ابهام لایحه بودجه 98 در مورد توسعه صنایع معدنی

«جهان صنعت»- ارزش صادرات محصولات معدن و صنایع معدنی ایران در دوره چهار ماهه 97 به رقم سه میلیارد و 763 میلیون دلار رسید که با درنظر گرفتن هدف 10 میلیارد دلاری برای این بخش تا پایان سال، بیش از 37 درصد برنامه محقق شده است‌. صادرات معدن و صنایع معدنی در چهار ماه به 7/3 میلیارد دلار رسید‌. مجموع وزن صادرات محصولات معدن و صنایع معدنی ایران در مدت یاد شده به 20 میلیون و 917 هزار تن رسید‌. این در حالی است که شعار مبارزه با خام‌فروشی که دولت همواره اجرای آن را در راستای عمل به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی می‌داند با اما و اگرهایی روبه‌رو‌ است‌. دولت در این باره معتقد است صادراتی که در حال حاضر فعالان معدنی انجام می‌دهند مصداق خام‌فروشی بوده درحالی‌که بخش خصوصی و فعالان معدنی این ایده را قبول ندارند.
به عقیده فعالان معدنی، اولا جذب سرمایه اعم از سرمایه‌های داخلی و خارجی نیازمند آن است که دولت تکلیف خود را با بخش معدن روشن کند‌. در این رابطه معضل اصلی که فعالان این بخش عنوان می‌کنند عدم ثبات در تصمیم‌گیری‌هاست به‌طوری‌که تغییر در سیاست‌ها در بخش معدن باعث شده این بخش به‌عنوان یک حوزه پرریسک به سرمایه‌گذاران معرفی شود، این در حالی است که منابع معدنی در ایران بسیار بالاست و از این منظر کشور یک قطب بزرگ معدنی در جهان محسوب می‌شود‌. به‌عنوان نمونه فقط کافی است با صادرکنندگان محصولات معدنی به گفت‌وگو بنشینید‌. حوزه صادرات محصولات معدنی و تنوع سیاست‌ها در این بخش یکی از دلواپسی‌های بسیاری از این فعالان است‌. به عقیده آنها نوع برخورد دولت با صادرات محصولات معدنی باعث شده در شرایطی که مصرف داخلی برای بسیاری از این تولیدات در سطح پایین‌تری از تولید قرار دارد تمایل به ورود به سرمایه‌گذاری در حوزه معدنی نیز کاهش یابد.
بودجه بخش معدن 570 میلیارد تومان شد
حال با توجه به این که بودجه وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال ۱۳۹۸، رقمی حدود ۲۲ هزار و ۸۵۵ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است، بودجه بخش معدن، رقمی حدود 570 میلیارد تومان را به خود اختصاص داده است‌. دولت در لایحه بودجه سال ۱۳۹۸ که روز گذشته به مجلس ارائه کرد، برای بخش معدن که از بخش‌های پیشرو اقتصادی کشور است، رقم ۵۹۷۶ هزار میلیارد ریالی را پیش‌بینی کرده است‌.


نادیده نگرفتن حس رقابت تولید‌کنندگان
به گفته ابراهیم درستی، نایب‌رییس اتاق اصناف تهران در شرایط فعلی باید حس رقابت را در تولیدکنندگان داخلی احیا کنیم، به این معنا که با تغییری که در بدنه دولت در حوزه صنعت و اقتصاد افتاده، نشانه‌های امیدوارکننده‌ای از بهبود و مساعد شدن ثبت سفارش‌ها را شاهدیم‌. از این رو‌، دولت باید کمک کند تا تولید رونق پیدا کند؛ به نحوی که فعالان اقتصادی به عنوان بخش غیردولتی، انتظار دارند که دولت، اعتماد مردم را جلب کند؛ بر این اساس، دولت برای تولیدکننده بستر و مواد اولیه را فراهم نکرده و برای محدود کردن مبادی ورود کالای قاچاق از مرزها کاری نشده است‌.
