روزنامه آفتاب یزد
1398/09/03
چرا شهرهای جدید کشور جذاب نیستند؟
آفتاب یزد- گروه گزارش: با پر شدن ظرفیت کلانشهرها و توسعه نامتوازن حاشیه‌ها ایده تشکیل شهرهای جدید شکل گرفت که چند سالی است مورد توجه قرار گرفته است. در همین اطراف تهران طی چند دهه اخیر شهرهای جدیدی شکل گرفتند که بنا به گفته خیلی از کارشناسان از روح شهری و تکاپو و سرزندگی کافی برخوردار نیستند.بی شک شهرها موجودات زنده‌ای هستند که باید روحی در کالبد خود داشته باشند و از تحرک، نشاط و پویایی کافی برخوردار باشند. اما ایجاد شهرهای جدید طی چند سال اخیر آیا توانسته به این نیاز پاسخ دهد و ساکنان را از مراجعه مکرر به مراکز کلانشهر بی نیاز کند؟
بر اساس تحقیقی که اوایل دهه ۹۰ توسط متولی بخش مسکن در جریان تدوین طرح جامع مسکن انجام شد، ۱۱ میلیون نفر حاشیه‌نشین در نقاط مختلف کشور سکونت دارند که این افراد جدای از آمار ۱۰ میلیون نفر جمعیت «بد مسکن» ساکن داخل شهرها هستند.
از سوی دیگر، جمعیت ساکن در شهرهای جدید یک میلیون نفر برآورد میشود و جمعیت ساکن در نوع دوم از شهرهای حومه‌ای نیز تنها در استان تهران و در شرایطی که شمار شهروندان تهرانی ۸ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر است، به بیش از ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر می‌رسد. همین آمار نمونه نشان می‌دهد بخش قابل‌توجهی از جمعیت کشور در حومه شهرهای بزرگ سکونت دارند.
>شش شهر جدید
اما در کنار این توسعه کمی باید دید کیفیت و روح تکاپو در این شهرها قابل مشاهده است؟ صرفنظر از پاسخ به این سوال مسئولان می‌گویند ایجاد و توسعه شهرهای جدید در دستور کار قرار دارد.
حبیب‌اله طاهرخانی، شروع نسل دوم شهرهای جدید با تغییر تمرکز از سکونت به سایر کارکردها را از مهمترین برنامه‌های عملیاتی شرکت عمران شهرهای جدید در سال جاری برشمرد و گفت: عملیات اجرایی شش شهر جدید در دستور کار قرار دارد.
معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران شهرهای جدید با تاکید براینکه شروع نسل دوم شهرهای جدید و شهرک‌های مسکونی و اقامتی به عنوان یکی از محورهای عملیاتی اصلی این شرکت در سال جاری به شمار می‌رود گفت: شروع نسل دوم شهرهای جدید با تغییر تمرکز از سکونت به سایر کارکردها از مهمترین برنامه‌های عملیاتی مجموعه شهرهای جدید در سال جاری است که خوشبختانه موفق شدیم در این راستا سال گذشته علاوه بر آغاز عملیات اجرایی شهرهای تیس و سیراف، اساسنامه شرکت عمران ایوانکی را در هیئت وزیران تصویب کرده و در دستور کار قرار دهیم.
