روزنامه آفتاب یزد

سراب خودرو مشترک ایرانی - ترکیه ای

آفتاب یزد- گروه گزارش: خروج خودروسازان فرانسوی و چینی از ایران، اقتصاد خودرویی ایران را تا حد زیادی تحت تاثیر قرار داد و در حالیکه عطش و تقاضای داخلی در ایران رو به ازدیاد بود، خروج خودروسازان خارجی از ایران مشکلاتی را در تولید و عرضه خودرو ایجاد کرد اما در این میان راهی که خودروساز ملی کشور در پیش گرفت مذاکره با کشورهای همسایه برای تولید خودروی مشترک بود؛ اقدامی که به نتیجه نرسید و به نظر می‌رسد به این زودی‌ها نیز نتیجه بخش نخواهد بود. در این میان طی هفته‌های اخیر اخباری در رسانه‌ها با محوریت شروع تلاشها از سوی خودروساز ایرانی برای تولید خودروی مشترک با یک کشور همسایه بر سر زبانها افتاد. ترکیه از جمله کشورهایی بود که نامش در این خصوص مطرح بود اما روز گذشته ایران خودرو در اطلاعیه‌ای آب پاکی روی دست همه ریخت و گفت فعلا برنامه‌ای برای تولید خودروی مشترک در دستور کار ندارد.
>کارهای مشترک بی سرانجام
خودروسازی مشترک با دیگر کشورها، اقدامی است که در ایران مسبوق به سابقه است چنانچه ذکر شد ایران با فرانسوی‌ها و چینی‌ها خودروهایی را تحت لیسانس آنها مونتاژ و در واقع سرهم بندی می‌کرد؛ خودروهایی که بالاخره مشخص نشد بومی است یا وابسته؛ چرا که بیشتر قطعات آن را قطعه‌سازان از خارج وارد می‌کردند و بنا بر این در بومی و ملی بودن آن حرف و حدیث‌های فراوان وجود داشت. با شروع تحریم‌های خودرویی، شرکتهای خودروساز داخلی در تنگنا قرار گرفتند. چینی‌ها و فرانسوی‌ها به سرعت از ایران خارج شدند و در این میان خودروسازان مطابق مراودات دوستانه سیاسی به سراغ شریک درجه اول خود یعنی روسها رفتند.
تولید لادا به صورت مشترک در ایران، نقشه تازه‌ای بود که می‌توانست با رقه امیدی برای خودروساز ایرانی باشد، اما معادلات بهم خورد و در نهایت لادا به خاطر تحریم‌ها و از بیم از دست دادن سایر بازارهایش به خاطر حضور در ایران، عطای بودن را به لقایش بخشید و پرونده این پروژه مختومه شد.


>وزیر: بروید سراغ خارجی‌ها!
در این بین رحمانی وزیر صمت که مداخلات خود و وزارتخانه‌اش در موضوع خودرو بر کسی پوشیده نبوده با ملاحظه بن بست خودرویی اظهار نظر جالبی را مطرح کرد و خطاب به خودروسازان گفت: بروید سراغ تولید مشترک با دیگران!
این توصیه او در حالی بود که صنعت خودرو به لحاظ کیفیت در داخل، وضعیت بدی را سپری می‌کرد و تولید بیشتر محصولات به علت نبود ناتوانی در واردات قطعه وضعیت زمینگیری را سپری می‌کرد. نظر رحمانی این بود که «خودروسازان برای تولید مشترک خودرو به سراغ شرکا و شرکت‌های جدید بروند و این همکاری‌های مشترک خودرویی باید ادامه‌دار باشد.»
وزیر صمت این اظهارات خود را با ذکر این نکته بیان کرد که «واردات خودرو همچنان ممنوع است» و این به آن معناست که واردات خودروهای خارجی ارتباطی به تولید مشترک خودروسازان با سایر کشورها ندارد و واردات خودرو همچنان ممنوع است. رحمانی در حالی از همکاری با دیگر کشورها در تولید مشترک سخن گفت که ایران جزو نادرترین کشورهایی است که خودروی با کیفیت خارجی اجازه ورود به آنجا را ندارد، با این حال، وزیر صمت می‌گوید تولید مشترک همیشه در برنامه کارمان بوده است! سیاست دولت این است که تولید خودروهای مشترک بحث دولتی نیست که تنها به دولت ارتباط داشته باشد. به این معنی که شرکت‌های خودروسازی میان خودشان مذاکراتی دارند که باید ادامه پیدا کند.
