روزنامه آفتاب یزد
1398/11/29
نقدینگی شمشیری دولبه!
آفتاب یزد – گروه اقتصادی: حسن روحانی در نشست خبری اخیر خود به توضیح درباره علل رشد نقدینگی پرداخت و گفته است چون رشد نقدینگی، بیشتر ناشی از افزایش ذخایر خارجی بانک مرکزی بود، رشد خوبی محسوب میشود و زیاد نگرانکننده نیست. اگرچه سخنان رئیس جمهور برای عدم نگرانی تنها در جهت تلطیف فضای موجود است، اما به اعتقاد کارشناسان رشد نقدینگی حاصل از چاپ اسکناس بدون پشتوانه تنها منجر به افزایش تقاضای عمومی و در نهایت تورم میشود. حسن روحانی در نشست اخیر خود تصریح کرده بود که نقدینگی 28 درصد بوده این متوسط 50 ساله است در سالهایی هم نقدینگی 27 و 28 درصد بوده و در دولت قبل هم این رقمها را داشتیم و این به طور متوسط در 50 سال، 25 درصد است. وی خاطرنشان کرده بود نقدینگی همیشه خیلی بد نیست یعنی گاهی بدیهای آن فرق میکند ممکن است نقدینگی مشکلاتی را درست کند. بانک مرکزی اعلام کرده که نقدینگی 28 درصد از متوسط بالاتر است یعنی سه واحد درصد بیشتر است و این بر مبنای افزایش خالص ذخایر بانک مرکزی است. اگر علتش را ضمیمه کنیم آن وقت این نقدینگی، نقدینگی بدی نیست یعنی اگر بانک مرکزی میخواهد ذخایر خود را بالا ببرد ناچار است ریال بدهد.به هر حال هر چه آنجا دلار اضافه کند باید این دلار را از دولت یا هر کس دیگر بخرد و آنجا اضافه کند. لذا میگوید بر مبنای افزایش ذخایر خالص بانک مرکزی، نقدینگی بالا رفته است و این نقدینگی بدی نیست. نقدینگی اگر برای خالص داراییهای بانک مرکزی باشد مشکلی را ایجاد نمیکند و مبنای این 3 درصد این است البته من رقم و عدد ریز آن را هم میدانم که این 3 درصد چطور بوجود آمده است. به نظر من مشکلی نیست البته این حرف درست است که ما همیشه باید تلاش کنیم برای اینکه نقدینگی را کنترل کنیم. وی تصریح کرده بود: نقدینگی را عمدتا یا بدهی دولت درست میکند، دولت وقتی بدهکار میشود یا بانک مرکزی طلبکار میشود و یا بانکها درست میکنند. بانکها اضافه برداشت میکنند و این به مشکل نقدینگی تبدیل میشود. به اعتقاد وی البته یک مقداری نقدینگی طبیعی است شما ثروتی دارید به طور طبیعی این ثروت را در سال آینده بخواهید محاسبه کنید 20 درصد، 22 درصد بیشتر میشود. اگر 20 درصد سود سود بانکی میدهید نقدینگی20 درصد بالا میرود و اگر به مردم با بالای 20 یا 23 درصد تسهیلات میدهید، نقدینگی هم به همان نسبت بالا میرود. بنابراین نقدینگی به طور طبیعی بالا میرود و هیچ وقت نیست که بگوییم نقدینگی بالا نرود و در یک حدود20، تا 25 درصد هم طبیعی به نظر میآید. به اعتقاد روحانی البته با متوسطی که داریم بله کمی نقدینگی بالا رفته است ولی دلیلش دلیل بدی نیست چون خالص نقدینگی بانک مرکزی بالا رفته است بنابراین اشکال آنچنانی وجود ندارد، اما ما باید برای کنترل نقدینگی همیشه تلاش کنیم. بر اساس گزارش اخیر بانک مرکزی، رشد نقدینگی در سال جاری بالای ۲۸ درصد بوده که نسبت به متوسط ۵۰ سال اخیر چند درصدی بالاتر است. همچنین حجم نقدینگی به بالای ۲۲۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. آمارهای