>شهرهای جدید بیشتر می‌شوند
وی در ادامه با اشاره به اینکه با توجه به هدف مذکور آغاز عملیات اجرایی شهرهای جدید تابناک، خوارزمی، پارس، کوشک، مکران و سنندج نیز امسال در دست پیگیری قرار دارد گفت: در این راستا شروع ساخت شهرک‌های مسکونی در مناطق کلان‌شهری و همچنین شهرک‌های اقامتی با اولویت استانی‌های شمالی مازندران و گلستان نیز در دستور کار قرار داشته و در حال بررسی و مطالعه است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد با توجه به گزارش ارائه‌شده، ۳۹ پروژه تحت عنوان برنامه شروع نسل دوم شهرهای جدید و شهرک‌های مسکونی و اقامتی در سطح کشور در دست مطالعه و اجرا بوده که طرح امکان‌سنجی و مکان‌یابی شهرک مسکونی در استان هرمزگان (کلانشهر بندرعباس)، طرح امکان‌سنجی و مکان‌یابی شهرک مسکونی ـ اقامتی در شهرستان بردسیر کرمان، طرح امکان‌سنجی و مکان‌یابی شهرک مسکونی ـ خدماتی در شهرستان سنندج، طرح آماده‌سازی شهرک آبیدر سنندج، طرح آماده‌سازی شهرک‌های استان گلستان (۳ شهرک)، طرح آماده‌سازی شهرک‌های استان مازندران (۳ شهرک)، طرح امکان‌سنجی و مکان‌یابی شهر جدید مکران در شهرستان جاسک، طرح توجیهی شهرک‌های اقامتی ـ گردشگری (استان آذربایجان غربی)، طرح توجیهی شهرک‌های اقامتی ـ گردشگری (استان اردبیل)، طرح تفصیلی شهر جدید حوراء، طرح امکان‌سنجی و مکان‌یابی شهرک مسکونی ـ اقامتی در حریم شهر جدید بهارستان، طرح امکان‌سنجی و مکان‌یابی شهرک مسکونی ـ خدماتی پیرامون شهر جدید پرند، طرح امکان‌سنجی و مکان‌یابی شهرک هشت بهشت واقع در اراضی نجم‌آباد (جاده اشتهارد به نظرآباد) و... نمونه‌ای از این پروژه‌ها به شمار می‌روند.
در همین خصوص مسئولان وزارت راه با تاکید بر اهمیت برنامه‌های توسعه و گسترش زیرساخت‌های اجتماعی در شهرهای جدید می‌گویند: در حال حاضر ۱۴۱ پروژه اجتماعی اعم از احداث پارک، فرهنگسرا، سالن ورزشی، سالن همایش، مرکز محله و...در حال اجرا است که به عنوان یکی از ماموریت‌های اصلی شرکت عمران تلاش میشود تا پایان سال ۹۹ تکمیل و به بهره‌برداری برسد.
>تاملی بر کیفیت و مقاومت شهرهای جدید
معاون وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر اهمیت برنامه‌های مربوط به حوزه ارزیابی و ارتقای تاب آوری شهرهای جدید می‌گوید: سیل گسترده اواخر سال ۹۷ و اوایل سال ۹۸ نشان داد که همه بخش‌ها از جمله شهرهای جدید ناگزیر از ارزیابی مجدد تاب‌آوری شهرها در برابر حوادث طبیعی و اتخاذ تصمیمات و به‌کارگیری اقدامات اجرایی در این زمینه‌اند، از این رو اقداماتی نظیر اسکن سریع از شرایط موجود شهرها و اتخاذ تمهیدات لازم و انجام مطالعات دقیق در حوزه تاب‌آوری و شناسایی خلاء و نقاط ضعف و تهدیدهای پیشِ‌رو به‌سرعت در دستور کار قرار گرفت؛ در این راستا ۲۶ برنامه مطالعاتی در سطح شهرها به اجرا درآمد که طبق برنامه زمانبندی باید تا پایان سال جاری به پایان برسد.
طاهرخانی در ادامه برنامه هویت‌بخشی و نوسازی فعالیت‌های فرهنگی و هنری در مجموعه شهرهای جدید را از دیگر ماموریت‌های مهم شرکت عمران در سال جاری دانست و افزود: تقویت و ایجاد نشانه‌های هویتی در شهرها، برنامه‌ریزی و ساماندهی نما و منظر شهری، اجرای بناهای با معماری فاخر و مرمت و احیاء بناهای تاریخی، برگزاری جشنواره‌ها و گالری‌های فرهنگی و هنری از جمله اقدامات اولویت‌دار برنامه هویت‌بخشی و نوسازی فعالیت‌های فرهنگی و هنری در مجموعه شهرهای جدید محسوب میشود. در این حوزه ۵۸ برنامه در بخش‌های گوناگون برگزاری هفته‌های فرهنگی، تعیین شعار شهر و ساخت تندیس در حال اجراست که براساس گزارش‌های ارائه‌شده تاکنون نیز نتایج خوبی به همراه داشته است.
