روزنامه خراسان
1397/02/26
«رسالت اجتماعی عالمان» در منظومه فکری شهید صدر
سلسله نشست‌های آشنایی با آرا و اندیشه‌های علامه شهید سید محمدباقر صدر، با برگزاری همایش «نابغه‌ای که نمی‌شناسیم» در سالن اجتماعات دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد، به ایستگاه پایانی خود رسید. به گزارش خراسان، در این سلسله نشست‌ها که به همت انجمن علمی تحول در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد و با همکاری نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها برگزار شد، طی دو ماه نخست امسال، آرا و اندیشه‌های شهید صدر، با حضور استادان و صاحب‌نظران حوزه و دانشگاه، مورد بررسی و بازخوانی قرار گرفت. در همایش «نابغه‌ای که نمی‌شناسیم» نیز، همچون سایر نشست‌ها، محور اصلی بحث، تشریح ابعاد کمتر دیده شده زندگی شهید صدر بود. سخنرانان این همایش، حجت‌الاسلام و المسلمین مجتبی الهی خراسانی، دکتر زهرا حائری، دکتر رافائل مائوریلو(شرق‌شناس و صدرپژوه ایتالیایی) و دکتر ژولین پلیسیه( اقتصاددان و صدرپژوه فرانسوی و مترجم شماری از آثار شهید صدر به زبان فرانسوی)، به فراخور حوزه مطالعاتی و اطلاعاتی که درباره زندگی، اندیشه و شخصیت شهید آیت‌ا... سید محمدباقر صدر و خواهر بزرگوارش، شهید بنت‌الهدی صدر داشتند، به سخنرانی پرداختند. در این مراسم از جدیدترین ترجمه آثار شهید صدر به زبان فارسی، یعنی «فدک در تاریخ»، «پژوهشی درباره ولایت» و «پژوهشی درباره امام مهدی علیه‌السلام» نیز، رونمایی شد. مترجم این آثار، دکتر ابوالقاسم حسینی و ناشر آن ها، پژوهشگاه تخصصی شهید صدر است.احیاگر حقوق اسلامی بانوان
دکتر زهرا حائری، از شاگردان شهید بنت‌الهدی صدر، به عنوان نخستین سخنران همایش، به بیان خاطراتی درباره شخصیت و جایگاه علمی و اجتماعی این بانوی مبارز و دانشمند پرداخت. وی با اشاره به خدمات ارزشمند شهید صدر و خواهر دانشمند وی، تصریح کرد: این دو شهید مظلوم، نه فقط به اسلام و مسلمانان، بلکه به همه انسان‌ها خدمت کرده‌اند. این دو بزرگوار، مصداق «خلقوا فی زمان غیر زمانها» بودند و در دوران حیاتشان، قدر آن ها شناخته نشد و حتی برخی از نزدیکان این دو بزرگوار نیز، از درک جایگاه و منزلت شهید صدر و خواهر بزرگوارش، غفلت کردند. دکتر حائری ضمن یادآوری خاطرات دوران شاگردی نزد شهید بنت‌الهدی صدر، گفت: بعد از خروج نیروهای اشغالگر انگلیسی، در جریان جنگ جهانی دوم، شرایط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی عراق، بسیار نابه‌سامان و بحرانی بود. تفکرات چپ و مارکسیسم در جامعه و به ویژه در میان جوانان نفوذ پیدا کرد. وضعیت زنان نیز، به لحاظ اجتماعی خوب نبود و آن ها عملاً از حقوق یک زن مسلمان در جامعه، محروم بودند. متأسفانه بسیاری از افرادی که می‌توانستند در این زمینه گام‌های مؤثری بردارند نیز، سکوت اختیار و منفعلانه رفتار می‌کردند. در چنین شرایطی، این خواهر و برادر، دست به اقدامات مؤثری زدند و شرایط را تغییر دادند.
