مانور شرق در برابر ائتلاف غرب

آفتاب یزد-گروه سیاسی: رزمایش مشترک دریایی میان ایران، روسیه و چین در دریای عمان و اقیانوس هند دیروز آغاز شد؛ رزمایشی که در نخستین نگاه می‌تواند پیامی از شرق به غرب باشد. در تحلیل اندیشکده‌های آمریکایی این سه کشور به عنوان چالش‌های ایالات متحده معرفی می‌شوند. از نگاه این تحلیلگران ایران نظم آمریکایی خاورمیانه را به چالش کشیده، روسیه رقیب دیرینه‌ای است که به مدد فروش نفت و گاز توانسته مدرنیزاسیون نظامی خود را تا حد زیادی پیش ببرد و چین به عنوان آلترناتیوی برای هژمونی جهان به جای آمریکا در 50 سال آینده شناخته می‌شود. حالا ترکیب این کشورها در دریای عمان در یک رزمایش که از آن به عنوان رزمایشی برای مبارزه با تروریسم دریایی نیز نامبرده شده گرد هم آمدند. به همین دلیل است که واشنگتن نیز به این رزمایش واکنش نشانده داده و شان رابرتسون، سخنگوی پنتاگون در واکنش به رزمایش مشترک دریایی ایران، روسیه و چین گفت: «ما از برگزاری رزمایش مشترک میان ایران، روسیه و چین در دریای عرب اطلاع داریم. ما این رزمایش را زیر نظر داریم و با همکاری شرکا و متحدانمان از آزادی کشتیرانی و جریان آزاد تجارت در آبراه‌های بین‌المللی اطمینان حاصل می‌کنیم.»
> پیام تحکیم امنیت منطقه
دیروز امیر دریادار دوم غلامرضا طحانی در نشست خبری این رزمایش اظهار کرد: منطقه شمال اقیانوس هند، منطقه بسیار با امنیتی است که این امنیت پایدار با اقتدار نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و دو نیروی دریایی ارتش و سپاه در دریا برقرار شده است. او افزود:«این تکلیفی است که ما در ارتباط با کشور، منطقه و جهان داریم و در راستای اجرای این تکالیف بسیار مهم، از امروز رزمایش سه جانبه ایران، روسیه و چین در شمال اقیانوس هند با پهلوگیری شناورهای روسیه و چین در بندر شهید بهشتی چابهار آغاز می‌شود.» معاون عملیات نیروی دریایی ارتش هدف از برگزاری این رزمایش را تحکیم امنیت و مبانی آن در منطقه عنوان کرد و تصریح کرد:«این نخستین بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی است که جمهوری اسلامی ایران رزمایش مرکبی با دو قدرت دریایی بزرگ جهان و در چنین سطحی برگزار می‌کند و قطعا کشورهایی که از نظر اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، دفاعی و امنیتی نزدیکی بیشتری با هم دارند، دست به دست هم می‌دهند تا برقراری امنیت و جمعی بودن آن میسر شود.» او گفت:«این رزمایش برابر برنامه‌های از پیش تعیین شده با حرکت یگان‌های شناوری سه کشور از بندر چابهار آغاز می‌شود و در شمال اقیانوس هند گسترش خواهد یافت.»
> صف کشی دریایی شرق و غرب


این رزمایش درحالی آغاز شده که کمی آنطرف‌تر یعنی در خلیج فارس آمریکا ائتلافی به اصطلاح برای تضمین آزادی تجارت دریایی تشکیل داده و اروپا هم به رهبری فرانسه چنین امری را پیش برده است. بنابراین در این صف کشی‌های دریایی حالا شرق و غرب هرکدام پیامی را به دیگری منتقل می‌کند. خبرگزاری آناتولی به نقل از یک کارشناس ژئوپولتیک متخصص در روابط ایران و آمریکا می‌نویسد: این رزمایش شاید سلطه جهانی آمریکا را به چالش نکشد اما در حال حاضر، ظرفیت‌ها و گزینه‌های استراتژیک آمریکا در آسیا و شمال آفریقا را محدود می‌کند. همچنین یک تحلیلگر امور بین‌الملل با بیان اینکه رزمایش مشترک ایران، روسیه و چین نمایش قدرت تهران و متحدانش به آمریکاست، تصریح کرد: ایران در حال تغییر تاکتیک پدافند نظامی‌اش است و می‌خواهد یک پیام به غرب مبنی بر این بدهد که مرزهای دفاع دریایی کشور در حال توسعه است و به همین دلیل خلیج فارس برای این رزمایش انتخاب نشده است. در همین حال روزنامه عرب زبان رای الیوم دیروز نوشت: بزرگ‌ترین رزمایش نظامی- دریایی در آب‌های منطقه، با مشارکت ایران، روسیه و چین آغاز می‌شود. این نخستین همکاری نظامی میان سه کشور مذکور محسوب می‌شود و پیامی روشن و چالش‌برانگیزی برای دولت آمریکا ارسال می‌کند و این نشانه‌ای قابل توجه از ظهور ائتلاف نظامی جدی میان تهران، پکن و مسکو در رویارویی با اقدامات دولت آمریکا و سیاست‌های آن در منطقه و جهان تلقی می‌شود.