>همه امکانات در شهرهای جدید؟
با وجود همه این تفاسیر، توسعه و تقویت پایه اقتصادی شهرها و شروع فعالیت‌های ارزش‌افزا از دیگر محورهای مورد توجه شهرهای جدید است که باید دید در طراحی این شهرها چقدر به آن توجه شده است. توجه به فعالیت‌های ارزش‌افزا برای شهر و شرکت عمران مربوط به مشارکت با بخش خصوصی و جذب سرمایه‌گذاری و استفاده از روش‌های متنوع تامین مالی از اقدامات برنامه توسعه و تقویت پایه اقتصادی شهرها محسوب میشود که توسط برخی از پروژه‌های اولویت‌دار از جمله طراحی و اجرای پارک‌های علم و فناوری، شهرک‌های صنعتی و تخصصی، طراحی و اجرای پروژه‌های تجاری و اداری بزرگ‌مقیاس،هایپرها، فروشگاه‌ها و نمایشگاه‌ها و طراحی و اجرای پروژه‌های گردشگری و تفریحی بزرگ‌مقیاس قابل پیگیری هستند.
>شهر یا خوابگاه؟
سال‌هاست به شهرهای حومه عنوان «شهر خوابگاهی» اطلاق میشود؛ چراکه نیمی از جمعیت حومه عموما هر روز به قصد کار، تحصیل و استفاده از خدمات درمانی و... به شهر مادر سفر می‌کنند. از نگاه کارشناسان بسیاری از شهرهای حومه صرفا در حد یک سکونتگاه، به شهروندان خود خدمات ارائه می‌دهند. همین موضوع سبب میشود جمعیت روز شهر تهران روزانه ۲ تا ۳میلیون نفر نسبت به جمعیت شب بیشتر باشد و این یعنی نیمی از ساکنان حومه تهران هر روز به این کلانشهر سفر می‌کنند.
نبود مراکز شغلی کافی در شهرهای جدید را می‌توان دومین مشکل عمده ساکنان حومه تلقی کرد. بنابراین راهکار مهم برای پیشگیری از عوارض جدانشینی، ایجاد مراکز شغلی در شهرهای حومه و در نتیجه کاهش آمار سفرهای روزانه به شهرهای اصلی است که با توجه به زمان زیادی که صرف این موضوع میشود، از کیفیت زندگی شهروندان ساکن حومه می‌کاهد.
>شهرهایی که انگیزه‌ساز نیستند
متخصصان شهرسازی می‌گویند: یکی از نیروهای دافعه سکونتی، خلا مراکز شغلی است که رفع آن کمک می‌کند انگیزه سکونت در این مناطق در میان اقشار مختلف جامعه ایجاد شود. وی همچنین پیشنهاد انتقال برخی از شعب دانشگاه‌ها از داخل شهرهای بزرگ به حومه را مطرح می‌کند تا به این ترتیب هم زمینه اشتغال دانش‌آموختگان در این شهرها فراهم شود و هم جریان سکونت سرزنده و غیرخوابگاهی در این شهرها تقویت شود. به این ترتیب انتقال مراکز آموزشی و دانشگاهی به حومه، راهکار سوم برون‌رفت از وضع نامطلوب موجود در شهرهای حومه است.
بنا بر این به نظر می‌رسد مهمترین راه نجات حومه شهرها از انباشت فقر، تقویت خدمات شهری و رفاهی در این مناطق است. نبود خدمات رفاهی و سکونتی، انگیزه زندگی در این شهرها را از طبقات میان‌درآمدی و حتی پردرآمدهای ساکن کلانشهرها سلب کرده است.
راهکار دیگری که کارشناسان در این حوزه پیشنهاد می‌کنند، استفاده از زمین‌های دولتی در شهرهای جدید و حومه برای رونق فعالیت‌های استارتاپی است. بر همین اساس در حال حاضر تنها ابزار دولت برای رفع چالش‌های حومه‌نشینی «زمین» است و واگذاری زمین‌های دولتی با هدف بسترسازی برای ایجاد کاربری‌های غیرانتفاعی اما حیاتی و مورد نیاز شهرها که این روزها به شکل استارت‌آپ، کسب و کارهای اشتغال‌زا و ارزش‌آفرین خود را شکل می‌دهند، می‌تواند نقش مهمی در افزایش تمایل همه اقشار اجتماعی به سکونت در حومه داشته باشد.
