روزنامه ابتکار
1397/12/13
روایت جلال شباهنگی، سید مجتبی حسینی و محمودرضا رحیمی از پشت پرده حمله به هنر و هنرمندان
همبستگی هنرمندان، راه مبارزه با تخریب‌گران هنرگروه فرهنگ - هجمه‌های بسیار به هنر یکی از اتفاقاتی بود که در سال 97 بارها و بارها تکرار شد. از انتشار اخبار نادرست در برخی رسانه‌ها تا انتشار فیلم و عکس از نمایش‌ها و نمایشگاه‌های قدیمی در فضای مجازی برای آشفته کردن فضای هنری و ایجاد زمینه ورود نهادهای مختلف برای تصمیم‌گیری در حوزه هنر. این موضوع از سوی هنرمندان پیشکسوت و باسابقه عرصه‌های مختلف هنری با واکنش روبه‌رو شد تا از صیانت هنر در برابر هجمه‌های شکل گرفته دفاع کنند.
هنرمندان، میدان را خالی نکنند
فضای مجازی، شبیه به یک شمشیر دو دم است، همانطور که می‌تواند ابزاری باشد در اختیار هنرمندان برای آشنا کردن مخاطبان با آثارشان، می‌تواند تبدیل به وسیله‌ای شود برای تخریب همین افراد. بودند افرادی که با انتشار عکس‌هایی از نمایشگاه‌های آثار تجسمی تلاش کردند تا برای این هنر حاشیه بسازند یا با انتشار کلیپ‌های منقطع‌شده چندین تئاتر، آنها را تا مرز ممنوعیت پیش ببرند. جلال شباهنگی از استادان به نام هنر نقاشی و چهره خوشنام دانشگاهی هنر در بررسی خود از وضعیت به وجود آمده توسط هجمه‌ها به وضعیت انتشار تصاویر قدیمی به اسم جدید در فضای مجازی انتقاد کرد و دقت رسانه‌ها را در این موارد خواستار شد. او گفت: همانطور که همه می‌دانیم هنر همیشه دشمنانی داشته است که سعی دارند چهره هنر را خراب کنند. این افراد خستگی‌ناپذیر هستند و مسئولان باید مجازاتی برای آنها در نظر بگیرند تا از این کارها دست بردارند. به نظرم اگر چند نفر از این افراد که ذهنیت افکار عمومی را نسبت به هنر بههم می‌ریزند مجازات شوند دیگر کسی این کارها را انجام نمی‌دهد. البته گاهی هم چنین اقداماتی بی‌غرض صورت می‌گیرد که باز هم هنر آسیب می‌بیند و دید عمومی نسبت به هنرمندان بد میشود. این تصاویر غیرواقعی از هنر که در فضای مجازی منتشر میشود، می‌خواهد نشان دهد که فضای هنر فضایی نامناسب و مسموم است، در صورتی‌که اینطور نیست و من مطمئن هستم که مخاطبان آگاه هستند و گول نمی‌خورند.
او درباره چگونگی عکس‌العمل اهالی هنر به این اتفاقات گفت: به نظرم هنرمندان نباید میدان را خالی کنند و باید پشت هم باشند و از هنر حمایت کنند، زیرا یک دست به تنهایی صدا ندارد. رسانه‌ها نیز باید با دقت بیشتری خبر یا عکس‌های حوزه هنر را منتشر کنند تا این مشکلات کمتر شود.
نهادهای موازی و از بین رفتن سرمایه
موضوع هجمه‌ها به هنر در ماه‌های پایانی سال آنقدر زیاد شده بود که سید مجتبی حسینی معاون امور هنری وزارت ارشاد هم در یادداشتی به این موضوع واکنش نشان داد. حسینی در قسمت سوم سلسله یادداشتی که با عنوان «دشواری وظیفه» در رسانه‌ها انتشار یافت، به مشکلات مختلف هنر واکنش نشان داد و سوالاتی را مطرح کرد که زوایای مختلفی را در جهت روشن شدن موضوع بیان می‌کند. در بخش‌هایی از این یادداشت آمده است: «هنر در فرآیند اجتماعی امروز با اتکا بر رسالت شهروندی و نظام تحول‌خواهی و رویکرد مردم‌محوری خود، از سازمان و ساختاری اقتصادی و معیشت‌آفرین برخوردار است که جمعیت متکثر پیوسته و وابسته به این نهاد، متاثر از درآمدزایی و گردش سرمایه‌ای آن هستند.
