد و او در یکی از اتاق‌های خانه‌اش در احمدآباد به خاک سپرده شد.
در سال‌های حکومت محمدرضا پهلوی برگزاری مراسم بزرگداشت دکتر محمد مصدق از سوی حکومت وقت ممنوع اعلام شد، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی در تاریخ ۱۵ اسفند ۵۷ یکی از بزرگترین گردهمایی‌های سیاسی در سالروز درگذشت رهبر نهضت ملی نفت بر مزار وی در احمدآباد برگزار شد. در این مراسم که آیت‌الله طالقانی سخنران آن بود، به نوشته روزنامه اطلاعات یک میلیون نفر به احمدآباد رفتند.
پس از انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، خیابان پهلوی که به روایتی بلندترین خیابان در خاورمیانه است(حدفاصل میدان‌های راه‌آهن تا تجریش) به خیابان دکتر محمد مصدق تغییر نام یافت اما پس از مدتی و هم‌زمان با زاویه گرفتن برخی گروه‌های سیاسی، نام مصدق از این خیابان برداشته شد.
پس از گذشت بیش از سه دهه و بارزتر شدن نقش برجسته مصدق در تاریخ معاصر سیاسی ایران بار دیگر شورای شهر کنونی تهران تصمیم گرفت نام این شخصیت برجسته را به خیابانی در تهران بازگرداند. ابتدا قرار بود تونل آرش ـ اسفندیار به نام این نخست‌وزیر پیشین ایران نامگذاری شود اما مخالفان این نامگذاری را در شان دکتر مصدق نمی‌دانستند. همین موضوع سبب شد تا شورای شهر یک بار دیگر به این جمع بندی برسد که خیابان کارگرشمالی را به مصدق تغییر نام دهد. خیابانی که ابتدای آن از میدان انقلاب در مرکز تهران آغاز و به بزرگراه حکیم منتهی میشود.
از کارگرشمالی تا محمد مصدق
عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران در مورد تغییر نام خیابان کارگر شمالی به نام مصدق توضیحاتی داد. حجت نظری درگفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به نامگذاری خیابان کارگر شمالی به نام «مصدق» گفت: چندی پیش با توجه به واکنش‌هایی که در فضای مجازی نسبت به نام گذاری تونل آرش- اسفندیار به نام او صورت گرفت، بررسی خیابانی به نام مرحوم مصدق در دستور کار قرار گرفت و سرانجام براساس پیشنهاداتی که در فضای مجازی و در جلسه کمیسیون فرهنگی شورا توسط اعضاء مطرح شد، در نهایت به این جمع‌بندی رسیدیم که خیابان کارگر شمالی به نام مرحوم مصدق نام گذاری شود.
وی با بیان اینکه معبر حد فاصل بین خیابان انقلاب تا بزرگراه آیت الله حکیم را که در حال حاضر به نام کارگر شمالی معروف است پیشنهاد تغییر نام داده‌ایم گفت: پیشنهاد کمیسیون این است که این خیابان به نام مصدق نام گذاری شود و در ادامه خیابان کارگر جنوبی نیز با حذف پسوند جنوبی به نام کارگر شناخته شود.
نظری افزود: این تغییر نام مصوبه کمیسیون نام گذاری را دارد و به هیات رییسه اعلام وصول شده است و منتظر هستیم تاهیات رییسه این تغییر نام را در دستور کار صحن قرار دهد تا توسط اعضای شورای شهر به تصویب نهایی برسد.
این درحالی است که از زمان به قدرت رسیدن «جمال عبدالناصر» در مصر و الهامی که او از ملی شدن صنعت نفت در ایران گرفت، باعث شد تا رئیس جمهور مصر نیز «کانال سوئز» در این کشور را ملی اعلام کند. ناصر بارها اقدامات مصدق را ستود و در بازگشت مصدق از دادگاه لاهه و گرفتن حق ملی شدن صنعت نفت از این دادگاه بین‌المللی، میزبان نخست وزیر وقت ایران باشد و از او و هیات همراهش به گرمی استقبال کند.
ناصر به این استقبال هم بسنده نکرد و نام مصدق را بر خیابانی در قاهره پایتخت باستانی مصر نهاد. اما پس از بازگشت محمدرضا پهلوی به‌قدرت پس از کودتای ننگین آمریکایی ـ انگلیسی 28 مرداد و کمک‌های مالی هنگفت او به دولت وقت مصر، نام مصدق از آن خیابان در قاهره برداشته شد تا پس از انقلاب اسلامی ایران دوباره خیابانی به نام مصدق در قاهره نامگذاری شد.
نامگذاری نام خیابانی به نام دکتر محمد مصدق در تهران نیز با چالش‌های فراوانی روبرو بود. برخی اعضای سابق شورای شهر تهران که شناخته شده ترین آنها «مهدی چمران» بود، به نامگذاری خیابانی به نام مصدق رای منفی دادند. شاید یکی از دلایل مخالفت با این نامگذاری این باشد که اخیرا بحث‌هایی صورت گرفته تا نام خیابانی نیز به مرحوم «مهندس مهدی بازرگان»، نخستین نخست‌وزیر پس از انقلاب اختصاص داده شود در حالی‌که هردو از چهره‌های برجسته تاریخ سیاسی کشور به‌شمار می‌روند.
با تمام این کش و قوس‌ها، نامگذاری خیابانی در مرکز شهر به نام مرحوم دکتر محمد مصدق را باید به فال نیک گرفت. این نامگذاری نه‌تنها از بعد فرهنگی تاثیرات مثبتی در پی دارد بلکه پلکانی برای ارتقای هویت ملی است. بی‌شک اگر دکتر مصدق در زمان خود چهره مقتدر، مردمی و پرنفوذی نبود، سرویس‌های اطلاعاتی ایالات متحده آمریکا، انگلستان و دست نشاندگان داخلی آنها به علاوه درباریان و نزدیکان به شاه و با کمک اراذل و اوباش آن‌هم با صرف هزینه‌های زیاد در صدد سرنگونی دولتش برنمی‌آمدند و کودتایی که تا ابد داغ ننگ بر پیشانی طراحان و مجریان آن خورده را طراحی و اجرا نمی‌کردند.
سایر اخبار این روزنامه
«همدلی» پرونده خادم کشتی ایران بعد از یک استعفای تاریخی را بررسی کرد دیپلماسیِ رسول
فروش نقاشی‌های نقاش معلول به نفع کودکان سرطانی میله‌ها سد راه معلولان‌اند
به بهانه 14 اسفند، سالروز درگذشت پرچمدار ملی شدن صنعت نفت و نامگذاری خیابانی به نام او
کارشناسان در میزگردی تحلیلی با «همدلی» به بهانه ارزیابی مزیت حذف مدارس خاص و معایب تولد طرح شهاب، بررسی کردند
«همدلی» از بازار شب‌نشینی در گوشه‌های دنج تهران گزارش می‌دهد سایه «سود» بر سر کافه‌ها
آهنگساز ایرانی در اعتراض به رفتار توهین‌آمیز ایالات متحده از حضور در مراسم اسکار انصراف داد
همدلی بررسی کرد؛ اصول‌گرایان هم همنوا با اصلاح‌طلبان از گفت‌وگوی ملی و ضعف احزاب در ایران می‌گویند
علی مندنی پور نعل‌بندهای ناآگاه !
سفیر فلسطین در تهران: موضع‌گیری آیت‌الله خامنه‌ای علیه آمریکا و رژیم صهیونیستی مایه افتخار است
