ترویج کودک‌همسری در تلویزیون؟!

آفتاب یزد- گروه اجتماعی: صدا و سیمای ملی، یکی از اثرگذار ترین رسانه‌های کشور به شمار می‌آید و به همین دلیل هم محتوایی که از این رسانه پخش می‌شود مورد توجه قرار می‌گیرد. سریال‌هایی که از شبکه‌های مختلف در این رسانه ملی منتشر می‌شود همیشه با نقد‌هایی همراه بوده اما این روزها یک سریال چالش‌برانگیز شده است. سریال «بچه‌مهندس» که به تازگی فصل دوم خود را شروع کرده این روز‌ها در فضای مجازی در مظان اتهام قرار گرفته و خیلی‌ها این سریال را به نوعی تبلیغ و ترویج کودک‌همسری می‌دانند! هرچند که از محتوای سریال نیز چنین مشخص است اما سازندگان فیلم نظر دیگری در این باره دارند!

> «بچه مهندس» و نوجوانان عاشق!
فصل اول سریال «بچه مهندس» ماه رمضان 97 از شبکه دو روی آنتن رفت و دوره کودکی زندگی شخصیت اصلی سریال یعنی «جواد» را نشان می‌داد. اکنون کمتر از یک ماه است که پخش فصل دوم این سریال آغاز شده و در این فصل، دوره نوجوانی زندگی شخصیت «جواد» روایت می‌شود. پرداختن به مسائل کودکان و نوجوانانی که در محیطی مانند پرورشگاه بزرگ می‌شوند و قصه پرکشش آن باعث شد «بچه مهندس» در فصل اول و دوم مورد توجه مخاطبان به ویژه مخاطبان نوجوان، قرار بگیرد و خانواده‌ها نسبت به تماشای آن رغبت زیادی از خود نشان دهند.


این سریال در سری اول خود کودکان و نوجوانان زیادی را به عنوان مخاطب جذب کرد و حالا هر شب خانواده‌ها در کنار کودکان و نوجوانانی که میل و رغبت زیادی به تماشای این فیلم دارند، به تماشا می‌نشینند اما مخاطبان شبکه دوم سیما به شدت سریال «بچه مهندس» را به خاطر ترویج کودک‌همسری در فضای مجازی مورد نقد قرار داده و عنوان کرده‌اند؛ در این سریال جواد که 16 ساله است و مژگان که 14 سال دارد درباره ازدواج با یکدیگرحرف می‌زنند و حتی جواد برای مژگان گردنبندی به عنوان نشان می‌خرد و به او هدیه می‌دهد، از طرف دیگر این موضوع تا جایی پیشروی می‌کند که مژگان 14 ساله برای جواد 16 ساله شرط و شروط ازدواج می‌گذارد!

> چرا جرقه ازدواج را در ذهن نوجوانان
روشن می‌کنیم؟!
خیلی از کارشناسان معتقدند با توجه به این که سن نوجوانی یکی از حساس‌ترین و تاثیرپذیرترین سنین به شمار می‌آید، سریال‌هایی با این محتوا می‌تواند آن‌ها را به سمت ارتباط به جنس مخالف سوق دهد؛ شادان کریمی، جامعه‌شناس اجتماعی در گفت‌وگو با آفتاب یزد در این رابطه می‌گوید: «سریال‌ها و فیلم‌هایی که نقش اصلی آن‌ها را یک نوجوان ایفا می‌کند معمولا نوجوانان زیادی را به عنوان مخاطب جذب می‌کند به همین دلیل هم باید محتوای داستان‌های این گونه سریال‌ها متفاوت‌تر از سایر سریال‌ها که مخاطبشان بزرگسال است، باشد. سن نوجوانی سن فوق‌العاده حساسی است و نوجوانان
در این سنین بسیار تاثیرپذیر هستند، کافی است به صورت نوجوانان در حین تماشای این فیلم نگاه کنید آن وقت متوجه خواهید شد که تا چه‌اندازه از محتوای فیلم تاثیر می‌گیرند! همین تاثیرپذیری است که در اکثر مواقع نوجوانان را به سمت جنس مخالف سوق می‌دهد و باعث می‌شود که فجایع بسیاری به وجود بیاید! از طرف دیگر کودک‌همسری یک موضوع ناپسند به شمار می‌آید که جامعه نسبت به آن دافعه دارد! چرا به جای این که با تولید محتوای درست نوجوانان‌مان را به سمت ترقی و بهبود اوضاع سوق دهیم، جرقه ازدواج را در ذهنشان روشن می‌کنیم؟»

> صدا و سیما و جامعه
نوع نگرش نوجوانان را می‌سازند
او در ادامه توضیح داد:« گرتا تمبر، یک کودک 15ساله سوئدی است که در مجمع جهانی سازمان ملل متحد درباره محیط زیست و رسالتی که بر دوش کودکان است صحبت کرد، او در این سخنرانی تاثیرگذارش از هم سن و سالانش خواسته تا از کره زمین حفاظت کنند! چه فرقی بین او و دختران نوجوان کشور ما است؟ این جاست که می‌فهمیم هم می‌شود به یک دختر 15 ساله آن قدر آگاهی و اعتماد به نفس داد که به نمایندگی از کودکان برای دفاع از کره زمین در مجمع سازمان ملل سیاستمداران جهان را به چالش بکشد و هم می‌شود جوری به دختر 15 ساله القا کرد که در همین سنین پایین به فکر ازدواج باشد! این صدا و سیما و جامعه است که نوع نگرش آن نوجوان را می‌سازد. امیدوارم صدا و سیما در روند اجرایی برنامه‌ها‌یش تغییر جهت بدهد و محتوایی در باب سن نوجوانان برای آن‌ها تولید کند، نه سریال‌هایی که نه تنها آموزنده نیستند و حرفی برای گفتن ندارند.» این در حالی است که تهیه کننده و نویسنده این سریال نظر دیگری دارند!

