اروپا حفظ برجام را مي‌خواهد؛ برخلاف آمريكا

آرمان مـلي-عليرضا پــورحــسين: بــعد از مشورت‌هاي فشرده دوجانبه، ايران و آژانس در خصوص حل و فصلِ توأم با حسن نيت موضوعات مشخص‌شده توسط آژانس در ارتباط با اجراي پادمان به توافق رسيدند. در اين ارتباط، ايران به‌طور داوطلبانه به دو مکان مشخص‌شده توسط آژانس دسترسي داده و فعاليت‌‌هاي راستي‌آزمايي آژانس را براي حل و فصل اين موضوعات تسهيل خواهد کرد. تاريخ‌هاي مربوط به دسترسي‌هاي آژانس و فعاليت‌هاي راستي‌آزمايي، مورد توافق قرار گرفته است. فعاليت‌هاي راستي‌آزمايي آژانس مطابق با موافقتنامه جامع پادمان و پروتکل الحاقي و رويه استاندارد راستي‌آزمايي آژانس، همان‌گونه که براي همه کشورهاي داراي موافقت‌نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقي اجرا مي‌شود، به صورت برابر و بدون تبعيض اجرا خواهد شد. در چارچوب قطعنامه‌اي که در تاريخ 15 دسامبر 2015 توسط شوراي حکام به تصويب رسيد، آژانس و ايران تاييد مي‌کنند که اين موضوعاتِ مرتبط با اجراي پادمان، منحصرا مربوط به مواد و فعاليت‌هاي هسته‌اي تحت پادمان براساس موافقت‌نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقي هستند. در چارچوب حاضر، براساس تجزيه و تحليل اطلاعاتِ در اختيار آژانس، آژانس هيچ سوال ديگري از ايران، و هيچ درخواستي براي دسترسي به مکان‌هايي فراتر از آنچه توسط ايران تحت موافقت‌نامه جامع پادمان و پروتکل الحاقي اظهار شده‌اند، ندارد. دو طرف تصديق مي‌کنند که استقلال، بي‌طرفي و حرفه‌اي‌گري آژانس همچنان لازمه اجراي فعاليت‌هاي راستي‌آزمايي هستند؛ امري که چند مرتبه تحقق پيدا نکرد و به همين علت همچنان نگراني‌هايي در خصوص جلسه شوراي حکام وجود دارد. در راستاي بررسي اين مساله «آرمان ملي» گفت‌وگويي با جلال ساداتيان، سفير سابق ايران در انگلستان داشته است که در ادامه مي‌خوانيد.
توافق اخــير ايران و آژانس چه تاثيري بر جلسه شوراي حکام خواهد گذاشت؟
سفر گروسي به تهران و توافقي که ميان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و ايران رقم خورد سبب شد تا اين اميدواري به‌وجود آيد که اين جلسه شوراي حکام نسبت به جلسات گذشته نتايج بهتري داشته باشد. گزارشي که در گذشته عليه ايران داده شد به آن علت بود که ايران اجازه دسترسي به دو محل موردنظر آژانس را نداده بود اما امروز از يکي از اين محل‌ها بازرسي به عمل آمده است و نمونه‌برداري نيز انجام داده‌اند. آن دو محل براساس اسناد و ادعاهاي رژيم‌صهيونيستي محلي براي فعاليت‌هاي هسته‌اي بوده است درصورتي‌که اين ادعا صحت ندارد و صرفا محل نظامي است. ايران به اين علت راضي به بازديد آژانس از اين دو محل نبود زيرا در برنامه آژانس نبود و با فشار برخي کشورها اين امر مقرر شد صورت گيرد و ايران نمي‌خواست زير بار بدعت‌هاي جديد برود. بعد از درگذشت آمانو و همزمان با آمدن گروسي به آژانس، اين نهاد گزارشي منتشر کرد که ايران اجازه نداده است از دو محل مشکوک به فعاليت هسته‌اي بازديد شود. اين لفظ مشکوکي که آنها قيد کردند نگراني براي اعضاي شوراي حکام ايجاد کرد و قطعنامه‌اي عليه ايران صادر شد و ايران طبق آن ملزم شد که اجازه بازديد از آن دو مکان را بدهد و اين امر نيز اتفاق افتاد. پس بنابراين بعيد به نظر مي‌رسد در جلسه شوراي حکام اتفاقي عليه ايران بيفتد.