پایه‌گذار انقلاب فرهنگی در عراق
شاگرد شهید بنت‌الهدی صدر، درباره اقدامات این بانوی مبارز و بزرگوار برای گسترش علم و دانش در میان بانوان و تقویت جایگاه اجتماعی آن ها در عراق گفت: شهید بنت‌الهدی صدر، در حالی که در بدترین شرایط برای فعالیت قرار داشت، بهترین و عالی‌ترین نتایج ممکن را به دست آورد. او توانست پایه‌گذار انقلابی فرهنگی در جامعه عراق شود که بانوان در آن، نقشی محوری داشتند؛ این انقلاب فرهنگی، تغییرات بنیادینی را به وجود آورد. وی گفت: در آن زمان، آیت‌ا...العظمی خویی در نجف، برای دختران مدرسه‌ای تأسیس کرده بود؛ اما سایر شهرها، از موهبت چنین مدارسی که زیر نظر علمای دین و برای تربیت دختران تأسیس می‌شد، محروم بودند. خانواده‌ها از این‌که دختران خود را به مدارس نوین دولتی بفرستند، واهمه داشتند؛ می‌ترسیدند که شرایط نابه سامان اخلاقی و تربیتی در این مدارس، باعث انحراف فکری و رفتاری فرزندان آن ها شود. در شهر ما، کاظمین، این کمبود وجود داشت و دختران، عملاً از تحصیل محروم بودند. در همین زمان، شهید صدر و خواهرش، شهید بنت‌الهدی با تأسیس یک صندوق خیریه، سنگ بنای مدرسه دخترانه «الزهراء الدینیه» را در کاظمین و سپس بغداد، گذاشتند. این اقدام با استقبال گسترده بانوان روبه‌رو شد. جالب است بدانید که در این مدارس، افراد خردسالی مانند من، در کنار بانوان بزرگ سالی که سن آن ها گاه به 25 سال هم بالغ می‌شد، می‌نشستند و دانش را فرا می‌گرفتند. وی تصریح کرد: شهید بنت‌الهدی صدر و برادر بزرگوارش، با همه افراد رفتار یکسان و توام با احترام داشتند. برای آن ها، فرد خردسال یا بزرگ سال، با سواد یا بی‌سواد، ثروتمند یا فقیر، هیچ فرقی نداشت. شهید بنت‌الهدی صدر می‌کوشید برای همه بانوان، با زبان ساده و قابل فهم، مسائل دینی و مباحث اعتقادی را تبیین کند و در این زمینه، توفیق فراوانی داشت. همین رویکرد بود که سرانجام باعث شد رژیم صدام مدارس آن ها را تعطیل و فعالیت‌شان را محدود کند.
عبور از قالب سرگذشت‌نامه‌ها
حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی نیز در این همایش، با عنوان «اندیشه‌های مغفول مانده شهید صدر»، به سخنرانی پرداخت. این مدرس حوزه و دانشگاه، ضمن انتقاد از شیوه معرفی بزرگان و اندیشمندان و محصور شدن دامنه عرضه شخصیت آن ها به جامعه، در قالب تدوین سرگذشت‌نامه‌ها، گفت: باید پرسش اصلی در عرصه بررسی شخصیت و جایگاه اندیشمندانی نظیر علامه شهید سید محمدباقر صدر، این باشد که ابعاد علمی و اخلاقی آن ها، چه رهاوردی برای جامعه امروز ما دارد؟ به اعتقاد من، طرح این پرسش می‌تواند ما را، تا حدی از باقی ماندن در حصار سرگذشت‌نامه‌ها رها کند. وی افزود: طی سه دهه آشنایی با اندیشه شهید صدر و مطالعه آثار ایشان، این شهید بزرگوار را یک وجود شگفت‌انگیز و شخصیتی ذوابعاد یافتم؛ ابعادی که جمع شدن آن ها در وجود یک انسان، بسیار سخت به نظر می‌رسد.