> بچه مهندس ترویج کودک‌همسری نکرده است
سعید سعدی تهیه‌کننده سریال بچه مهندس نیز این باره می‌گوید:« مخاطب در این سریال می‌بیند که مژگان و جواد در پرورشگاه با هم همبازی هستند و زمانی که خانواده‌ای مژگان را به سرپرستی می‌گیرد، به جواد قول می‌دهند که او می‌تواند بعد از اینکه 18 ساله شد مژگان را که دوست دوران کودکی‌اش بوده ببیند و این ترویج کودک‌همسری نیست. این موضوع که انسان‌ها می‌توانند از سنی که به بلوغ رسیدند به همسر فکر کرده و ازدواج کنند را همه علما تایید کردند و این موضوع خلاف عرف نیست و نبوده است.در سریال بچه مهندس نیز ما خلاف عرف عمل نکردیم، در جامعه ما و در واقعیت از این‌گونه اتفاق‌ها بسیار رخ داده است.گاهی انسان‌ها در پایان دوران نوجوانی به هم علاقه‌مند می‌شوند و برای آینده نقشه می‌کشند. مخاطب باید ببیند که داستان جواد چگونه پیش می‌رود و نباید به این زودی با دیدن یک سکانس این سریال را مورد نقد قرار داد.»

> خبری از نشان خریدن نبوده است!
سجاد ابوالحسنی نویسنده فیلم‌نامه اولیه سریال بچه مهندس با تاکید بر اینکه مخاطب اشتباه متوجه شده است و شاید حق دارد، گفت:« در فیلم‌نامه اولیه جواد و مژگان 16 سال دارند اما در سریال، مخاطب جواد را 14 ساله و مژگان را 11 ساله می‌بیند و اینجاست که حس خوبی نمی‌گیرد. بازیگرها باید به گونه‌ای انتخاب می‌شدند که بیننده متوجه می‌شد که مژگان و جواد دو نوجوان 16 ساله هستند و به بلوغ رسیدند.»
ابوالحسنی با اشاره به اینکه در فیلم‌نامه اصلی جواد، رسول و مژگان هر سه در پرورشگاه با هم همبازی هستند،اعلام کرد:« در داستان اصلی یک خانواده مژگان را به سرپرستی می‌گیرند و جواد با همان معصومیت دوران کودکی می‌رود که مژگان را نجات دهد اما مژگان می‌گوید که زندگی خوبی با خانواده جدیدش دارد سپس مادر مژگان به جواد می‌گوید که به پرورشگاه برگردد و آنها برایش کتاب می‌فرستند اما جواد می‌گوید که ما دوست کودکی هم هستیم و سالها در پرورشگاه با هم زندگی کردیم. مادر مژگان رو به جواد می‌گوید وقتی 18 ساله شد می‌تواند بیاید و مژگان را ببیند.»
ابولحسنی بیان کرد: «بعد از آن اتفاق سالها برای جواد کتاب ارسال می‌شود و جواد تصور می‌کند که مژگان این کتاب‌ها را برای او می‌فرستند و برای تشکر می‌رود و برای مژگان یک گردنبند می‌خرد، حتی این موضوع در سریال بیان می‌شود که فقط برای تشکر این گردنبند خریده می‌شود و نه خبری از نشان است و نه حلقه، وقتی جواد این گردنبند را بعد از 10 سال می‌برد و به مژگان می‌دهد مادر مژگان رفتار خوبی با او نمی‌کند و می‌گوید قرار بود که بزرگ تر شد دوباره با مژگان ارتباط بگیرد و الان زمان درس خواندن است و همچنین می‌گوید که هیچ وقت برای جواد کتابی ارسال نکرده است. بعد از آن جواد تازه متوجه می‌شود که به هیچ وجه مژگان یاد او نبوده است. بعد از اینکه مادر مژگان به خود می‌آید و متوجه می‌شود که خیلی بد با جواد برخورد کرده است مژگان و جواد را همراه با خود به پارک ملت برده و بچه‌ها در حضور خانواده به تفریح می‌پردازند و باز مادر عنوان می‌کند که باید به درس‌های خود بپردازند و قبل 18 سالگی همدیگر را نبینند؛ این داستانی بود که من نوشتم و به نظرم اصلا ربطی به کودک‌همسری ندارد و قابل دفاع است.»
البته خلق صحنه‌های مختلف در این فیلم این طور هم که نویسنده و تهیه‌کننده می‌گویند سطحی و گذرا نیست و مسلما تاثیر بسزایی روی مخاطب که قشری از نوجوانان هستند می‌گذارد، با این اوصاف هنوز هم انگشت اتهام برای این سریال به سمت صداوسیما روانه است و گمانه‌زنی‌ها در رابطه با ترویج کودک‌همسری در صدا و سیمای ملی ادامه دارد.