>وقتی دیگران پا پس می‌کشند
علیرغم توصیه وزیر، نگاهی در گذشته اقدامات شرکت‌های خودروساز کشور نشان می‌دهد آنها خیلی پیشتر از توصیه‌های وزیر سراغ خارجی‌ها رفتند اما به نتیجه‌ای نرسیدند. رحمانی هم تایید می‌کند که «خودروسازان داخلی در گذشته با برخی شرکت‌ها قراردادها و توافق‌هایی برای تولید مشترک خودرو امضا کرده بودند اما هیچ وقت طرف خارجی جلو نیامد. البته دلیلی که وزارت صمت برای این جلو نیامدن خارجی‌ها عنوان کرده این است که در آن زمان این شرکت‌ها در حوزه تولید خوب عمل نکردند و عملکردشان مورد رضایت ما نیز نبوده است!
با وجود این به اصطلاح بد قولی طرف خارجی، توصیه موکد و مجدد وزیر صمت این است که خودروسازان برای تولید مشترک خودرو به سراغ شرکا و شرکت‌های جدید بروند.
با اینکه خودروسازی در ایران به‌عنوان دومین صنعت بزرگ کشور پس از نفت شناخته می‌شود، اما شاید تاثیر این صنعت بر اقتصاد ایران بسیار ناچیز باشد و در واقع درآمد چندانی برای کشور ندارد. بدهی به دولت و بانک‌ها، نپرداختن مطالبات قطعه‌سازان، وعده‌های محقق‌نشده به مشتریان و... فقط بخشی از مشکلاتی است که امروز دو خودروساز بزرگ کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و حل همین معضلات به سرمایه‌ای نزدیک به ۱۰۰ هزار میلیارد تومان نیاز دارد.
در مقطعی در سال گذشته، دولت پول بسیار کلانی هم برای سراپا نگه داشتن خودروسازان پرداخت کرد اما مشخص نشد که سرنوشت این پول چه شد و حتی بعد از این پرداخت کلان، شاهد شوک قیمتی در بهار 98 بودیم.
>نگاه کیفیت گرای ترکیه
و صنعت سرهم بندی خودروی ایرانی
علی مهاجر از فعالان صنعت خودرو به آفتاب یزد می‌گوید:‌ جزئیات قرارداد خودرویی با ترکها از همان ابتدا هم مشخص نبود البته ترکیه یک پروژه ملی برای طراحی و تولید محصولات برقی و هیبرید دارد اما مشخص نیست در حالی که خودروهای تولید ایران کیفیت قابل قبولی ندارند؛ ترکها برای تولید نخستین خودروی خود سراغ ایران می‌آیند یا خیر؟
وی با اشاره به مشکلات ساختاری خودروسازی ایران تصریح کرد: مدیران صنعتی ما چشم انداز و استراتژی روشن و قابل قبولی در بخش تولید خودرو ندارند، این صنعت به شدت وابسته به دولت است و تحریم آن هم مانع از آن است که طرف ترک بخواهد بر روی یک روند روان و آرام تولید مسترک با ایران حساب باز کند.
این فعال صنعت خودرو در خصوص چشم انداز توافق اجرایی تر با ترکیه در خصوص تولید خودرو گفت:‌نگرش و نگاه مدیران خودروساز ما زمین تا آسمان با نگاه به شدت کیفیت گرای ترکها فرق می‌کند اگر رفتاری که با چینی‌ها شده است، با ترک‌ها هم انجام شود، قطعا ترک‌ها هم سود خود را در نظر می‌گیرند. من جایی خواندم که یک کارشناس خودرو به نقل از پیمان کارگر، مدیرعامل سابق رنوپارس گفته بود: «همه‎جای دنیا با رنو چانه‌زنی می‌کنند تا خودرو را ارزان بفروشند، اما در این‎جا چانه‌زنی برای گران‎فروختن محصول است!» اینجا بحث گران تولید کردن و مطابق استاندارد ساختن است جایی که شاید خودروساز ایرانی نتواند مانور چندانی داشته باشد چون حداقل دانش آن را ندارد.
>ماجرای نشست وان چه بود؟
این یک واقعیت است که با وجود حتی بستن چندین قرارداد همکاری با دیگر کشورها برای ساخت خودروی مشترک، طرف خارجی در لحظه آخر منصرف می‌شود و جلو نمی‌آید.