فرصتی برای توسعه استارت‌آپ‌ها
خداداد غریب‌پور رییس هیات عامل ایمیدرو در اولین نشست «شورای سیاستگذاری نخستین جشنواره و نمایشگاه ملی صنعت فولاد» که با حضور مدیران شرکت‌های بزرگ زنجیره صنعت فولاد برگزار شد، با بیان اینکه صنایع و کانی‌های فلزی 25 درصد بازار سرمایه را تشکیل می‌دهند، گفت: از 50 هزار میلیارد تومان سرمایه بورس، 11 هزار میلیارد تومان آن به این حوزه اختصاص دارد و 33 درصد سود بازار سرمایه متعلق به صنایع فلزی است و این نشان می‌دهد که صنایع فلزی به اندازه پتروشیمی‌ها تاثیرگذارند‌. وی افزود: بخش معدن و صنایع معدنی دارای مزیت رقابتی است و نقش پیشران و ارزش‌افزایی دارد که با استحصال مواد معدنی، می‌تواند سوددهی بالایی داشته باشد‌. رییس هیات عامل ایمیدرو اذعان کرد: صنعت فولاد طی سال‌های مختلف نشان داده که صنعت پیشتازی است و می‌توان روی آن حساب کرد‌. غریب‌پور ادامه داد‌: نخستین جشنواره و نمایشگاه ملی فولاد، فرصتی برای توسعه استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان است و مهم‌ترین هدف این جشنواره و نمایشگاه، ارائه قابلیت‌های صنعت فولاد، مطرح کردن نیازها و قابلیت‌سازی برای نیازهاست که برپایه بومی‌سازی و حمایت از تولید داخلی خواهد بود و با این رویکرد، ایمیدرو از جشنواره مذکور حمایت می‌کند‌.
وی افزود: همایش و نمایشگاه‌های مختلفی در طول سال در بخش معدن و صنایع معدنی برگزار می‌شوند که باید تقدم و تاخر آن بررسی شود تا این جشنواره و نمایشگاه، تاثیرگذاری لازم را داشته باشد‌. رییس هیات عامل ایمیدرو تصریح کرد: اکنون نقشه راه معدن، طرح جامع فولاد و سیاست‌های ایمیدرو روی میز است و اجرای این برنامه‌ها در راستای توسعه بخش معدن و صنایع معدنی به همفکری تشکل‌ها و بخش خصوصی نیاز دارد‌. وی ادامه داد: با بخش‌های مختلف دولت برای کاهش مشکلات بخش معدن و صنایع معدنی، مذاکرات لازم را انجام می‌دهیم‌.
تاثیرگذاری صنایع معدنی هم‌ردیف پتروشیمی‌ها
رفع خلا اطلاع‌رسانی
بهرام سبحانی، رییس هیات‌مدیره انجمن فولاد ایران در این نشست گفت: از یک سال پیش به دنبال برگزاری جشنواره‌ای برای به نمایش گذاشتن دستاوردها و توانمندی‌های تولیدکنندگان و سازندگان صنعت فولاد از فنی مهندسی تا تامین‌کنندگان قطعه بوده‌ایم‌.
وی ادامه داد: اکنون دستاوردهای قابل توجهی در داخلی‌سازی صنعت فولاد حاصل شده که وابستگی کشور به خارج را کاهش می‌دهد‌. با این حال، اطلاع‌رسانی لازم در این زمینه حاصل نشده که از این‌رو، تلاش کرده‌ایم با برگزاری این جشنواره خلا اطلاع‌رسانی را برطرف کنیم‌.
سبحانی بیان داشت: نرم‌افزاری با هدف ایجاد بانک اطلاعاتی تهیه شده تا تولیدکنندگان بتوانند دستاوردهای خود را در آن درج کنند‌.
پیشنهاد روز ملی فولاد
وی ادامه داد: پیشنهاد داده‌ایم یک روز به نام روز ملی فولاد نامگذاری شود و در صورت ثبت این روز، می‌توان همایش‌ها را با هم تلفیق کرد‌. حمیدرضا فولادگر، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با بیان اینکه مجلس طی تابستان امسال برای رفع مشکلات صنعت فولاد، نشست‌های مختلفی برگزار کرد، گفت: در این مدت جلساتی برای تولید ملی برگزار شد که به برون‌رفت از شرایط بحرانی تحریم کمک کرد‌.
آمادگی مجلس برای همکاری در زمینه بومی‌سازی
وی افزود: کمیسیون صنایع و معادن مجلس برای همکاری در حوزه بومی‌سازی و داخلی‌سازی صنعت فولاد آمادگی دارد‌.