انتقال بخشی از مراکز دولتی به حومه پایتخت و دیگر شهرهای مادر که ضمن ایجاد اشتغال، جریان زندگی را در این شهرها تقویت می‌کند، راهکار دیگری است که در این رابطه از سوی کارشناسان مطرح شده است. در کنار این اقدامات، لازم است برنامه‌های ویژه‌ای برای جذاب‌سازی سکونت در این شهرها از سوی طبقات مرفه نیز به‌عنوان راهکار هفتم دنبال شود. با ایجاد مراکز تفریحی و تفرجی و ارائه دیگر خدمات رفاهی در شهرهای جدید، بستر پاسخگویی به این نیازهای متنوع اقشار مختلف فراهم میشود و گروه‌هایی از طبقات مرفه شرایط را برای مهاجرت به حومه مناسب ارزیابی خواهند کرد و در نتیجه «اختلاط» فرهنگ‌ها و اقشار مختلف، از تبدیل حومه به مرکز اعتراضات خشونت‌بار پیشگیری میشود.
>هر روز سفر به شهر چرا؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد راهکار پیشگیری از تمرکز بحران‌های اجتماعی در حومه و حاشیه شهرهای بزرگ، اطلاع‌رسانی درباره مزیت‌های شهرهای حومه برای سکونت اقشار مختلف است. به‌عنوان مثال شاید تمایل به سکونت در یک شهر خوش آب‌وهوا در نزدیکی تهران یا یکی دیگر از مراکز شهری پرازدحام کشور، به شکل بالقوه در میان گروهی از افراد سالمند و غیرفعال از طبقات مرفه و متوسط وجود دارد، اما مکان مناسبی برای پاسخگویی به این نیاز در شهرهای حومه‌ای موجود پیش‌بینی نشده است.
در همین رابطه راهکار پیشنهادی کارشناسان، ایجاد جریان پایدار سکونت در شهرهای جدید است. در این زمینه اگرچه همه مواردی که تا اینجا ذکر شد، موثر خواهد بود، اما به‌طور مشخص باید به هر شکل ممکن این هدف دنبال شود که ساکنان حومه در همان شهر عمده خدمات مورد نیاز خود را دریافت کنند و از سفر هر روزه به شهر مادر بی‌نیاز شوند.
>انگیزه سازی برای پایبندی
در شهرهای جدید
اینکه گفته میشود شهرهای جدید و ساکنان آنها به دلیل دور نگه داشته شدن از بافت مرکزی شهر و عدم شکل‌گیری هویت و احساس تعلق شهری در آنها در آینده انگیزه کافی برای بی انگیزگی ممکن است پیدا کنند، موضوعی قابل مطالعه و قابل‌توجه است. با این حال به نظر می‌رسد عنصر «فقر» هم‌اکنون وجه تشابه گروه‌ها و طبقات مختلفی است که در واحدهای مسکونی ساختمان‌سازی‌های دولتی در شهرهای جدید و دیگر نقاط کشور ساکن شده‌اند. برچسب خوردن افرادی که طی سال‌های اخیر در نتیجه افتتاح واحدهای مسکن مهر در این شهرها ساکن شده‌اند، به ایجاد مرزبندی و تفکیک میان ساکنان این آپارتمان‌ها با ساکنان قبلی این شهرها منجر شده و این برچسب خود زمینه‌ساز ایجاد فاصله اجتماعی و شکل‌گیری بی انگیزگی است.
البته یک راه‌حل عملیاتی می‌تواند این باشد که با رسیدگی به امکانات و خدمات ضعیف در شهرهای حومه به‌صورت غیردستوری انگیزه سکونت در این نقاط برای همه طبقات جمعیتی فراهم شود. برخی از این مناطق، به معنای واقعی ادبیات شهرسازی، شهر به حساب نمی‌آیند.
>نقش مدیریت شهری
در تحرک و پویایی شهرهای جدید
شهرهای برتر امروز به دنبال بازیابی روح زندگی در رقابتی نفس‌گیر در تلاش‌اند تا مهربان‌ترین چهره‌ی خود را به عابر پیاده نشان دهند و هرچه گرم‌تر پذیرای حضور او باشند. توجه به انسان به‌عنوان سرمایه‌ی شهر و شکل‌گیری فعالیت‌های اجتماعی پیرامون مفاهیم جدید خیابان، پیاده‌محوری و فضای شهری، چهره‌ای تازه به شهرهای امروزی داده‌است. رویکردهای جدید مدیریت شهری از وجود اراده‌ی سیاسی برای بهبود وضع عابران پیاده و زندگی همگانی در شهر خبر می‌دهند و نویدبخش حضوری گرم‌تر و پربارتر برای آنها هستند. در همین راستا اقداماتی حول محور زندگی پیاده در شهر (مانند احیای فضاهای فرسوده و گاه مرده‌ی شهر با ایجاد فضاهای عمومی پیاده‌محور و مکان‌یابی مجموعه‌هایی برای تفرج و گردش در شهر)، راهکارهایی برای دست‌یابی به این هدف هستند.
