مروری بر «دو امام مجاهد» تازه ترین اثر انتشارات انقلاب اسلامی

  گروه اندیشه
info@khorasannews.com


کتاب «دو امام مجاهد»، مشتمل بر سخنرانی‌های حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای در سال‌های ۵۱ و ۵۲، به تحلیل سیره سیاسی امام حسن(ع) و امام حسین(ع) اختصاص دارد که توسط انتشارات دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب، منتشر شده و در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است. پایگاه اطلاع‌رسانی « KHAMENEI.IR » در نوشتاری به معرفی این کتاب پرداخته است که در پی می‌آید.
شناخت سیره معصومان(ع)


یکی از مهم‌ترین منابع برای پیروان هر دین و مذهب در تبعیت از پیشوایان خود، روش و سیره آن رهبران در مواجهه با مسائل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی روزگارشان است و دین اسلام نیز، از این قاعده مستثنا نیست. بدیهی است که رهبران متعدد یک دین، در عمل، تابع اصول و مبانی و معارف آن دین هستند؛ بنابراین، علاوه بر آن‌که سیره هریک از آن ها براساس این اصول شکل می‌گیرد، مجموع عملکرد و سیره آنان نیز، قاعدتاً نمی‌تواند از اصول و مبانی آن دین خارج باشد. دین مقدس اسلام و به خصوص، مکتب حیات‌بخش شیعه، از این امتیاز منحصر به فرد برخوردار است که علاوه بر پیامبر گرامی اسلام(ص)، تمامی ائمه بعدی(ع) نیز، اولاً به مشیت الهی به امامت رسیده‌اند و ثانیاً، همگی معصوم‌ هستند و خطا و اشتباه، نظیر آن‌چه در رهبران سیاسی جوامع و مکاتب دیگر دیده می‌شود، در فکر و عمل آنان راه ندارد. این ویژگی‌ها و ابتنای مکتب شیعه بر اصول عقلی و دینی و مبارزه مستمر ائمه هدی(ع) برای برقراری حکومت عادلانه، تشیع را به عنوان مکتب آزادی‌بخش تاریخ بشر، برتری بخشیده است.
تفاوت عملکرد امام حسن و امام حسین(ع)
در میان سیره برخی از این ائمه بزرگوار(ع)، در نگاه اول، گاه اختلافاتی به نظر می‌رسد که از جمله مهم‌ترینِ این تفاوت‌ها، چگونگی رفتار امام حسن(ع) و امام حسین(ع)، در رفتار با حکومت اموی است. امام حسن(ع) با معاویه صلح و امام حسین(ع) علیه یزید قیام می‌کند؛ در حالی که معاویه و پسرش یزید، هر دو حاکم اموی‌ هستند و از نظر فکرو عمل، تفاوت ماهوی ندارند. تفاوت رفتار امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در طول تاریخ، مورد سؤال و بحث فراوان واقع شده و در برخی موارد نیز، مورد تحلیل‌های اشتباه قرار گرفته است. براساس تفکر شیعی، علت این تفاوت عملکرد به تفاوت شرایط و مقتضیات زمانه هریک از این بزرگواران باز می‌گردد.
تعبیر«انسان۲۵۰ ساله» برای تحلیل زندگی ائمه(ع)
حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای که مطالعات گسترده‌ای را از دوران جوانی در سیره سیاسی امامان معصوم(ع) داشته‌اند، با ابداع تعبیر «انسان ۲۵۰ ساله»، این بزرگواران را در حکم یک انسان واحد می‌دانند که در طول ۲۵۰ سال دوران امامت، با انتخاب راهکارهای مختلف، برای حفظ اسلام ناب و دستیابی به رهبری سیاسی جامعه، تلاش کرده‌اند. ایشان، تمامی امامان(ع) را در یک جبهه و یک سنگر می‌بینند که با جهاد و مبارزه سخت و طاقت‌فرسا و هدایت تشکیلاتی شیعه، در پی اهداف والای خود بوده‌اند و به همین دلیل بود که همیشه در معرض زندان‌ها، بازداشت‌ها، محاصره‌ها و تبعیدها قرار داشتند و تمامی این بزرگواران، به دست حاکمان زمان خود به شهادت رسیدند.
ساختار کتاب «دو امام مجاهد»