قاعدتا این نهاد نیز همچون دیگر نهادهای ذیل حمایت دولت، زنده به اعتبارات بودجه‌ای است. تصدی تولیت این حوزه به‌عنوان ماموریت اصلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در قانون تعریف و تبیین شده و پرواضح است که بنا به پیوست‌های ماموریتی دیگر نهادها که خود را دخیل در این تکلیف می‌دانند و به همین دلیل از اعتبارات مشابهی برخوردارند، بخشی از امکان اعتباری و توان دولت، در اختیار رویکردهای موازی قرار می‌گیرد و رشد بی‌رویه دست‌اندرکاران غیرمتخصص این حوزه که با وجود ابلاغ موکد شورای عالی انقلاب فرهنگی، در تصدی و تولیت اختصاصی هنر که به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی واگذار شده است، اسباب پریشان احوالی مدیریت هنر را رقم زده است.
توزیع اعتبارات و سهم خواهی روزافزون متولیان غیرموظف، باعث شده است که مدیریت موظف هنر نتواند در چنین احوالی نقش خود را به‌درستی ایفا و ناخواسته ضعف و کسالتی در رویکردهای آموزشی، تولیدی و نظارتی پدیدار شود که آسیب‌های آن صرفا متوجه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی میشود.
قابل پذیرش نیست که در سهم خواهی اعتباری نهادهای مسئول و غیرمسئول، فرض بر مشارکت باشد اما در چرخه پاسخگویی و مطالباتی همچون اشتغال هنرمندان و معیشت جمعیت این حوزه، وزارت متبوع متهم و در بسیار وقت‌ها مجرم تلقی شود.
امکانات محدود و بضاعت قلیل این وزارتخانه در مقابل جمعیت روزافزون هنر، فارغ‌التحصیلان دانشکده‌ها، آموزشگاه‌ها و موسسات نامنطبق با سیاست‌های فرهنگی کشور، همخوانی ندارد و توقع ساماندهی و حمایت و نظارت از یک سازمان که در توزیع و تخصیص اعتبارات سهمی مشابه و گاه کمتر دارد، معقول و مشروع نیست.
چه کسی باید در برابر نظام‌های آموزشی ناکارآمد و صدور مجوزها و گواهینامه‌های هنری که توسط سازمان‌های غیرتخصصی و نامکلف صورت می‌گیرد، بازخواست شود؟ سازمان‌هایی که به ناگزیر و به منظور دخیل دانستن خود، رویدادهای متعددی را ایجاد می‌کنند که صرفا منتج به بودجه‌خواری و هدررفت اعتبارات میشود.
این روند مقصدی جز تضعیف مرجعیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ندارد و تولیدات غیراستاندارد و سلیقه‌ای و روزمره چنین فرآیندی، قطعا منجر به سقوط سلایق مخاطبان و ذبح کنشگری حرفه‌ای جامعه حقیقی هنر خواهد شد».
یادداشت معاون هنری وزارت ارشاد به خوبی نشان می‌دهد که نهادهای موازی در عرصه هنر علاوه بر از بین بردن سرمایه در زمینه تولیدات هنری، خود نیز جدا از بدنه وزارت ارشاد اقدام به فعالیت و گاهی نیز زمینه را برای ایجاد هجمه‌ها فراهم می‌کنند که این موضوع جای بررسی مجدد دارد.
آسیب به تئاتر، آغاز آسیب به همه بخش‌های هنر
محمودرضا رحیمی از هنرمندان و اساتید دانشگاهی در عرصه هنرهای نمایشی نیز از زاویه دیگری به موضوع تئاتر و هجمه‌های بسیاری که به این حوزه در سال جدید وارد شد پرداخت. او در اظهار نظری با تاکید بر اینکه امسال سالی بسیار عجیب برای هنر تئاتر بود، گفت: انتظار داشتیم به واسطه آمار کمی و کیفی که خبر از رونق بسیار خوب تئاتر داشت اتفاقات به گونه دیگری باشد. آنهم وقتی خصوصی‌سازی در تئاتر حتی از ورزش سبقت گرفت، بدون هیچ تمنایی از بیت‌المال. به هر روی متاسفانه اینگونه نشد و خیلی موجب تعجب است که قضایا عکس این اتفاقات افتاد.
این کارگردان با اظهار تاسف از اینکه با مسائل فرهنگی و هنری عجولانه برخورد میشود، گفت: به یک باره بلایی بر سر تئاتر می‌آید که از هر طرف نگاه می‌کنیم متوجه نمی‌شویم این ضرر و زیان هنگفت فرهنگی و این اقدام‌های عجولانه که بر پیکر فرهنگ و هنر کشور زده میشود را چه کسی باید پاسخگو باشد؟ امیدوارم بتوانیم راه مودت را در پیش بگیریم و با صحبت و همدلی مشکلات را برطرف کنیم.