بانک مرکزی در آذرماه حاکی از دو رخداد مهم در متغیرهای پولی است. نخست اینکه رشد پایه پولی با ثبت رقم ۲/ ۲۸ درصدی به بیشترین سطح در هفت سال اخیر رسیده است. رخداد دیگر، در تغییرات اجزای نقدینگی است. در آذرماه سهم «پول» از نقدینگی با ثبت رقم ۱/ ۱۶ درصدی به بیشترین مقدار طی نیم دهه اخیر رسیده است؛ رخدادی که تایید میکند درجه سیالیت نقدینگی در پایان آذر افزایش یافته است. علت اصلی رشد پایه پولی، رشد خالص دارایی خارجی بانک مرکزی بوده که متاثر از تجدید ارزیابی و تسعیر نرخ ارز، تغییر روش در خرید ارز نفتی دولت و کاهش تسهیلات خارجی بوده است. پیشتر دلیل عمده رشد پایه پولی، افزایش بدهی بانکها و دولت به بانک مرکزی بوده است. از سویی انبساط سهم پول که شامل اسکناس و سپردههای جاری است، میتواند عامل تهدیدکننده تعادل بازارها باشد. کارشناسان برای مهار این مسئله سه دسته راهکار ارائه میدهند: برخی بر افزایش نرخ سود بانکی و جذاب شدن بازار پول تاکید دارند، برخی مدیریت نوسانات ارزی از طریق کنترل ریال را در کنار جذابسازی بازار سهام پیشنهاد میدهند و برخی انتشار اوراق و استفاده از ظرفیت بازار بدهی را برای مهار هسته مذاب نقدینگی توصیه میکنند.> تعریفمان از نقدینگی چیست؟
کارشناسان میگویند نقدینگی در تعریف کلی؛ اسکناس، مسکوکات و منابع اعتبارات بانکی است، اما در مجموع از بخش پول و شبه پول تشکیل شده که اولی شامل سپردههای دیداری بخش غیردولتی نزد بانکها و اسکناس و مسکوک در دست اشخاص و شبه پول شامل سپردههای سرمایهگذاری مدتدار، سپردههای قرضالحسنه پسانداز و سپردههای متفرقه است. نقدینگی حجم پول نقد است که قابلیت تورم زایی دارد، بدین معنی که چنانچه حجم پول نقد بالا باشد قدرت خرید بالا رفته و باعث گرانی کالا یا خدمات میشود. بنابراین حجم نقدینگی باید متناسب با میزان تولید کالا و خدمات باشد، در غیر این صورت باعث تورم با رکود خواهد شد. چراکه باید میزان نقدینگی در مقابل مقدار معینی از کالاها و خدمات تناسب داشته باشد و خارج از این سازوکار، نقدینگی باعث رشد سریع تقاضا برای کالاها و خدمات شده و اگر تولید همپای تقاضا افزایش نیابد زمینه تورم در اقتصاد را ایجاد میکند، به همین دلیل است که کشورها با مدیریت نقدینگی رشد تولید، کنترل تورم، کاهش بدهیهای خارجی و ایجاد اشتغال را برای کشور به ارمغان میآورند. بر این اساس خلق نقدینگی باید به سمت تولید برود. رها شدن نقدینگی لجام گسیخته در جامعه باعث افزایش تورم میشود و تورم صد درصد علیه تولید عمل میکند، چون با افزایش تورم، بخش قابل توجهی از سرمایه در گردش بنگاههای تولیدی و کارخانهها در فضای معاملات ناسالم قرار میگیرد مانند خرید ملک و طلا که به ضرر اقتصاد کشور است. یعنی مهار تورم از طریق مهار نقدینگی، تاکید و کمک به رونق تولید است. بعد از اینکه خلق نقدینگی جدید کنترل شد، در گام دوم باید هدایت نقدینگی موجود به سمت تولید انجام شود. در غیر این صورت افزایش نقدینگی تنها منجر به رکود تورمی میشود چرا که قدرت خرید جامعه نیز پایین آمده است.