ابتدا خوب است نگاهی کنیم به اینکه ماجرای ساخت خودروی مشترک با ترکیه چه بود که دیروز تکذیب شد؟
حسین مدرس خیابانی، قائم مقام وزیر صمت در امور بازرگانی هفته قبل با تایید خبر تولید خودروی مشترک با ترکیه گفته بود «با خیلی از کشورها به دنبال تولید مشترک هستیم. اخیرا تفاهم‌نامه مشترک تجاری میان ایران و ترکیه بسته شده است. قرار است سرمایه‌گذاران ترکیه در خاک ایران وارد شوند و همکاری‌ای شکل بگیرد.»
تا اینجای کار به نظر می‌رسد موضوع همکاری با ترکیه جدی بوده است. یک خبرگزاری ترکیه‌ای هم نوشت: «سرمایه‌گذاران ایرانی به دلیل تحریم‌های اعمال شده علیه این کشور غالبا سرمایه‌های خود را به ترکیه انتقال می‌دهند و در این راستا گروه صنعتی ایران خودرو که از بزرگترین تولید کنندگان اتومبیل در خاورمیانه به شمار می‌رود، در تلاش راه‌اندازی کارخانه در شهر وان ترکیه است.» ماجرا از این قرار است که فرشاد مقیمی مدیرعامل ایران‌خودرو چندی پیش به همراه هیئتی به وان ترکیه رفت و با محمد امین بیلمز استاندار و سرپرست شهرداری، محمد اسلان رئیس شهرک صنعتی، نجدت تقوا رئیس اتاق بازرگانی و صنایع دیدار و گفت‌وگو کرد.
مقیمی سپس با مسئولین آژانس توسعه آناتولی شرقی و دفتر سرمایه گذاری ریاست جمهوری در وان دیدار کرده و درباره تصمیم راه‌اندازی کارخانه ایران خودرو در این استان توضیح داد.
خبرگزاری آناتولی ترکیه جزئیات ماجرا را اینگونه شرح داد: پیش بینی می‌شود این کارخانه در زمینی به مساحت 50 هکتار در منطقه صنعتی وان احداث و در مرحله اول شرایط استخدام حدود هزار نفر فراهم شود. محمد امین بیلمز استاندار و سرپرست شهرداری وان در این خصوص گفت: در زمینه سرمایه گذاری ایران در وان مذاکرات بسیار مهمی داشتیم. به نظر می‌رسد بسیاری از شرکت‌های ایرانی به دلیل تحریم‌ها کارخانه‌های خود را به خارج از کشور انتقال می‌دهند؛ وان نیز به علت نزدیکی به مرز ایران یکی از بهترین مناطق برای احداث کارخانه‌ها است.
این مقام ترک تایید کرد که گروه صنعتی ایران خودرو قصد دارد در وان کارخانه راه‌اندازی کند؛ این شرکت مینی‌بوس و وانت نیز تولید می‌کند. با گروهی از این شرکت دیدار کردیم. امیدوارم سرمایه‌گذاری این شرکت الگویی برای دیگر شرکت‌ها باشد. در این دیدار، مذاکرات مقدماتی و امکان‌سنجی‌های لازم انجام شد و طرف ترک ابراز امیدواری کرد در صورت تحقق این پروژه فرصت‌های شغلی برای صدها نفر ایجاد شود.
اما چرا خودروساز ایرانی وان را انتخاب کرد؟ دلیلش مشخص است؛ وان دروازه ایران به غرب است. دلیل اینکه خودرویی‌ها این شهر را به عنوان محل تاسیس کارخانه انتخاب کردند این است که برخی از قطعات در ایران، برخی در ترکیه و بخشی در کانادا تولید می‌شود و محصول نهایی در وان شکل می‌گیرد.
>اطلاعیه ایران خودرو: دروغ است،
همکاری در کار نیست!
اما روز گذشته ایران خودرو در اطلاعیه‌ای هرگونه مذاکره با طرف ترک در خصوص راه‌اندازی محصولات را تکذیب کرد. در اطلاعیه این شرکت دولتی آمده: پیرو انتشار خبری مبنی بر مذاکره مدیران ایران خودرو برای راه اندازی سایت تولیدی محصولات در کشور ترکیه در برخی سایت‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی فضای مجازی،پایگاه اطلاع رسانی ایران خودرو در اطلاعیه‌ای این خبر را تکذیب کرد. این خودرو ساز گفته: در خبر منتشر شده در چند رسانه ادعا شده که مذاکرات اولیه برای احداث کارخانه تولید محصولات ایران‌خودرو در ترکیه صورت گرفته، در صورتی که هیچ گونه دیدار و یا مذاکره‌ای توسط مدیران ارشد ایران خودرو با مقامات ترکیه‌ای صورت نگرفته است.
