الكاظمي ميانجي بهبود رابطه تهران- رياض

آرمان ملي- حميد شجاعي: نخست‌وزير جديد عراق عزم ميانجيگري دارد. کاري که اسلاف او يعني نوري‌المالکي، حيدر العبادي و عادل عبدالمهدي نتوانستند از پس آن برآيند. شايد تا پيش از اين هر وقت که نام ميانجي در ادبيات سياسي به زبان مي‌آمد همگان ياد سلطان قابوس پادشاه عمان مي‌افتادند که حتي در مقاطعي ميانجيگري ايران و آمريکا را نيز برعهده داشت. اما امروز در نبود وي و بيماري شيخ جابر الصباح امير کويت؛ اين مصطفي الکاظمي است که به اعتبار دوستي با محمد بن‌سلمان وليعهد عربستان و مقامات تهراني درصدد است پاي جاي پاي بزرگان قرار دهد و ميانجي ميان تهران و رياض شود. نخست‌وزير جديدي عراق دوشنبه آينده به عربستان سفر خواهد کرد و روز بعد به تهران خواهد آمد و پس از آن به واشنگتن سفر خواهد کرد. بايد ديد الکاظمي در اين سفرها چگونه مي‌خواهد ميان سران تهران و رياض ميانجي شده و روابط طرفين را به حالت سابق بازگرداند. آنچه مسلم است اگر اين اتفاق رخ دهد الکاظمي مي‌تواند از جايگاه برتر و ممتازي در منطقه و شايد فضاي بين‌المللي برخوردار شود. اين در حالي است که وزير امور خارجه کشورمان در بغداد به‌سر برده و مقامات بلندپايه اين کشور ديدار کرده است.
هدف الکاظمي از سفرهاي پيش‌رو
روابط ايران و عربستان همواره در مقاطع مختلف دستخوش تغيير و تحولاتي بوده و در اين ميان بعضا بوده‌اند کشورهايي که ميان دو کشور نقش ميانجي را ايفا کنند. اين در حالي است که بين کشورهاي منطقه بيشتر عراقي‌ها بودند که در زمان‌هاي مختلف پيگير بحث ميانجيگري ميان ايران و عربستان بوده‌اند. نگاهي به گذشته نشان مي‌دهد که بيشتر نخست‌وزيران عراق در مباحث منطقه‌اي و بين‌المللي در خصوص ايران دو مساله را پيگيري مي‌کردند. نخست ميانجي‌گري در روابط ايران و عربستان و سپس ميانجي‌گري در روابط ايران و ايالات متحده آمريکا. البته عراقي‌ها تا کنون هنوز موفقيتي در اين خصوص کسب نکرده‌اند و نه توانسته‌اند روابط ميان ايران و عربستان را بهبود بخشند و نه تغييري در روابط ميان ايران و آمريکا ايجاد کنند. پس از تيرگي روابط تهران- رياض نوري المالکي، حيدر العبادي و عادل عبدالمهدي بسيار تلاش کردند تا با ميانجي‌گيري ارتباط ايران و عربستان را دوباره برقرار سازند اما آنچه مسلم است سعودي‌ها همواره بهانه‌اي براي عدم ارتباط با ايران داشته‌اند. با اين حال پس از ناکامي 3 نخست‌وزير سابق عراق در ميانجي‌گري ميان ايران و عربستان اين بار مصطفي الکاظمي نخست‌وزير جديد عراق چهارمين مقام عراقي است که اين وظيفه را به دوش گرفته است. الکاظمي درصدد است در سومين ماه حضور خود در پست نخست‌وزيري ميانجي ميان تهران و رياض شود. اين در حالي است که طبق گفته دستگاه ديپلماسي عراق قرار است الکاظمي دوشنبه هفته آينده به عربستان و سپس به ايران سفر کند. با اين حال نمي‌توان سفرهاي الکاظمي را صرفا در جهت ميانجي‌گري بين ايران و عربستان دانست چرا که به اعتقاد برخي کارشناسان سفرهاي وي مي‌تواند براي تثبيت جايگاهش در کشورهاي منطقه‌اي و بين‌المللي و در راستاي تقويت روابط دوجانبه ميان عراق با ساير کشورها باشد. اما بحث ابتکار نخست‌وزير جديد عراق براي ميانجي‌گري شايد مهم‌ترين بخش سفرهايش آينده‌اش باشد. البته نبايد از ياد برد که با توجه به روابط مستحکم تهران - بغداد و برد ايران در در عراق سفر الکاظمي به تهران را مي‌توان سازنده توصيف گردد. قدر مسلم به‌نظر مي‌رسد که الکاظمي شانس بيشتري براي ميانجي‌گري ميان ايران و عربستان داشته باشد؛ چراکه از سويي مورد قبول ايران و از سوي ديگر مقبوليت سعودي‌ها را نيز به همراه دارد. اين در حالي است که برخي سفر روز گذشته ظريف وزير امور خارجه کشورمان به بغداد را نيز در راستاي همين امر و تسليم پيام تهران به بغداد ارزيابي مي‌کنند. کما اينکه يکي از رهبران ائتلاف فتح عراق معتقد است: يکي از هدف‌هاي سفر ظريف به عراق رساندن پيام به کشورهاي حاشيه خليج فارس و خصوصا عربستان است، مبني بر اينکه تهران آماده ايجاد برخي تفاهم‌ها به واسطه عراق است.