>قدمتی به گستردگی 4 دهه
موضوع شهرهای جدید در ایران در حال حاضر یکی از سیاست‌های اصلی وزارت مسکن در کنار بهسازی و احیای بافت قدیم شهرها به خصوص شهرهای بزرگ و توسعه بیرونی (فیزیکی) شهرهای موجود می‌باشد که محل بحث بسیاری از کارشناسان اقتصادی، جامعه شناسی، معماران و شهرسازان و... می‌باشد.
با این حال شهرهای جدید معمولاً با هدف جلوگیری از گسترش بی رویه شهرهای بزرگ و جذب سرریز جمعیت آنها و نیز جلب مهاجرین احتمالی به عنوان موج گیر تاسیس می‌شوند. در شهرهای جدید فاصله بسیار بیشتر از شهرک با شهر اصلی است و معمولاً خارج از نفوذ شهر هستند.
موضوع شهرهای جدید در ایران در حال حاضر یکی از سیاست‌های اصلی وزارت مسکن در کنار بهسازی و احیای بافت قدیم شهرها به خصوص شهرهای بزرگ و توسعه بیرونی (فیزیکی) شهرهای موجود می‌باشد که محل بحث بسیاری از کارشناسان اقتصادی، جامعه شناسی، معماران و شهرسازان و... می‌باشد.
روند پیچیده تر شدن مسائل شهر و شهرنشینی (به ویژه مساله مسکن) در سال‌های اخیر سبب گردید تا سیاستگذاران آمایش زمین‌های شهری در سطح کشور از اواسط دهه ۶۰ به ایجاد موجی از طرح‌های آماده سازی زمین و نیز ایجاد شهرهای جدید دست یابند.
در حال حاضر برای ایجاد شهرهای جدید که حجم عملیات احداث آن در تاریخ شهرسازی ایران و حتی در میان کشورهای در حال توسعه نیز بی سابقه است، اهداف بسیار مهمی پیش بینی گردیده است که هر یک از این اهداف ناشی از تنگناها و نیازهای موجود عرصه‌های شهری است.
با این وجود پس از گذشت چند سال از آغاز عملیات احداث شهرهای جدید هنوز این سوال مطرح است که ایجاد شهرهای جدید چگونه می‌تواند پاسخگوی اهداف پیش بینی شده باشد یا به عبارت دیگر تحت چه شرایطی و با ایجاد چه زمینه‌هایی این راه حل می‌تواند مطلوب و مفید واقع شود و یا احیاناً کارایی خود را از دست می‌دهد و به صورت معضل جدیدی در می‌آید؟
بدون شک نحوه اداره امور این شهرها موثرترین شاخصی است که به صورت مستقیم در چند و چون زندگی در شهرهای جدید تاثیر می‌گذارند. از این روست که برای پاسخ به این سوال باید شهرهای جدید را به عنوان سکونتگاه‌هایی که شرایط ویژه‌ای بر آنها حاکم است شناخت و هدف از ایجاد آنها را بررسی نمود.
>تعریف از شهرهای جدید
شهرهای جدید در نظام‌های اجتماعی- اقتصادی جهان و با توجه به تحولات نظریه‌ای بسیار دگرگون شده‌اند.اما می‌توان تعاریف زیر را برای آنها پذیرفت:
۱- شهرهای جدید اجتماع‌های برنامه ریزی شده‌ای است که در پاسخ به اهداف از پیش تعیین شده ایجاد میشود.
۲- ایجاد شهر جدید عملی ارادی است که فرض را بر وجود یک منبع قدرت یا سازمانی می‌گذارد که تامین کننده مکان و منابع برای توسعه شهر و اعمال کنترل مداوم بر آن است تا شهر به اندازه بادوامی برسد.
۳- شهر جدید اجتماعی خود اتکاست با جمعیت و مساحت مشخص، فاصله‌ای معین از مادرشهر، برنامه ریزی از پیش تعیین شده اهداف معین و همچنین برخوردار از تمام تسهیلات لازم برای یک محیط مستقل.