>شاید بحث خطوط تکمیلی مطرح بوده
وضعیت صنعت خودروسازی ایران بر کسی پوشیده نیست و کارشناسان و آگاهان فن حرفهای زیادی در این باره زده‌اند. اما به نظر می‌رسد ترک‌ها اگر مذاکره‌ای هم با طرف ایرانی داشته‌اند در یکسری مباحث در نهایت به نتیجه نرسیده یا مثل موارد قبلی دیگر پیگیر ماجرا نشده‌اند.
نرگس شیری کارشناس ارشد اقتصاد بازرگانی در این رابطه به آفتاب یزد می‌گوید:‌ ترکیه برای ساخت خودرو عقلانی‌تر است که سراغ روسیه یا ایتالیا برود تا ایران چون با عقل جور در نمی‌آید که آنها بخواهند نخستین خودروی مونتاژی با برند ترکیه را با ایران تحویل بازار اروپا و جهان بدهند.
وی در پاسخ به این پرسش که ادعا شده طرفین صحبت‌هایی با هم در وان ترکیه داشته اند، افزود:‌ شاید قبل تر در خصوص راه‌اندازی برخی خطوط تکمیلی در خاک ترکیه صحبت‌هایی شده باشد اما در مورد محصول مشترک تحت عنوان خودرو چنین چیزی بعید و دور از ذهن است.
>ترکیه در کجای صنعت خودروسازی قرار دارد؟
صنعت خودرو ترکیه تولید کننده نیست اما به‌واسطه حضور برندهای برتر جهانی و با کیفیت، بسیار پیشرفته است و این کشور سالانه میلیاردها دلار خودرو به اروپا و آمریکا صادر می‌کند. همچنین این کشور دارای صنعت قطعه‌سازی بسیار قدرتمندی است و قطعه‌سازان این کشور تحت‌لیسانس شرکت‌های مطرح اروپایی و آمریکایی به فعالیت می‌پردازند.
ترکیه تا به امروز، تمام تلاش و تمرکز خود را روی مونتاژ برندهای مختلف خودرویی گذاشته است. ترک‌ها می‌گویند: «فورد‌کانکت» در ترکیه و توسط مهندسان آن‎ها طراحی و ساخته شده و به منظور حضور در بازارهای جهانی، تاییدیه فورد را برای استفاده از لوگو این خودروساز آمریکایی اخذ کرده است. با این‌حال، در سال‌های اخیر رجب طیب‌اردوغان، رئیس‌جمهور این کشور خواستار تولید خودرویی مستقل شده است و به نظر می‌رسد ترک‌ها در فکر ساخت خودرویی برقی و هیبرید با برندی مستقل هستند.
اما واقعیت داستان صنعت خودروسازی ترکیه چیز دیگری است. درحال‎حاضر 14برند خودرویی خارجی در ترکیه محصولات خود را تولید می‌کنند که 80درصد قطعات آن‌ها در ترکیه تولید می‌شود. در واقع قطعه‌سازی ترکیه برای خود یک برند است. ضمن آن‌که از هر 14 خودرویی که در این کشور تولید می‌شود، 4 خودرو برای بازار داخل است و مابقی آن صادر می‌شود. بر همین اساس، صادرات این کشور در حوزه خودرو و قطعات در سال گذشته به 20 میلیارد دلار رسیده است. (طبق آخرین آمار رسمی )
بررسی‌های دقیق تر نشان می‌دهد برند «کارسان» که یک شرکت دولتی است، از مدت‌ها پیش تعطیل شده و هلدینگ «مصطفی‎کوچ» عملا نمایندگی پژو است. شرکت «رنو آکای» نیز زیر نظر رنو فعالیت می‌کند. توافقی هم که «اتوکار» ترکیه در سال 95 با یک شرکت ایرانی برای تولید و صادارت اتوبوس داشت و حتی به بازار بورس استانبول هم اعلام کرده بود، عملا به جایی نرسید.
مدیران ترکیه سال‌ها قبل برای تولید خودرو تلاش کردند، اما وقتی فهمیدند به نتیجه نمی‌رسند به‌طور کلی این بحث را رها کردند و به دنبال شریک‎شدن با شرکت‌های مطرح خودروسازی رفتند. بر این اساس، بعید است حتی برای تامین قطعات مورد نیاز ترکیه با ایران همکاری کند، چون ترکیه‎ای‎ها در‌ تلاش هستند به اتحادیه اروپا وارد شوند و با چنین ریسکی ممکن است بازار 20میلیارد دلاری خود را به خطر بیندازند.