سعودي‌ها تمايل به همکاري ندارند


يک تحليلگر مسائل بين‌الملل در خصوص ميانجي‌گري نخست‌وزير عراق در روابط ايران و عربستان اظهار داشت: وقتي قدرت‌هاي بزرگي همچون روسيه، چين و اتحاديه اروپا نمي‌توانند ايالات‌متحده آمريکا را به رعايت يک قرارداد چندجانبه بين‌المللي مجاب کنند کشورهاي ضعيف و مواجهه با بحران مانند عراق چه کمکي مي‌توانند مثلا در رابطه بين ايران و عربستان يا ايران و آمريکا انجام دهند؟ مهدي ذاکريان به «آرمان ملي» گفت: البته مشکل نه از عراقي‌ها بلکه از سعودي‌ها است. آنها موقعي در مقابل ايران از خود تمايل به همکاري نشان مي‌دهند که ايران در سطح جهاني موفقيت‌هايي داشته باشد. آن چيزي که تجربه نشان مي‌دهد ايران بايد روي پاهاي خود بايستد و با اقتدار و اطمينان در مسائل تصميم بگيرد. اين استاد دانشگاه بيان کرد: عربستان موقعي در نگاه و روابط خود با ايران تجديدنظر مي‌کند که جامعه بين‌المللي مواضع ايران را معقول، منطقي و قابل تاييد بداند و پشت سر ايران حرکت کند. بنابراين مداخلاتي از جنس عراق يا سفر نخست‌وزير اين کشور به ايران و عربستان براي تحت‌تاثير قرار دادن عربستان درصدد تاثير بسيار کمتري از يک نوع تعامل دوجانبه مستقيم دارد. اين کارشناس بين‌الملل تاکيد کرد: البته در دانش روابط بين‌الملل چنين اقداماتي پسنديده است که کشوري بخواهد تعامل و ميانجيگري کند.
ديدار وزراي خارجه ايران و عراق
وزراي خارجه ايران و عراق در نشست خبري مشترک خود در بغداد بر مستحکم بودن روابط دو کشور و لزوم تقويت و گسترش آن تاکيد کردند. وزير امور خارجه کشورمان اظهار کرد: بايد در رابطه با تهديدات مداوم داعش هوشياري کامل داشته باشيم. محمدجواد ظريف گفت: روابط اقتصادي ميان دو کشور مي‌تواند گسترده‌تر شود و به سود هر دو طرف است. وي افزود: پرونده کشتيراني، مرزهاي آبي و خطوط ريلي ميان دو کشور را پيگيري خواهيم کرد. رئيس دستگاه ديپلماسي کشورمان ادامه داد: شهادت سردار سليماني و ابومهدي المهندس خسارتي بزرگ در جنگ با تروريسم در منطقه و عراق به شمار مي‌رود و ما پرونده اين جنايت آمريکا را با قدرت پيگيري خواهيم کرد. ظريف عنوان کرد: روابط ميان ايران و عراق بر اساس احترام متقابل و احترام به حاکميت دو کشور است و ما از نقش عراق در منطقه خليج‌فارس استقبال مي‌کنيم. وزير امور خارجه کشورمان تصريح کرد: روابط ايران و عراق مستحکم است و ديگر هيچگاه متزلزل نمي‌شود. وزير امور خارجه عراق نيز اظهار کرد: در اين ديدار در رابطه با سفر قريب الوقوع الکاظمي به تهران نيز رايزني کرديم.