چه عــواملي ســبب شد اين گزارش شوراي حکام به مقوله‌اي پرحاشيه در عرصه بين‌المللي بدل شود؟


گزارش آژانس همزمان شد با تلاش‌هايي که آمريکايي‌ها انجام دادند براي اينکه تحريم تسليحاتي ايران را دائمي کنند و همچنين زمزمه‌هايي نيز مبني بر فعال کردن مکانيسم ماشه از سوي آمريکا به گوش رسيد که سبب شد گزارش آژانس را تحت‌الشعاع قرار دهد و حاشيه‌هاي زيادي را در پيرامون آن ايجاد کند. درايت حکم مي‌کرد که ايران بايد اين ابزار را از دست آمريکا بگيرد که آنها با تکيه بر گزارش آژانس، پرونده ايران را مجددا به شوراي امنيت نبرند. قطعنامه دوم از سوي شوراي حکام وضعيت را به‌گونه‌اي به پيش مي‌برد که پرونده ايران امنيتي شود و پرونده ايران به شوراي امنيت منتقل شود. اين امر کاملا به ضرر ايران تمام مي‌شد. در اين ميان توافق ايران و آژانس يک موفقيت بزرگ بود که به نفع ايران تمام شد و با بازديد از يک سايت امور به‌خوبي پيش رفت و در ماه جاري بازديد بعدي نيز صورت مي‌گيرد. ايران مقرر کرده است که ديگر اجازه بازديد نخواهد داد و نمونه‌برداري‌هاي فعلي نيز به صورت محدود صورت گرفت. اين اقدام نيز براي آن انجام شد تا ايران اعتمادسازي کند و گروسي نيز نتايج سفر را مثبت قلمداد کرد و قاعدتا ديگر نبايد مشکلي با آژانس داشته باشيم. آنها نمي‌توانند بار ديگر پرونده ايران را پرحاشيه کنند زيرا علت ديگري وجود ندارد.
تا چــه مــيزان احتمال دارد آمـريکا با يک فشار مضاعف نظر آژانس را عليه ايران بازگرداند؟
دورنماي اين اتفاق بسيار ضعيف است به اين علت که در شوراي امنيت که متحدان اروپايي آمريکا حضور دارند اين کشورها با آمريکا همکاري نکردند. اروپايي‌ها تمايل دارند که برجام را حفظ کنند و تمايلي هم ندارند که ديگر ترامپ رئيس‌جمهور آمريکا شود؛ در نتيجه بعيد است که بخواهند پاس گلي به ترامپ دهند تا با پاس گل اروپايي‌ها خود را موفق در عرصه سياست خارجي و صحنه بين‌الملل نشان دهد. 13 کشوري که در شوراي امنيت به نفع آمريکا راي ندادند در ادامه نيز بيانيه‌اي صادر کردند و حتي در ارتباط با مقوله فعال شدن مکانيسم ماشه موضع‌گيري کردند و اجازه اين کار را به آمريکا ندادند. بر اساس اين قرائن اجازه نخواهند داد تا آمريکا در شوراي حکام نيز اقدامي عليه ايران انجام دهد. شوراي حکام مکانيسمي دارد که براي رسيدن به هر نتيجه‌اي از کانال آن نياز به يک راي قاطع است. مشخصا زماني که کشورهاي اروپايي در اين عرصه با آمريکا همکاري نکنند اين عرصه بر آمريکا نيز براي اقدام عليه ايران تنگ خواهد شد.