> شناورهای ایرانی حاضر در رزمایش
ناوشکن البرز به‌عنوان ناو سرفرماندهی رزمایش به ایفای نقش می‌پردازد. این ناو دارای 94 متر طول، 11 متر عرض و وزن 1500 تن است. البرز از دو موتور با قدرت 46000 اسب بخار استفاده می‌کند که سرعت آن را به 72 کیلومتر بر ساعت می‌رساند. این ناو همچنین دارای برد عملیاتی 9000 کیلومتر است. ناوشکن سهند پیشرفته‌ترین ناوشکن ایرانی است که بهمن سال گذشته به ناوگان نیروی دریایی ارتش ملحق شد. ناو سهند با شماره بدنه 74 یکی از محصولات پروژه موج نیروی دریایی ارتش است و بعد از ناوهای جماران و دماوند سومین محصول این پروژه است که تحویل نداجا شده است. این ناو 94 متر طول و 11 متر عرض دارد و وزن آن 1300 تن است و ‌می‌تواند با تمام خدمه خود 150 روز دریانوردی داشته باشد. این ناو در سال 1364 وارد ناوگان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی شده است و قابلیت حمل بالگرد، نیرو، تانک و سایر تجهیزات را دارد. ناو تنب می‌تواند 5 تا 9 خودروی زرهی، 227 تفنگدار دریایی و 600 تن بار با خود حمل کند. کنارک از سری ناوهای کلاس هندیجان است که با 47 متر طول و 8.5 متر عرض و آبخور 2.9متری خود، قابلیت حمل و جابه‌جایی
460 تن بار را دارد و نقش یک ناو تدارکاتی سبک و یا نیروبر به‌تعداد بیشتر از 100 نفر و در عین حال با سرعت بالا را ایفا می‌کند. مین‌ریزی و حمل آب با ظرفیت 40 تن و پذیرش بار تا سقف 40 تن فقط به‌روی عرشه نیز از دیگر توانایی‌های این ناو است. ناو موشک‌انداز نیزه از سری ناو‌های کلاس کمان است که در خدمت نیروی دریایی ارتش درآمدند. در این رزمایش همچنین یک فروند بالگرد AB-212 و دو فروند بالگرد SH-3 از نیروی دریایی ارتش و یک فروند بالگرد نیز از نیروی دریایی سپاه به‌عنوان یگان‌های پروازی حضور
خواهند داشت.
> ارسال ناوهای روسی و چینی به منطقه
آیین استقبال از شناورهای کشورهای روسیه و چین برای شرکت در رزمایش مرکب سه‌جانبه با جمهوری اسلامی ایران، بعدازظهر جمعه با حضور امیر دریادار دوم غلامرضا طحانی و امیر دریادار دوم مصطفی تاج‌الدینی فرمانده منطقه سوم دریایی نبوت در اسکله شهید بهشتی بندر چابهار برگزار شد. در این مراسم ناو روسی «Yaroslav Mudry» به همراه کشتی سوخت‌رسان «Yelnya» و یدک‌کش «Yevgeniy Khorov» و همچنین ناوشکن چینی «شینینگ» در دریا مورد استقبال ناو موشک‌انداز «نیزه» قرار گرفتند و با پهلوگیری در اسکله بندر شهید بهشتی چابهار مراسم استقبال و تشریفات رسمی انجام شد.وزارت دفاع روسیه روز جمعه با اشاره به رزمایش دریایی مشترک ایران، روسیه و چین اعلام کرد که سه ناو وابسته به ناوگان دریایی بالتیک روسیه - یک تانکر، یک پاس‌ناو و یک ناو یدک‌کش - را به رزمایش سه‌جانبه با ایران و چین ارسال کرده است. این وزارتخانه همچنین اعلام کرد که این اولین بار است چنین رزمایشی با چنین چیدمانی برگزار می‌شود.
وزارت دفاع روسیه اعلام کرد طی این رزمایش ملوانان روسی، ایرانی و چینی بخش‌هایی از تاکتیک‌های مانور مشترک، سازماندهی ارتباطات و ارائه کمک به کشتی سانحه‌دیده را اجرا خواهند کرد و همچنین برای تفتیش کشتی ربوده شده توسط دزدان دریایی و آزادسازی آن از چنگ‌شان آموزش خواهند دید. طبق اعلام وزارت دفاع روسیه، توافق درباره این رزمایش دریایی در ماه ژوئیه سال جاری و در جریان رژه بزرگ دریایی در «سنت پترزبورگ» که به مناسبت روز نیروی دریایی روسیه با حضور فرماندهان نیروی دریایی سه کشور مذکور برگزار شد، انجام شد.