انتشارات انقلاب اسلامی، بنابر وظیفه ذاتی خود، انتشار مباحث تحلیلی- تاریخی معظم‌له را در دستور کار خود داده و تاکنون، با همین انگیزه، آثار متعددی را در این زمینه منتشر کرده است. اثر حاضر، مشتمل بر شش گفتار از آیت‌ا... خامنه‌ای است که در سال‌های ۵۱ و ۵۲  ایراد شده است. دو گفتار اوّل کتاب، شامل دو سخنرانی ایشان در فروردین سال 1351 است که در حسینیه ارشاد تهران ایراد شد. معظّمٌ‌له در این دو جلسه که به مناسبت ایّام شهادت امام حسن(ع)، در آخر ماه صفر برگزار شده است، علاوه بر شرح نظریه «انسان ۲۵۰ساله»، به جایگاه والا و مهمّ امام حسن(ع) در این دوران و چرایی دست کشیدن از جنگ و علل پذیرفتن آتش‌بس و بیان تفاوت شرایط دوران امام حسن و امام حسین(ع) پرداخته‌اند. گفتار سوم تا پنجم اثر، اختصاص به سه سخنرانی ایشان، در شب تاسوعا، عاشورا و شام غریبان محرم ۱۳۹۴ هجری قمری (مصادف با بهمن ۱۳۵۲) با موضوع «تحلیل قیام حسینی»، دارد. این سه سخنرانی، در مسجد کرامت مشهد ایراد شده‌است. ایشان در گفتار سوم، به اهمیت آشنایی با علت قیام امام حسین(ع) و طرح برخی از نظریات اشتباه و ناقص در این زمینه می‌پردازند و با تأکید بر ماهیت انقلابی داشتن حرکت آن حضرت، بحث را به پایان می‌برند. در گفتار چهارم، به اهداف قیام حسینی اشاره می‌کنند و برای روشن شدن مطلب، به تحلیل ریشه‌های آن می پردازند. ایشان با انقلاب دانستن بعثت پیامبر اکرم(ص)، دگرگونی‌هایی را که پس از ظهور پیامبر اسلام(ص) در جامعه جاهلی آن روز ایجاد شد، برمی‌شمرند. معظّمٌ‌له، اهمّ اهداف پیامبر(ص) را، گستراندن تفکّر توحیدی و نفی عبودیّت طاغوت ها، از بین بردن اختلافات طبقاتی و ناعدالتی‌ها و تکریم انسان می‌دانند. ایشان با پرداختن به موضوع انحراف جامعه اسلامی از اهداف بعثت، به ترسیم شرایط دوران خلفای سه‌گانه اوّل و به ویژه خلیفه سوم، می‌پردازند. این گفتار با مرور اجمالی اقدامات امیرالمؤمنین و امام حسن(ع) برای بازگرداندنِ قطار از ریل خارج‌شده جامعه اسلامی، خاتمه می‌یابد. رهبر انقلاب، در گفتار پنجم پس از مرور سریع مباحث دو گفتار قبل، به دوران امام حسین(ع) و اقدامات ایشان اشاره می‌کنند و بحث مستوفا و مستندی را در این زمینه، ارائه می‌دهند. نکته جالب توجّه در این گفتار، قسمت پایانی آن است که با دعوت مخاطب به تفکّر در اهداف قیام امام حسین(ع)، همگان را به انقلاب بر ضدّ یزیدیان دعوت می‌کنند. شایان ذکر است که ایشان پس از آزادی از زندان حکومت طاغوت (۲۲ آبان ۱۳۵۰) به شدّت تحت نظر ساواک بودند و گزارش جلسات مختلف ایشان در مساجد، منابر و حوزه، در اسناد ساواک وجود دارد. اهمیت شرایط آن زمان برای ایشان ،به وجهی بود که با وجود بیماری که در آن سه روز داشتند، بیش از یک ساعت و ایستاده، برای عزادارانی که در مسجد کرامت جمع شده بودند، به ایراد سخن پرداختند.آیت‌ا... خامنه‌ای در سال 1352، برای تبلیغ و سخنرانی به تهران رفتند. ایشان در این مدّت، در جلسات مختلفی به ایراد سخن پرداخته‌اند. از جمله آن جلسات، جلسات هیئت انصارالحسین(ع) تهران است. این هیئت، از هیئات انقلابی تهران بود و در مناسبت‌های مختلف، با دعوت از سخنرانان انقلابی، سعی در تنویر افکار جوانان پرشور و انقلابی داشت. ایشان از سوّم تا دوازدهم محرّم، در 10 جلسه بحث «سیره مبارزاتی امامان معصوم(ع)» را از ساعت ۷:۳۰ تا ۹ صبح مطرح کردند که این 10 گفتار، با ‌عنوان کتاب «همرزمان حسین(ع)»، از سوی انتشارات انقلاب اسلامی منتشر شده است. گفتار آخر کتاب حاضر، مربوط به سخنرانی شب عاشورای معظّمٌ‌له، در محرّم سال ۱۳۹۳ هجری قمری (مصادف با ۲۴ بهمن ۱۳۵۲) در این هیئت است. در این گفتار، با نقد سه نظریه در باب قیام حسینی، نظریه چهارمی به‌عنوان نظریه صحیح اثبات شده است. ایشان، هدف قیام حسینی را تجدید حیات انقلاب پیامبر اعظم(ص) می‌دانند و در این گفتار نیز، به‌طور ضمنی و در لفّافه، مخاطب خود را به الگوبرداری از حرکت امام حسین(ع) در قیام علیه دشمنان اسلام و حاکمان طاغوتی دعوت می‌کنند. این گفتار اگرچه که ممکن است در برخی مضامین با گفتارهای سوّم تا پنجم مشابهت‌هایی داشته باشد، ولی وجود برخی از امتیازات در آن، باعث شد تا در کتاب حاضر درج شود. نوع نگاه معظّمٌ‌له در این شش گفتار، بسیار بدیع و منابع روایی و تاریخی متعددی مورد استفاده ایشان قرار گرفته است که سخنرانی رهبر انقلاب را بسیار متفاوت از سخنرانی‌های معمول آن زمان و حتی اکنون می‌کند و بیشتر به جلسات علمی و درسی محقّقانه شبیه است.