فولادگر همچنین پیشنهاد داد: با توجه به اینکه صنعت فولاد پیشران بسیاری از بخش‌هاست، سیر تحول تکنولوژی این صنعت به صورت موزه به نمایش درآید‌.
حمایت مالی از سازندگان تجهیزات
حمیدرضا عظیمیان، مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه گفت: با توجه به شرایط پیش آمده، نتیجه گرفتیم با ایجاد نمایشگاه و کارِ گروهی، مشکلات را رفع کنیم‌. از این رو، لیست نیازمندی‌های خود را در بخش‌های مختلف تهیه کرده‌ایم و قرار است آنها را در یک فراخوان عمومی اعلام کنیم‌. وی ادامه داد: با توجه به این نیازمندی‌ها، چنانچه فردی یا شرکت استارت‌آپی آمادگی ساخت و تامین تجهیزات مورد نیاز ما را دارد، پس از انتخاب در هیات داوری، با آن قرارداد بسته و حمایت مالی می‌کنیم‌.
اثربخشی بالای بومی‌سازی
از سوی دیگر محمود اسلامیان، رییس سابق انجمن فولاد و از مدیران این صنعت گفت: برای موفقیت این برنامه، مجموعه‌های فولادی باید ریسک‌پذیر باشند و در عین حال مورد حمایت قرار گیرند‌. به گفته وی، بومی‌سازی یک نوع صرفه‌جویی محسوب می‌شود و در صورت موفقیت، اثربخشی بالایی دارد‌.
ضرورت تدوین سیاست‌های کلی برای پابرجایی صنعت
سید رضا شهرستانی، عضو هیات‌مدیره انجمن فولاد گفت: اکنون با کاهش شدید قیمت فولاد و همچنین تولید مازاد مواجه شده‌ایم‌. از برنامه تولید 25 میلیون تن فولاد تا پایان امسال، تنها 12 میلیون تن در داخل مصرف می‌شود و حدود 13 میلیون تن مازاد است‌.
وی ادامه داد: ضروری است برنامه‌ای همراه با سیاست‌های کلی از سوی ایمیدرو، برای پابرجا ماندن صنعت فولاد تدوین شود‌.
بومی‌سازی؛ یک اصل ضروری
نادر سلیمانی، عضو هیات‌مدیره انجمن فولاد با بیان اینکه یکی از مهم‌ترین دستاوردهای انقلاب، تولید 25 میلیون تن فولاد بوده است، گفت: بومی‌سازی در شرایط تحریم یک ضرورت است تا بتوانیم بخش بیشتر قطعات صنعت فولاد را داخلی‌سازی کنیم‌.
وی ادامه داد: در برنامه توسعه صنعتی و برنامه چشم‌انداز 1404، بومی‌سازی جایگاه ویژه‌ای دارد که این مهم با ایجاد همدلی، عملی می‌شود‌.
ظرفیت بالای داخلی‌سازی
سید محمد اتابک، عضو انجمن فولاد با اشاره به اینکه شورای سیاستگذاری به موضوع تداخل همایش‌ها بپردازد، اظهار داشت: داخلی‌سازی دارای ظرفیت بالایی است که متاسفانه بسیاری از افراد با اقدامات انجام شده آشنایی چندانی ندارند‌. وی افزود: جا دارد که ظرفیت‌ها با هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی، شناخته شود و دبیرخانه جشنواره، سفارش‌دهندگان و سازندگان را هدایت کند‌.
لزوم هماهنگی بین صنایع
رضا اشرف‌سمنانی، مشاور مدیر عامل شرکت میدکو با بیان اینکه فولاد صنعت پیشران است و صنایع دیگر به آن وابسته است، گفت: برای تامین قطعات، باید بین صنایع هماهنگی ایجاد شود‌. وی ادامه داد: باید بخش‌های مختلف با این صنعت همسو باشند‌. به عنوان مثال، انرژی با قیمت کم صادر می‌شود در حالی که استفاده آن در صنعت فولاد، ارزش‌افزوده بالایی ایجاد می‌کند‌.
تلاش برای بومی‌سازی در انجمن فولاد
سید رسول خلیفه‌سلطانی، دبیر انجمن فولاد نیز اظهار داشت: در ارزیابی اتاق بازرگانی از 200 تشکل صنفی طی سال گذشته، انجمن فولاد دومین تشکل صنفی برتر شناخته شد‌. وی افزود: در این تشکل، اراده‌ای برای اجرای برنامه‌های بومی‌سازی -به طور مستمر- وجود دارد‌. به گفته خلیفه‌سلطانی، در این انجمن، کمیته‌های 7 گانه فعال شده است و در این زمینه فعالیت می‌کنند‌.