> نقدینگی شمشیر دو لبه است
بر این پایه رشد نقدینگی میتواند همچون شمشیر دولبه عمل کند، به طوری که اگر رشد نقدینگی به اندازه رشد تولید باشد ارزش پول ملی حفظ خواهد شد و همپای رشد اقتصادی پیش میرود و اگر در شرایط نوسانات اقتصادی و هرج و مرج بازار باشد، میتواند به تورم اقتصاد دامن بزند، بنابراین با سیاست پولی ارتباط مستقیم دارد که در شرایط بحرانی اصلاح آن میتوان از تداوم رشد نقدینگی جلوگیری کند.در واقع کنترل نقدینگی به عنوان وسیلهای برای رسیدن به اهداف نهایی اقتصاد است. بدین منظور حجم نقدینگی در حد ظرفیتهای تولیدی از بروز تورم جلوگیری میکند.
> خالص بدهی دولت به بانک مرکزی افزایش یافته
محمود جامساز اقتصاددان با اشاره به رشد پایه پولی در چند ماه اخیر به ۲۸ درصد، اظهار داشت: رشد پایه پولی توسط بانک مرکزی صورت گرفته است. وی با اشاره به رشد پایه پولی در چند ماه اخیر به ۲۸ درصد، اظهار داشت: رشد پایه پولی توسط بانک مرکزی صورت گرفته است، در این رابطه اگر ما یک طرف معادله رشد پایه پولی را بدهکار در نظر بگیریم، مسکوکات و اسکناسهای در دست مردم، سپردههای قانونی و آزاد بانکها، سپردههای مردم در نزد بانکها این طرف معادله را تشکیل میدهند. وی افزود: در طرف دیگر یعنی بستانکار خالص داراییهای بانک مرکزی، خالص بدهی دولت به بانک مرکزی و بدهی بانکها به بانک مرکزی وجود دارد، بنابراین پولی که در این بین خلق میشود توسط بانک مرکزی است، که این امر در نهایت به افزایش پایه پولی منجر میشود. جامساز با بیان اینکه خالص بدهی دولت به بانک مرکزی افزایش یافته است، گفت: در این بین قدرت خلق پول توسط بانکها به رشد نقدینگی و قدرت خلق پول توسط بانک مرکزی به رشد پایه پولی منتهی میشود، همچنین ما ضریب فزاینده پولی را نیز داریم، یعنی اگر بانک مرکزی پایه پولی را ۱۰ درصد افزایش دهد و ضریب فزاینده پولی نیز ۷ باشد، رشد نقدینگی هفت برابر میشود.
> چاپ پول و اسکناس بدون پشتوانه
برای خلق نقدینگی
این اقتصاددان بیان داشت: به عبارت دیگر رشد پایه پول ضرب در رشد فزاینده پولی، مساوی رشد نقدینگی خواهد بود که این معادله الان به شدت در اقتصاد ایران قابل ملاحظه است، به بیان دیگر یکی از دلایل اصلی افزایش نقدینگی، خود بانک مرکزی است که با افزایش پایه پولی به نقدینگی دامن میزند، به زبان ساده بانک مرکزی با چاپ پول و اسکناس بدون پشتوانه به خلق نقدینگی پرداخته است. این کارشناس مسائل اقتصادی اضافه کرد: وقتی پایه پولی افزایش پیدا کند، بانک مرکزی وام در اختیار دولت قرار میدهد و دولت به علت کسری بودجهای که با آن روبرو است، این وام را به عنوان حقوق در اختیار کارمندان خود قرار میدهد، از طرف دیگر کارکنان دولت نیز با این پول تقاضای جدیدی در اقتصاد ایجاد میکنند و به علت اینکه در طرف مقابل تولید و عرضه جدیدی انجام نشده، چرخه عرضه وتقاضا عملا بهم خورده، سطح عمومیقیمتها با افزایش همراه میشود.