5 نکته درباره شخصیت شهید صدر
حجت‌الاسلام الهی خراسانی به پنج نکته مهم درباره شخصیت شهید صدر اشاره کرد و گفت: نخستین نکته قابل تأمل درباره شهید صدر، جمع بین «علو نسب» و «علو همت» در اوست. آن بزرگوار، از یک سو، منتسب به خاندانی است که طی قرون متمادی، ده‌ها دانشمند توانمند را در عرصه‌های مختلف علوم دینی، عقلی و روایی، به جهان اسلام تقدیم کرد. در میان اجداد شهید صدر تا امام موسی کاظم(ع)، فهرست بلندبالایی از علما و اندیشمندان قرار دارد که هر یک از آن ها، به تنهایی، مایه فخر جهان اسلام و به ویژه، عالم تشیع هستند. با این حال، این وابستگی به خاندانی جلیل‌القدر، مانع از «علو همت» و تلاش بی‌وقفه شهید صدر در زمینه فهم دقیق و ارائه مناسب معارف الهی و علوم مختلف نبود. او از خواندن هیچ اثر جدیدی، ابا نداشت و می‌کوشید جدیدترین آثار انتشار یافته را تهیه، مطالعه و تحلیل کند. شهید صدر خود را در بررسی میراث فکری بشر، محدود نمی‌کرد و با اندیشه نیرومند خود، به بررسی و تحلیل مسائل گوناگون می‌پرداخت. دومین نکته‌ای که باید درباره شخصیت شهید صدر مد نظر قرار دهیم، نبوغ ذاتی اوست. شهید صدر هم به لحاظ نبوغ و هم از نظر تیزهوشی که دو مقوله کاملاً جدا از یکدیگرند، یک انسان فوق‌العاده بود. فردی که در 13 سالگی بر منطق حاشیه می‌نویسد و مقدمات نگارش کتاب «فدک» را از 12 سالگی فراهم می‌آورد، یک انسان عادی نیست. شهید صدر یک انسان دائم‌الفکر بود؛ بسیاری از لحظات زندگی خود را در سکوت و تفکر می‌گذراند. او تخصص و استعداد شگرفی در بازسازی نظریات داشت. نکته سوم درباره شخصیت این اندیشمند بزرگ، جمع بین «رسالت علمی» و «رسالت اجتماعی» است. او مانند برخی از اندیشمندان، فردی منزوی نبود و تنها به فعالیت در محیط‌های علمی، بسنده نمی‌کرد. تلاش او برای تأسیس «حزب‌الدعوه» و حلقه‌های مبارزاتی متشکل از جوانان مسلمان، شاهدی بر این مدعاست. شهید صدر، با جوانان و به ویژه دانشجویان، ارتباط گسترده‌ای داشت و درباره وضعیت جامعه، بسیار دغدغه‌مند بود. حجت‌الاسلام مجتبی الهی خراسانی، از «جمع میان سنت و روزآمدی» و «جمع بین نیازمداری و تکلیف محوری در تفسیر دین»، به عنوان چهارمین و پنجمین نکته قابل تأمل درباره شخصیت شهید صدر نام برد.در بخش پایانی این همایش، میزگردی با حضور دکتر رافائل مائوریلو(شرق‌شناس و صدرپژوه ایتالیایی) و دکتر ژولین پلیسیه (اقتصاددان و صدرپژوه فرانسوی و مترجم شماری از آثار شهید صدر به زبان فرانسوی) برگزار شد و شرکت‌کنندگان به تشریح دیدگاه‌های خود درباره اندیشه‌های اقتصادی شهید صدر پرداختند.
سایر اخبار این روزنامه
ارزیابی معتبرترین نشریه جهانی نفت از تاثیر بازگشت تحریم ها
منشور بندگی و مردم داری
درس های غیرفوتبالی مسابقه پرهیجان پرسپولیس و الجزیره امارات
مصائب چرخش های مقتدی صدر
راهنمای خرید هدفون
«رسالت اجتماعی عالمان» در منظومه فکری شهید صدر
معروف ترین کتابخانه های جهان چقدر بازدید کننده دارند؟
به همدیگر رحم کنیم!
مذاکرات ظریف در بروکسل
آسمان آبی هدیه باران بهاری
جزئیات تعطیلی دبستانی ها در پایان اردیبهشت
بازی صدر در زمین سعودی؟
عملیات مسدودسازی فیلترشکن ها آغاز شده است
سرکردگان باند «خرچنگ های سیاه» اعدام شدند
آبی ها برنده نبرد ایرانی آسیا
داغ فلسطین در فضای مجازی و جنجال های زوج افشانی!
کشف منابع جدید آب در سیستان و بلوچستان