رحیمی اضافه کرد: باید مسائل مربوط با کارمان را که تا به حال بازگو نکردیم بگوییم. سال‌هاست که برخی هنرمندان به دادگاه‌ها احضار شده‌اند ولی در این باره سکوت کردیم و غیر از امسال هیچ سالی به این رسایی نگفتیم تا اینکه دوستان‌مان را به بازداشتگاه بردند. بارها کارگردان‌ها را خواستند و جریمه کردند ولی ما هیچ انعکاسی از این موضوعات نداشتیم چون می‌خواستیم صورت زیبای جامعه برهم نریزد. شدت این احضارها امسال آنقدر بالاست که دیگر هنرمندان دچار بی‌طاقتی شدند و البته حق دارند. هنوز نمی‌دانیم جریان چیست؟ افرادی دارند برای تئاتری‌ها سرنوشتی را مقدر می‌کنند که تخصص آن را ندارند. این افراد باید بدانند با دیدن چند تئاتر و درباره آن صحبت کردن تخصصی در تئاتر ایجاد نمی‌شود. امروزه تئاتر یکی از پیچیده‌ترین ترکیبات هنری است که هیچ هنری با آن برابری نمی‌کند.
رحیمی با تاکید بر اینکه باید به آرامی کارمان را ادامه دهیم و این فضای آرام را توسعه دهیم، گفت: با تهدیدهای مختلفی که هنر تئاتر با آنها روبه‌رو است بعضا به جای اینکه به توسعه فضای فرهنگی کمک شود، جامعه وارد جریاناتی میشود که از ریشه نادرست است. عواقب این اتفاقات نیز واپس‌گرا شدن جامعه، عدم احساس آزادی فردی، ایجاد نفی شعور ذاتی بشر، سست عنصر شدن بشر در کالبد زندگی اجتماعی و ازدیاد اقدام‌های احساسی و هیجانی است. تئاتر بزرگ‌ترین محصول دست ساخته بشر است. فضای جامعه نیازمند اکسیر جادویی به اسم تئاتر است و اگر تئاتر آسیب ببیند تمام موهبت‌های فرهنگی آن یکی پس از دیگری آسیب خواهد دید.
او افزود: تئاتر فضای آرامی برای آموختن، رفتن جامعه به سمت سلامت و شنیدن صحبت‌های همدیگر است. با این تعاریف اگر تئاتر را از مردم بگیریم چشم و گوش مردم را در یادگیری و ارتقا فرهنگ عمومی گرفتیم و خشونت با نبود تئاتر افسار گسیخته خواهد شد.
حال با مرور موضع هنرمندان می‌توان بهتر دریافت که سر آغاز هجمه‌‌سازی‌ها و جریان‌سازی منفی برای هنر از سوی چه جریاناتی رقم می‌خورد و نبود بستر قانونی و ایجاد شرایط قانون محور به ضرر کدام نهادهایی است که با متلاطم کردن شرایط فعالیت هنری قصد دارند از قانون‌مداری در این حوزه جلوگیری کنند.
سایر اخبار این روزنامه
گرمایش زمین هر روز قربانیان بیشتری می‌گیرد
تیغ گرما زیر گلوی گیاهان
ژوبین صفاری
بیرق مطالبه‌گری و طنز‌آزادی خواهی
«ابتکار» از مصوبه ممنوعیت بیش از 3 دوره نمایندگی گزارش می‌دهد
هوای تازه در بهارستان
برنی سندرز رسماً وارد رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا شد
ائتلاف برای فردا، پیروز انتخابات دوره نهم اتاق بازرگانی شد
حاشیه‌های یک انتخاب
روایت جلال شباهنگی، سید مجتبی حسینی و محمودرضا رحیمی از پشت پرده حمله به هنر و هنرمندان
آیا بخشی‌نگری در قوانین مربوط به زیر 18 ساله‌ها حاصل عملکرد متولیان موازی است؟
حقوق کودکان و نوجوانان در انتظار نگاه جامع
«ابتکار» از سوابق رئیس جدید قوه قضائیه گزارش می‌دهد
ابراهیم رئیسی بر صندلی قاضی‌القضات
دبیر شورای عالی امنیت ملی:
تا وقتی دولت سوریه بخواهد در این کشور می‌مانیم
غلامرضا مصباحی‌مقدم:
مگر دولت و مجلس مسئولیت تصمیمات‌خود را می‌پذیرند که مجمع بپذیرد؟
فرهنگ درست و مهار مصرف بی‌رویه
جامعه ایران در مقابل گرانفروشی بایستد
ثروت مقدس!