همچنین چین نیز اعلام کرد که یک ناوشکن موشک‌انداز را برای شرکت در این رزمایش ارسال کرده است. در همین حال روزنامه گلوبال تایمز چین نیز با انعکاس خبر رزمایش در صفحه توییترش نوشت: وو کیان، سخنگوی وزارت دفاع چین گفته است که «چین، روسیه و ایران، از روز جمعه تا دوشنبه، یک رزمایش مشترک را در دریای عمان برگزار خواهند کرد و نیروی دریایی چین، ناوشکن شینینگ را برای مشارکت در این رزمایش اعزام خواهد کرد. سخنگوی وزارت دفاع چین همچنین تاکید کرد که هدف از این رزمایش تعمیق همکاری میان نیروهای دریایی سه کشور است و این رزمایش نشان می‌دهد که تبادل نظامی طبیعی میان نیروهای مسلح سه کشور وجود دارد که مطابق با قوانین و اقدامات بین‌المللی است و لزوما با اوضاع منطقه
مرتبط نیست.
> پیام رزمایش صلح طلبی است
برای بررسی بیشتر اینکه چنین رزمایشی در این برهه زمانی چه پیامی خواهد داشت و اساسا رابطه ایران، چین و روسیه در چه سطحی است با یک عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس گفت‌وگو کردیم. ابوالفضل حسن بیگی در این زمینه به آفتاب یزد گفت: «برخلاف پیش‌بینی‌هایی که در گذشته می‌شد و برخلاف انتظار آمریکایی‌ها که جهان تک قطبی را بعد از فروپاشی شوروی معماری می‌کردند اما امروز شاهدیم که جهان چند قطبی شده است.» او با بیان اینکه آمریکا در طول 40 سال گذشته همواره به دنبال اعمال قدرت علیه ایران بوده، افزود: «در مقابل، ایران توانسته با استفاده از ظرفیت‌های خود با گذشت زمان به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل شود و از همین رو است که امروز دو قدرت جهانی یعنی چین و روسیه همکاری در ابعاد نظامی را برای خودشان مفید و راهبردی ارزیابی می‌کنند و شاهد این رزمایش بی‌سابقه در دریای عمان هستیم.» حسن بیگی اظهار کرد: «با توجه به اینکه منطقه خلیج فارس از دیرباز در سلطه غرب بوده اما امروزه شرایط در این منطقه درحال تغییر است و حالا با اراده تهران و با همکاری مسکو و پکن شاهد رزمایشی با محوریت کشورهای شرقی در این منطقه هستیم.» این نماینده مجلس گفت: «در بعد دفاعی- امنیتی امروز تهران به عنوان یک قدرت شناخته شده در منطقه حضور دارد و رویکرد جمهوری اسلامی نیز همزیستی و تعامل مثبت با همه بازیگران جهان منهای اسرائیل و امریکا است و امنیت و اقتصاد خود را ذیل شرایط بین‌المللی و منطقه‌ای منطبق با سایر کشورها می‌بینیم.» حسن بیگی خاطرنشان کرد: «این رزمایش وحدت میان تهران، مسکو و پکن را نشان خواهد داد و اثبات می‌کند که صلح طلب هستیم و آسایش و همزیستی را برای همه می‌خواهیم.» در ادامه از این عضو کمیسیون امنیت ملی پرسیدیم با توجه به اینکه روسیه و چین از بنیانگذاران پیمان شانگهای هستند و این پیمان در معادلات سیاسی و امنیتی میان شرق و غرب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چه دلایلی منجر شده تا ایران همچنان به عنوان عضو ناظر در این پیمان شناخته شود و عضویت دائم ایران در دستور کار پیمان قرار نگرفته است، حسن بیگی گفت: «مشکلی از باب عضویت دائم ایران در پیمان شانگهای وجود ندارد و هروقت بخواهیم عضو می‌شویم شاید بهتر است عجله نکنیم، هر زمان تشخیص بدهیم وارد می‌شویم.»
> همکاری نظامی یک قدم جلوتر از اقتصاد سیاسی
رزمایش بی‌سابقه ایران، چین و روسیه تا روز دوشنبه ادامه خواهد داشت اما آیا می‌تواند آغازی برای همکاری‌های استراتژیک میان این سه کشور در سایر ابعاد نیز باشد؟ ایران تحت تحریم‌های شدید اقتصادی ایالات متحده قرار دارد و در این میان برای شکست این تحریم‌ها چین به عنوان اقتصاد دوم جهان می‌تواند نقشی مهم ایفا کند با این حال چینی‌ها با توجه به روابط اقتصادی کلان خود با ایالات متحده بسیار با احتیاط نسبت به همکاری با ایران در شرایط تحریم گام برداشته‌اند. روسیه نیز همزمان با تحریم‌های نفتی علیه ایران صادرات نفت خود را در هماهنگی با اوپک به نحوری پیش برد که خلا نفتی ایران آنطور که باید و شاید احساس نشود. حالا این رزمایش می‌تواند نشان دهد همکاری نظامی یک قدم از اقتصاد و سیاست پیشی گرفته است با این حال در جهان امروز که اقتصاد سیاسی نقشی بسیار تاثیرگذار دارد، قدرت‌های شرقی اگر به دنبال ائتلافی معنادار نسبت به غرب هستند باید اندک اندک گام را فراتر بگذارند.