۴- معمولاً شهرهای جدید برای تمرکززدایی کالبدی اقتصادی و اجتماعی در ناحیه شهری شهرهای بزرگ طراحی می‌شوند تا با وجود جاذبه نزدیکی به شهرهای بزرگ جمعیت تشویق به خروج از مادرشهر شوند تا اسکان به همراه اجرای برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی فراهم آید. بدین ترتیب جذب سرریز‌های جمعیتی ساماندهی فضایی مادرشهر و ناحیه شهری بهبود وضعیت محیط کار زندگی سالم و اجتماعی کامل میسر میشود در واقع مفهوم شهر جدید مفهوم اجزای یک شهر در ارتباط ارگانیک با یکدیگر است.
شهرهای جدید دارای تاریخ تولد مشخصی هستند و در زمان کوتاه و معینی ساخته می‌شوند. این گونه شهرها در تضاد کامل با پیدایش و تحول شهرهای متراکم هستند و بر اساس یک هسته پیش از آن که به‌وجود آیند تشکیل می‌شوند و به کندی رشد می‌کنند.
معمولاً برنامه‌ریزی شهر جدید مبتنی بر پیش بینی جمعیت است تا این جمعیت تضمینی پایه‌ای برای پیش بینی نیازهای کالبدی اقتصادی و اجتماعی آینده باشد. طراحی و ساخت شهرهای جدید بیشتر در زمین‌های بکر و غیرقابل کشت و بدون هسته اولیه صورت می‌گیرد.
>جذاب نیستند!
شهرهای جدید، به رغم کمک‌های متعدد نمی‌تواند همانند شهرمادر باشد، زیرا جذابیت‌های خاص آن را ندارد. شهرمادر در طول تاریخ شهر شده است و براساس نیازهای تدریجی شکل‌های جدید از نهادها و سازمان‌های در آن به‌وجود آمده‌اند. حال آن که شهر جدید با توجه به این که با فاصله جغرافیایی تعیین شده در اطراف شهرمادر ساخته میشود.
این شهرها به راحتی نمی‌تواند خود را تکمیل کند و مجبور اند به عنوان شهر اقماری و وابسته در کنار شهر متروپل قرار بگیرد. تنوع گروه‌ها و اقوام، ناشناخته شدن آنها توسط دیگر گروه‌ها و تنش‌های فرهنگی که این وضع ایجاد خواهد کرد، نمی‌تواند سیمای مطلوبی از شهر ارائه نماید.
شهرهای جدید مهمترین و بهترین پدیده عصر جدید محسوب می‌شوند و به عنوان مظهر «تمدن جدید» به شمار می‌روند.
با وجود این، حیــات آدمی در کنار شهرهـای نوبـنـیاد ادامه یافــــته و مشـاهده می‌کنیم که در پی نابــودی شهرها، باز شهرهای دیگـــــری احداث می‌گــردند. بنابراین شهر سازی یکی از کهن ترین نیازهای بشری به شمار آمده و هرگز شهری در تاریخ وجود نداشته که به تمامی توسط معماران ســاخته شده باشد بلکه شهر را می‌بایست محصول قدرت و اقتدار حکومت‌ها و دولت‌ها دانست.
سایر اخبار این روزنامه
شعار تکراری یا «پُزِ سیاسی» اصولگرایان!
چرا شهرهای جدید کشور جذاب نیستند؟
جلوی قاچاقهای سازمان یافته سوخت را بگیرید
دستگیرشدگان صداقت داشته باشند
آقای ویلموتس! کمی مسئولیت پذیر باش
در راستای ادعای یک عضو شورای شهر قزوین مبنی بر افزایش سکونت افغانستانی‌های مهاجر نسبت به بومی‌ها در برخی نقاط این شهر مطرح شد
برای خانه دار شدن باید یک دوره فشار راتحمل کرد!
اصلاح طلبان با توجه به شرایط اقتصادی موجود در قبال حسن روحانی و دولت‌اش چه موضعی بگیرند
تریبون داران مراقب باشند
فراگیری زبان خارجه : ضرورتی انکار ناپذیر
کنسرت در شهر فرشته‌ها و فوتبال
«فان فار» حکایت مردمان تیره روز
تریبون داران مراقب باشند
کنسرت در شهر فرشته‌ها و فوتبال
فراگیری زبان خارجه : ضرورتی انکار ناپذیر