حرکتی مثبت در صنعت فولاد
مهرداد اکبریان، رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران، گفت: بومی‌سازی یک حرکت مثبت در صنعت فولاد است اما لازم است بومی‌سازی با رعایت توسعه محلی و حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط باشد‌.
وی ادامه داد: یکی از بخش‌های بومی‌سازی، زنجیره صنایع معدنی است و انشاءالله آینده خوبی خواهد داشت‌.
به سمت فولادهای کیفی‌تر
علیرضا چایچی، عضو انجمن فولاد گفت: جشنواره فولاد ابعاد اقتصادی، کیفی و پایداری تامین را به نحو احسن در کسب و کار و تبلیغات جلوه‌گر سازد و به صورت مستمر ادامه یابد تا با بهبود شرایط، شرکت‌ها دوباره به سمت کالاهای خارجی نروند‌. وی ادامه داد: باید در جشنواره، سهم قابل توجهی از شرکت‌های فروآلیاژها حضور داشته باشند و ما نیز در این مسیر حرکت خواهیم کرد‌.
در لایحه بودجه پیشنهادی دولت برای سال 97 بودجه وزارت صنعت، معدن و تجارت 22 هزار و 855 میلیارد و 981 میلیون ریال در نظر گرفته شد که شامل هشت هزار و 614 میلیارد و 381 میلیون ریال اعتبارات هزینه‌ای و 14 هزار و 241 میلیارد و600 میلیون ریال اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای است. بودجه پیشنهادی این وزارتخانه در مقایسه با سال گذشته شاهد رشد 61 درصدی است.
همچنین بودجه سازمان توسعه تجارت هشت هزار و 403 میلیارد و 453 میلیون ریال، سازمان گسترش و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) 326 میلیارد ریال، سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) 210 میلیارد ریال و شرکت مادرتخصصی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران 1.113.000تعیین شد. در لایحه بودجه سال 97، برای سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان 319 میلیارد و 796 میلیون ریال در نظر گرفته شده است.
سال گذشته در بودجه سال ۹۷ شاهد رشد ٢/۵ برابری بودجه وزارت صمت در مقایسه با سال ۹۶ بوده‌ایم. در بودجه ۹۷، بخش معدن در یک ردیف و یک زیرمجموعه از این سهم که شامل ردیف بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور و سازمان توسعه و نوسازی معدن و صنایع معدنی ایران ایمیدرو شد.
محمدرضا بهرامن، رییس خانه معدن ایران در خصوص سهم بخش معدن در بودجه سال 98 به «جهان صنعت» می‌گوید: ترسیم نقشه راه توسعه، رشد و ارتقای معدن و صنایع معدنی کشور را با بهره‌گیری از تجارب فعالان این حوزه در پیش گرفته است. عضو کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران ادامه داد: در واقع موفقیت دولت برای احراز نقش واقعی معدن در اقتصاد، در گرو هماهنگی دولت با بخش خصوصی و کارآفرینان این حوزه است.
به اعتقاد بهرامن، افزایش سرمایه در صندوق سرمایه‌گذاری معادن رو به جلو است. متولیان معدن امیدوارند بتوانند از ظرفیت صندوق برای حمایت از فعالان بخش معدن به‌ویژه معادن کوچک و متوسط بهره بگیرند. از این رو اختصاص سهم مناسب از بخش بودجه‌ای به توسعه معادن می‌تواند راهگشایی در راستای هرگونه سرمایه‌گذاری در این بخش باشد‌.
رییس خانه معدن ایران با اشاره به لزوم سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اکتشافی (زمینی – هوایی ) تاکید کرد: صندوق سرمایه‌گذاری معادن به عنوان ابزار لازم در راستای تقویت این بخش کلیدی می‌تواند آماده‌سازی و تقویت زیرساخت‌ها در بخش‌های معدن را تضمین کند‌. از این رو تمام این ظرفیت‌ها و فرصت‌هایی که در بخش معادن کشور وجود دارد در نقشه راه توسعه معدن تاکید شده است.