> افزایش تقاضا باید از طریق رشد تولید صورت گیرد
جامساز ادامه داد: این در حالی است که این افزایش تقاضا باید از طریق رشد تولید صورت گیرد نه اینکه با خلق نقدینگی این تقاضاها ایجاد شوند، از سوی دیگر بانکها هم خود به خلق نقدینگی اقدام میکنند که این امر قضیه را تشدید میکند و وضعیت این میشود که امروز مشاهده میکنید نقدینگی در بالاترین حد خود طی سالهای اخیر است و در طرف مقابل روز به روز به حجم آن نیز افزوده میشود. وی با تاکید بر اینکه این افزایش تقاضا، افزایش قیمتها را به دنبال دارد که در نهایت این امر به رشد تورم منجر میشود، خاطرنشان ساخت: در طرف دیگر با خلق پول از سوی بانکها و بانک مرکزی ارزش پول ملی نیز کاهش مییابد که در نهایت نتیجه کلی این اتفاقات ورود اقتصاد کشور به یک شرایط رکود تورمی است، اما در این باره امروز برخی از مسئولان اعلام میکنند از شرایط رکود تورمی خارجی شدیم و رونق نسبی ایجاد شده، امری که به نظر بنده با واقعیت تطابق ندارد. این استاد اقتصاد گفت: تجربه سایر کشورها نیز موید این موضوع است اولین بخشی که در اقتصاد وارد رکود میشود، مسکن است و تا زمانی که مسکن از رکود خارج نشود، شما نمیتوانید بگویید دیگر رکود وجود ندارد، در حال حاضر رکود بخش مسکن تشدید شده، این در حالی است که طی دو سال گذشته هزاران میلیارد تومان وارد بخش مسکن شده و این منابع در این بازار با توجه به رکودی که وجود دارد قفل شده، چرا که سرمایهگذاران به قصد کسب سودهای هنگفت وارد بازار مسکن شدند، اما امروز به دلیل رکودی که وجود دارد آنها نه تنها سودی نکردند، بلکه دیگر خریدار آنچنانی نیز حضور ندارد که این سرمایه داران بتوانند منابع قفل شده خود را از بازار مسکن خارج کنند. جامساز با اشاره به اینکه نقدینگی کشور به جای اینکه به سمت بخش تولیدی و مولد اقتصاد برود، به سوی سفتهبازی در بازارهای گوناگون حرکت کرده، افزود: این امر باعث میشود این نقدینگی عظیمی که سرگردان است هیچ نقشی در تولید ناخالص داخلی نداشته باشد، به بیان دیگر اگر این منابع به سمت تولید صنعتی و بخش کشاورزی که مولد هستند برود، میتوان آن موقع ادعا کرد که اقتصاد از شرایط رکود تورمی خارج شده است. وی با تاکید بر اینکه شرایط امروز اقتصاد ایران آشفتهتر از هر زمانی است، اظهار داشت: در طول چهار دهه گذشته وضعیت اقتصاد تا این حد بغرنج نبوده، چراکه در حال حاضر سیاستگذاران اقتصادی کوچکترین اطلاعی از اقدامات درستی که باید انجام بدهند را ندارد و هر بار با تصمیماتی که اتخاذ میکنند، وضعیت را بدتر از گذشته میکنند، از سویی اقتصاد ایران امروز به شدت سیاسی شده و کسانی که برای این بخش تصمیم میگیرند، از صلاحیت لازم برخوردار نیستند. این اقتصاددان با بیان اینکه اگر خواهان تغییر وضعیت موجود هستیم، باید اولویت به توسعه داده شود، بیان داشت: در این باره باید همه ابعاد توسعه در نظر گرفته شود نه اینکه تنها توسعه اقتصادی، از سوی دیگر مواردی نظیر رفاه و آسایس مردم، ایجاد آزادیهای مدنی و... نیز باید شرایط اجرای آنها نیز فراهم شود تا بتوان به معنای واقعی کلمه توسعه را محقق ساخت.
پربازدیدترینهای روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
آنقدر اطراف ما دیوار وجود دارد که دیگر نیازی نیست دیوارکشی انجام شود
نقدینگی شمشیری دولبه!
صلح آمریکا با طالبان لزوما به معنای پایان جنگ در افغانستان نیست!
واردات خودروهای ارزان قیمت، نسخهای برای تنظیم بازار داخلی؟
گردشگری همچنان در بحران است
هیچ شخص و لیستی مورد تائید احمدی نژاد نیست
وضعیت اصولگرایان از لحاظ رایآوری خوب نیست
با نزدیک شدن به انتخابات ترس در اصولگرایان سایهانداخته که مبادا در همین شرایط ایده آل هم به دلیل تنوع لیستها ببازند و حالا دست به دامان شرع شدهاند
گردش مالی انتخابات مجلس چقدر است؟
بیم از شکست
چرا سکوت کردیم؟!
درد و دوای ملت ایران
کمربند ایمنی را ببندیم
چرا سکوت کردیم؟!
کمربند ایمنی را ببندیم
درد و دوای ملت ایران