خودروسازانی که امروز تولید و فروش میلیونی دارند، به صرف طراحی زیبا یا امکانات بالا به این فروش دست نیافته‎اند بلکه آن‎ها توانستند در این بازار رقابتی وحشتناک با پایین‌ترین قیمت محصول درجه یک تولید کنند، کاری که در ایران شوخی به نظر می‌رسد. آن‌ها با هر دشواری قیمت تمام‎شده محصولات خود را پایین می‌آورند و سال‌هاست که تلاش می‌کنند در مقابل سایر برندها بازار خود را حفظ کنند. پس وارد کردن ایران به عنوان شریک خودرویی بعید به نظر می‌رسد. در حال حاضر ترکیه با 5کمپانی خودروسازی، در زمینه خودرو تولید می‌‏کند و نخستین محصولات خود را تا ‌سال 2021 به بازار می‌فرستد.‎ ‎بازار خودروی ترکیه یکی از بزرگترین بازارهای اروپا محسوب می‌شود و خودروسازان مطرحی چون رنو، هیوندای، هوندا، ‏تویوتا، فورد و فیات در این کشور کارخانه تولید خودرو دارند. فروش سالانه خودرو در ترکیه به یک‌میلیون دستگاه می‌رسد و این ‏موضوع باعث شده تا مقامات ترکیه‌ای تصمیم بگیرند از زیر سایه خودروسازان خارجی بیرون آمده و نخستین برند ملی خودروسازی ‏خود را با هدف عرض اندام در بازار اروپا راه‌اندازی کنند‎.
این 5 شرکت خودروسازی شامل شرکت‌های‎ BMC، گروه آناتولی، هلدینگ کراسا، شرکت ترک سل و هلدینگ زورلو درحال ‏حاضر تاسیساتی را با عنوان «اتومبیل ترکیه» تشکیل داده‌اند و انتظار می‌رود نخستین نسخه تولیدی این برند در ‌سال 2021 میلادی ‏وارد بازار شود.
>خودروهای تحت لیسانس ترکیه کدامند؟
استان بورسا در غرب ترکیه قطب تولید خودرو در این کشور است و چیزی حدود 50‌درصد خودروهای تولیدی این کشور را به ‏بازار عرضه می‌کند. مهمترین کارخانه‌های خودروسازی ترکیه اویاک رنو، توفاش و کارسان است. شرکت توفاش مدل‌های مختلف اتومبیل‌های شرکت فیات را تحت لیسانس فیات ایتالیا تولید می‌کند. نخستین مدل مونتاژ شده توفاش، ‏مدل فیات ۱۲۴ بود که در ترکیه با نام مُراد ۱۲۴ شناخته می‌شد! از سایر مدل‌های تولید شده در کارخانه توفاش می‌توان به: فیات ‏آلبیا، فیات سینا، فیات اونو، فیات تمپرا، فیات ۱۳۱، فیات فیوریونو و فیات لینیا اشاره کرد‎.‎ کارخانه خودروسازی اویاک رنو، شرکت خودروسازی ترکیه‌ای است که در‌ سال ۱۹۶۹ با مشارکت شرکت فرانسوی رنو و ‏شرکت اویاک (صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح ترکیه) و یاپی کردی بانک، راه‌اندازی شد.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
نتيجه حمايت از وزير (اعتماد)نوبت «عدلیه» علیه قصورهای یک سیل (خراسان) استعفا‌های اجباری و طلبکارانه (جوان) تعطیلی روز شنبه تخریب فرهنگ، تضعیف اقتصاد (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
حذف قولنامه، املاکی‌ها را بیکار می‌کند؟ سراب خودرو مشترک ایرانی - ترکیه ای بی‌تدبیری‌ها کار را به واردات گندم می‌کشاند؟ جاده‌های مرگ ایران را بشناسید ما هم نمی‌دانیم برای "عارفه" چه اتفاقی افتاد یک منبع آگاه در گفت‌‌و‌گو با آفتاب یزد و در واکنش به مسدود شدن حساب ایرانیان مقیم مالزی: وزرا نمی‌دانند کار کنند یا مراقب آش تلویزیون باشند چرا از مسجدسلیمان و طرقبه کاندیدای انتخابات مجلس نمی‌شوید؟! ملاوردی می‌آید؟ اقدام های کوچک اما موثر برای «متری شیش و نیم» موهایم سفید شد اقدام های کوچک اما موثر اصلاح‌طلبان راهبردهای مبتنی بر تحریم صندوق رای را کنار گذاشتند انتقال آب خزر به سمنان و سندرم منطقه گرایی سرلیستی یک زن تحول است اما ...