پیام‌های حسن نیت ایران برای نجات برجام

به گفته علي‌اکبر صالحي که هم متخصص و هم دست‌اندرکار و هم مسئول است «به لحاظ فني گام زيادي براي کاهش تعهدات برجامي باقي نمانده و بازي دارد به جاهاي خطرناکي مي‌رسد» وقتي مي‌گويد ما در موقعيت خطرناکي هستيم، مي‌خواهد به‌عنوان اهرم فشار عمل کند که فشار بيشتري بياورد. اروپايي‌ها يا کشورهاي ديگر که مي‌خواهند به نحوي ميانجيگري کنند که مشکل پرونده هسته‌اي حل شود، بيشتر فعال شوند تا ايران گام بعدي را برندارد. اين نشان مي‌دهد که ما در گام بعدي به طرف فروپاشي برجام رفته‌ايم. آقاي صالحي هشدار مي‌دهد تا کشورهايي که معتقدند برجام براي ايجاد ثبات و امنيت براي منطقه مهم است، تلاش بيشتري به‌عمل آورند که ما گام بعدي را برنداريم و بحث ايشان فعلا در اين مرحله است. اما به نوعي بخشي از مکانيسم ماشه فعال شده، بدون اينکه ما به طرف مکانيسم‌ ماشه برويم، آمريکا همه تعليق‌هايي که دراجراي برجام انجام داده بود را فعال کرده و تحريم‌ها الان دارد عمل مي‌کند و از طرف ديگر واقعا تحرک اقتصادي‌مان در سطح دنيا بسيار پايين آمده است. نفت ما را به سختي و مقدار کمي مي‌خرند درحالي که پول آن قابليت جابه‌جايي ندارد و در وضعيت تنگناي اقتصادي قرار داريم. مکانيسم ماشه يعني اروپايي‌ها از ماده 36 و 37 برجام استفاده کنند که نهايتا بعد از طي يک مرحله که از ارجاع به کميسيون مشترک برجام شروع مي‌شود و از مداخله‌وزراي حوزه برجام و غيره، نهايتا به شوراي امنيت مي‌رسد. در شوراي امنيت معمولا موضوع راي‌گيري مي‌شود. البته قبل از آن هم هر کدام از اين کشورها که بيشتر طرف‌هاي مقابل ايران هستند، داوري يا ارزيابي مي‌کنند که ايران تعهدات بنيادين خودش را در چارچوب برجام نقض کرده و آنها هم متقابلا اوضاع را به ماقبلش برمي‌گردانند. در گام اول اگر تعليق‌هايي در رابطه با برجام انجام داده‌اند، برمي‌دارند و تحريم‌هايي که داشتند را فعال مي‌کنند و در مرحله دوم نهايتا موضوع به شوراي امنيت ارجاع مي‌شود و در شوراي ‌امنيت هم نسبت به تداوم تعليق‌ها راي‌گيري مي‌شود. اگر تا يک‌ماه راي مثبت نياورد يعني همه اعضا به نوعي بايد موافقت کنند که چنين اتفاقي نمي‌افتد؛ بنابراين خود بخود به شرايطي که قبل از قطعنامه 2231 داشتيم، برمي‌گرديم. يعني تحريم‌ها و قطعنامه‌هاي شوراي امنيت کلا فعال مي‌شود و ديگر برجام به طور کلي فروپاشيده مي‌شود. شايد مخاطب برخي از اين پيام‌ها همين دولت‌هاي اروپايي و ژاپن و ساير کشورها باشند. ما الان خواسته زيادي نداريم و تنها مي‌خواهيم که تحريم‌هاي اعمال شده را بردارند و به دنيا اطمينان مي‌دهيم که در مسير فعاليت هسته‌اي غيرصلح آميز نيستيم. قبلا هم اين را گفته‌ايم و در چارچوب برجام و نظارت‌ها و رصدهايي که در چارچوب پروتکل الحاقي انجام مي‌گيرد، به نوعي شفاف‌سازي و عمل هم کرده‌ايم. تکرارش براي اطمينان بخشي بيشتر است که اگر ژاپن مي‌خواهد کاري کند به تحرک بيشتر ترغيب شود و به ابتکاراتش در مسير ايجاد زمينه مساعد بازگشت آمريکا به برجام سرعت بخشد. هرچند هنوز نتيجه سفر روحاني به ژاپن مشخص نيست ولي به احتمال قوي به لحاظ ديپلماتيک ژاپن قول داده به تلاش‌هايش اضافه کند. ايران هم از آن طرف پيام‌هايي مي‌فرستد در اين جهت که مي‌خواهيم ژاپن با اطمينان بيشتري به سمت متقاعد کردن آمريکا براي بازگشت به برجام پيش رود. ما فعاليت هسته‌اي غيرصلح‌آميز نخواهيم داشت و دنيا به ما اعتماد کند که در مسير فعاليت صلح‌آميز هسته‌اي قدم برمي‌داريم. اينها پيام‌هايي براي قوت بيشتر بخشيدن به ابتکارات ژاپن و ميانجيگري‌اش است.